Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Rzeszowie Agata Kosowska-Dudzik po rozpoznaniu w dniu 30 grudnia 2016 roku w Rzeszowie na posiedzeniu niejawnym wniosku J. R. o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia radcy prawnego w sprawie ze skarg Z. N., W. P., M. W., J. K., J. B., J. R., J. K., B. B., A. Z., A. Z. i G. R. na decyzję Wojewody [...] z dnia [...] maja 2016 r. Nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania dotyczącego wygaszenia trwałego zarządu - postanawia - odmówić przyznania wnioskodawcy prawa pomocy.
Skarżący J. R. wniósł o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie radcy prawnego. Wskazał, że nie posiada wystarczających środków do pokrycia powyższych kosztów. Zaznaczył, że sprawa jest dla niego bardzo skomplikowana, a on nie posiada dostatecznej wiedzy, aby samodzielnie bronić swoich praw. Jako okoliczności uzasadniające przychylenie się do jego prośby podał sytuację materialną, wiek oraz zasady współżycia społecznego. Wskazał, że wspólne gospodarstwo domowe prowadzi wraz z synem (25 lat), który jest bezrobotny. Jedyny jego dochód to ten z prowadzonej działalności gospodarczej wynoszący 1500 zł. Jako stałe wydatki skarżący wskazał: czynsz za mieszkanie - 173,77 zł, gaz - 47 zł, woda i ścieki - 40 zł, Internet i telewizja - 89 zł, telefon komórkowy - 125 zł, prąd - 250 zł. Wnioskodawca podał też, że zaciągnął pożyczkę z tygodniową ratą wynoszącą 56 zł.
J. R. wezwany został do uzupełnienia swojego oświadczenia o sytuacji materialnej. Wezwano go mianowicie o wyjaśnienie, czy podpisująca się pod kierowaną do niego korespondencją sądową B. K. prowadzi wspólne z nim gospodarstwo domowe w sytuacji, gdy doręczyciel tych przesyłek zaznaczył, że jest ona konkubiną adresata. Nadto, skarżący miał wskazać dodatkowe jeszcze ponoszone przez niego wydatki. W odpowiedzi J. R. oświadczył, że B. K. nie gospodaruje z nim wspólnie. Syn nie podejmuje żadnych prac dorywczych i nie pobiera jako osoba bezrobotna zasiłku. Comiesięczne wydatki na wyżywienie skarżącego i jego syna to 1000 zł, zaś koszty utrzymania samochodu i pozostałych pojazdów mechanicznych to 500 zł. Pożyczka w wysokości 3500 zł zaciągnięta została na wydatki bieżące i opłaty. Skarżący załączył wyciąg z rachunku bankowego z saldem na dzień 30 listopada 2016 r. wynoszącym 0 zł oraz deklaracje dla podatku od towarów i usług za kwiecień 2015 r. oraz luty i marzec 2016 r. wskazujące na podstawę opodatkowania w kwotach odpowiednio: 33 473 zł, 5 849 zł i 62 158 zł.
Rozpoznając wniosek zważono, co następuje:
Przedstawiona przez skarżącego sytuacja materialna budzi uzasadnione wątpliwości co do jej prawdziwości, co musiało skutkować odmową uwzględnienia wniosku strony w jakimkolwiek zakresie. Mianowicie jako zupełnie niewiarygodne uznano twierdzenie wnioskodawcy, że B. K. nie prowadzi wspólnego z nim gospodarstwa domowego w sytuacji, gdy adresowane do niego przesyłki sądowe są przez nią odbierane z zaznaczeniem, że jest to konkubina adresata. Wobec powyższego, do rzetelnej analizy wniosku strony konieczne są dane dotyczące dochodów i majątku wymienionej. Tylko bowiem pełne informacje odnośnie do warunków finansowych wszystkich gospodarujących wspólnie osób mogą być podstawą właściwie dokonanego badania złożonego wniosku o prawo pomocy. Ponadto, należy jeszcze zwrócić uwagę, że podane przez skarżącego jego comiesięczne wydatki (ok. 2300 zł) przekraczają i to znacznie zadeklarowany przez niego dochód w wysokości 1500 zł. Powstaje więc pytanie o źródło pokrycia powyższych, które jednak przez wnioskodawcę nie zostało ujawnione. Uwzględnienia wymaga również, że nie wszystkim zwykle ponoszonym przez stronę wydatkom można przyznać priorytetowe znaczenie i uznać, że jako takie wyprzedzają obowiązek pokrycia kosztów postępowania sądowego. W świetle bowiem art. 246 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r. poz. 718 ze zm., zwanej dalej "P.p.s.a."), prawo pomocy w częściowym zakresie (a zatem obejmującym z mocy art. 245 § 3 P.p.s.a. zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub tylko ustanowienie radcy prawnego) przyznawane jest stronie, która nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. A zatem tylko środki wydawane przez stronę na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych mają pierwszeństwo przed należnością publicznoprawną jaką są koszty postępowania sądowego. W przypadku wnioskodawcy trudno za wydatki związane z koniecznym utrzymaniem uznać te na telefon, Internet, telewizję oraz samochód w wymiarze wskazanym we wniosku. Z kolei prawo pomocy w całkowitym zakresie tj. na które składa się zarówno zwolnienie od kosztów sądowych, jak i ustanowienie pełnomocnika (art. 245 § 2 P.p.s.a.) adresowane jest do strony, która nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania (art. 246 § 1 pkt 1 P.p.s.a.). Powyższe przepisy wskazują, że wyjątek od zasady ponoszenia przez strony kosztów postępowania związanych z ich udziałem w sprawie (art. 199 P.p.s.a.) dotyczyć może tylko i wyłącznie osób ubogich o bardzo skromnym dochodzie, przy czym taka ich sytuacja nie może budzić jakichkolwiek wątpliwości. Związane jest to z ograniczoną ilością środków podlegających rozdysponowaniu w ramach instytucji prawa pomocy, które z uwagi na powyższe muszą zostać skierowane do osób naprawdę potrzebujących żądanego przez nie wsparcia.
Podkreślenia wymaga jeszcze, że udział zawodowego zastępcy prawnego w osobie np. radcy prawnego nie jest obligatoryjny na obecnym etapie postepowania, a Sąd z urzędu uwzględnia zaistniałe w postępowaniu administracyjnym uchybienia.
Ze względu na wyżej przedstawione okoliczności, a więc wątpliwości co do wiarygodności złożonego we wniosku oświadczenia skarżącego, orzeczono o odmowie zwolnienia go od kosztów sądowych i ustanowienia na jego rzecz radcy prawnego. Podstawę niniejszego rozstrzygnięcia stanowi art. 258 § 2 pkt 7 w zw. z art. 245 § 2, § 3 i art. 246 § 1 pkt 1, pkt 2 P.p.s.a.
.