Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Opolu Violetta Radecka po rozpoznaniu w dniu 21 sierpnia 2009 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi M. J. reprezentowanego przez matkę A. H. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Opolu z dnia [...], nr [...] w przedmiocie odmowy przywrócenia terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania w sprawie zaliczki alimentacyjnej na skutek wniosku z dnia 13 sierpnia 2009 r. o przyznanie prawa pomocy postanawia 1. umorzyć postępowanie w przedmiocie zwolnienia od kosztów sądowych 2. ustanowić skarżącemu adwokata.
Wyrokiem z dnia 14 lipca 2009 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu, oddalił skargę na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Opolu z dnia [...], nr [...] dotyczące odmowy przywrócenia terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania w sprawie zaliczki alimentacyjnej, wniesioną przez A. H. działającą w imieniu swego małoletniego syna M. J.
W dniu 17 sierpnia 2009 r. wpłynął do Sądu wniosek sporządzony przez A. H. o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym, obejmujący zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata z urzędu. Uzasadniając swoje żądanie A. H. wskazała na trudną sytuację materialną w jakiej znajduje się jej rodzina, która to sytuacja uniemożliwia wynajęcie zawodowego pełnomocnika do sporządzenia skargi kasacyjnej. Podała, że tworzy wspólne gospodarstwo domowe wraz z mężem i trojgiem dzieci, z których dwoje są osobami niepełnoletnimi, a jedno jest osobą niepełnosprawną. Określiła, że jej rodzina uzyskuje łączny dochód miesięczny w wysokości 5.271,08 zł, a to z tytułu wynagrodzenia małżonka (3.210,00 zł), zasiłku z tytułu bezrobocia A. H. (585,00 zł), świadczenia rodzinnego (356,00 zł), świadczenia opiekuńczego (153,00 zł), zaliczki alimentacyjnej (400,00 zł) oraz renty socjalnej córki (567,08 zł). Podała, że ponosi wydatki miesięczne za czynsz - 490,00 zł, energię elektryczną - 165,00 zł, gaz - 50,00 zł i wydatki związane z leczeniem córki w kwocie 200,00 zł. Skarżąca nie wykazała innych źródeł dochodu, ani składników majątkowych, w tym zgromadzonych oszczędności.
Działając na podstawie art. 258 § 2 pkt 7 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) - zwanej w dalszej części w skrócie: "P.p.s.a.", zważono co następuje:
Zasadą generalną obowiązującą w procedurze sądowoadministracyjnej jest odpłatność wymiaru sprawiedliwości. Ustawodawca przewidział jednakże odstępstwa od tej zasady, polegające na zwolnieniu od obowiązku uiszczania kosztów sądowych pewnych kategorii podmiotów i spraw. Ustawa P.p.s.a. odróżnia dwa rodzaje zwolnień od kosztów sądowych - zwolnienie z mocy ustawy i zwolnienie przyznane przez sąd. Zwolnienia ustawowe zostały katalogowo wymienione w art. 239 P.p.s.a., a wśród spraw, co do których stosuje się zwolnienia znalazły się sprawy z zakresu pomocy społecznej. Zgodnie bowiem z art. 239 pkt 1 lit. a P.p.s.a., strona skarżąca działanie lub bezczynność organu w sprawach dotyczących pomocy i opieki społecznej, nie ma obowiązku uiszczenia kosztów sądowych.
Z sytuacją taką mamy do czynienia w niniejszej sprawie, albowiem skarga została wniesiona na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Opolu w sprawie zaliczki alimentacyjnej. Strona skarżąca została zatem, z mocy samej ustawy P.p.s.a., na podstawie przywołanego wyżej art. 239 pkt 1 lit. a P.p.s.a., zwolniona od obowiązku uiszczenia kosztów sądowych. Wobec tego orzekanie Sądu w tym zakresie staje się zbędne, a postępowanie z wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych jest bezprzedmiotowe, co skutkuje umorzeniem postępowania w tym zakresie, na podstawie art. 161 § 1 pkt 3 w związku z art. 258 § 3 P.p.s.a. Oprócz ustawowego zwolnienia od kosztów sądowych określonej grupy podmiotów i spraw, ustawodawca przewidział także na gruncie P.p.s.a, o czym była mowa na wstępie, instytucję prawa pomocy, która stanowi jedną z gwarancji realizacji konstytucyjnej zasady prawa do sądu. Zgodnie z brzmieniem art. 245 P.p.s.a., prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym, obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego, a także w zakresie częściowym, obejmującym zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Strona może ubiegać się o przyznanie prawa pomocy po spełnieniu określonych przesłanek warunkujących przyznanie jej tego prawa, zawartych w art. 246 P.p.s.a.