Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Olsztynie Krzysztof Nesteruk po rozpoznaniu w dniu 13 stycznia 2017 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku J.M. o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata w sprawie ze skargi J.M. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w "[...]" z dnia "[...]" nr "[...]" w przedmiocie umorzenia opłaty z tytułu udzielonej bonifikaty za przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności postanawia: 1) zwolnić skarżącą od wpisu od skargi; 2) odmówić przyznania pomocy w pozostałym zakresie.
J.M. wystąpiła we wniosku z 8 listopada 2016 r. o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata /karty 45-46 akt sądowych/. W uzasadnieniu wskazała, iż jest schorowana (wymieniła schorzenia) i utrzymuje się tylko z emerytury wynoszącej 1430 zł /wyciąg z rachunku bankowego - k. 83/. Oświadczyła, iż sama prowadzi gospodarstwo domowe, nie posiada majątku. Według wyliczenia miesięcznych wydatków - sprecyzowanego w piśmie uzupełniającym z 21 grudnia 2016 r. /k. 61/ - na czynsz wydaje 348 zł, energię elektryczną - 116,05 zł, internet - 39,90 zł, bilety komunikacji miejskiej - ok. 50- 60 zł, telefon - ok. 60 zł, środki czystości i higieny - ok. 60 zł, leki - ok. 200-250 zł, podatek od nieruchomości - 2,41 zł, ubezpieczenie mieszkania - 18,33 zł, ubrania - 45,83 zł. Pozostałe środki, tj. ok. 600-650 zł, przeznacza na wyżywienie. W piśmie tym skarżąca wyjaśniła, iż nie może liczyć na pomoc obdarowanego syna w poniesieniu kosztów postępowania.
Rozstrzygając przedmiotowy wniosek zważono, co następuje:
Zwolnienie osoby fizycznej od kosztów sądowych oraz ustanowienie dla niej profesjonalnego pełnomocnika - oznaczające przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym - uzależnione jest od wykazania przez nią, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania [art. 245 § 2 i art. 246 § 1 pkt 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r. poz. 718 ze zm.; w skrócie: p.p.s.a.)].
W orzecznictwie sądowym prezentowane jest stanowisko, że przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym powinno mieć charakter wyjątkowy i być stosowane w odniesieniu do osób charakteryzujących się ubóstwem.
Oceniając sytuację przedstawioną przez skarżącą uznano, iż nie należy ona do wyjątkowych. Uzyskiwanie stałego dochodu w miesięcznej wysokości 1435,86 zł przez osobę niemającą nikogo na utrzymaniu, korzystającą z użyczonego mieszkania, która prócz standardowych kosztów utrzymania ponosi wydatki na leki w granicach 200-250 zł /k. 62/, stwarza możliwość partycypowania w kosztach procesu, co też wyklucza dopuszczalność całkowitego od nich zwolnienia. Już samo uiszczenie 100 zł wpisu od zażalenia na postanowienie o odrzuceniu skargi świadczy o tym, iż skarżąca może poradzić sobie w pewnym zakresie z takimi wydatkami. Za w pełni realną uznać więc też należy zdolność posiłkowania się pożyczką.
Niewątpliwie jednak skarżąca nie byłaby w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku w koniecznym utrzymaniu. W takim przypadku, stosownie do art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a., następuje przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym, które obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (art. 245 § 3 p.p.s.a.).
Rozstrzygnięcie w tym zakresie wiąże się z koniecznością znalezienia rozsądnego kompromisu pomiędzy zapewnieniem podmiotowi znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej faktycznej realizacji konstytucyjnego prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji R.P.) a podstawową zasadą dotyczącą kosztów postępowania stanowiącą, że to stronę obciążają koszty związane z jej udziałem w sprawie (art. 199 p.p.s.a.).