Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Rzeszowie Agata Kosowska-Dudzik po rozpoznaniu w dniu 14 maja 2018 roku w Rzeszowie na posiedzeniu niejawnym wniosku K. M. o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia adwokata w sprawie ze skargi K. M. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] stycznia 2018 r. nr [...] w przedmiocie skierowania na badanie psychologiczne - postanawia - odmówić przyznania wnioskodawcy prawa pomocy.
K. M. zaskarżył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w przedmiocie skierowania na badanie psychologiczne. W skardze tej zawarł wniosek o ustanowienie adwokata. Wezwany zaś następnie do uiszczenia wpisu w wysokości 200 zł wniósł z kolei o zwolnienie od kosztów sądowych, jak też ponowił wniosek o ustanowienie adwokata. Podał, że gospodarstwo domowe prowadzi wraz z żoną i córką (6 lat). Ponadto, oczekują narodzin drugiego dziecka. Tylko skarżący pracuje, otrzymując z tego tytułu wynagrodzenie w wysokości 1700 zł. Jako majątek wnioskodawca wykazał nieruchomość rolną i samochód osobowy.
Tak lakoniczny wniosek uznano za niewystarczający do dokonania analizy sytuacji finansowej strony, dlatego wezwano ją do jego uzupełnienia. W odpowiedzi skarżący podniósł, że jego matka D. M. nie wchodzi do wspólnego z nim gospodarstwa domowego. Wraz z żoną i dzieckiem mieszka u teściów, ponosząc koszty utrzymania domu w połowie. Wydatki związane z tym ostatnim to: prąd - 140 zł, wywóz śmieci - 54 zł, gaz - 50 zł, opał - 200 zł. Inne zaś wydatki są następujące: telefon jego i telefon żony - 90 zł, utrzymanie samochodu - 200 zł. Skarżący podkreślił, że z posiadanej nieruchomości rolnej nie uzyskuje żadnej korzyści majątkowej.
Rozpoznając wniosek zważono, co następuje:
Skarżący ubiega się o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata, a powyższe wchodzi w zakres całkowitego prawa pomocy, o czym przesądza brzmienie art. 245 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017 r. poz. 1369 ze zm.), zwanej dalej "P.p.s.a.". Zgodnie z art. 246 § 1 pkt 1 P.p.s.a., przesłanką jego przyznania jest niemożność poniesienia jakichkolwiek kosztów postępowania. Natomiast mniejsze wsparcie tzn. zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub tylko ustanowienie adwokata (art. 245 § 3 P.p.s.a.) adresowane jest do osoby, która nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a.).
Domagając się uczynienia odstępstwa od obowiązującej w postępowaniu sądowym zasady ponoszenia kosztów tego postępowania przez jego strony (art. 199 P.p.s.a.) wnioskodawca winien wykazać, że zastosowanie w jego wypadku przedmiotowego wyjątku jest uzasadnione. Ciężar dowodu w tym zakresie nakładają na niego powołane wyżej przepisy art. 246 § 1 pkt 1 i pkt 2 P.p.s.a., które wprost stanowią o takiej konieczności. To więc strona, której zamiarem jest uzyskanie wsparcia ze środków Skarbu Państwa powinna w sposób należyty tj. wystarczająco dokładny przedstawić swoją sytuację materialną, która wskazuje na zasadność żądania. To bowiem od tego, jakie informacje poda i jakie dokumenty przedłoży zależy sposób rozpoznania jej wniosku.
Analizując wniosek K. M. o przyznanie prawa pomocy rozpoznający go doszedł do przekonania, że nie może on zostać uwzględniony. Wynika to z faktu, iż pierwotnie skarżący wskazał, że jest jedynym żywicielem rodziny, a dochód z tytułu otrzymywanego wynagrodzenia za pracę wynosi 1700 zł. Tymczasem nadesłane w odpowiedzi na wezwanie o uzupełnienie wniosku wyciągi z rachunku bankowego skarżącego i jego żony wskazują, iż wymienieni oprócz wskazanego wynagrodzenia uzyskują jeszcze dodatkowe dochody, a to świadczenie wychowawcze w wysokości 500 zł oraz zasiłek rodzinny w kwocie 124 zł. Zadeklarowane zaś wydatki rodziny na utrzymanie domu (zgodnie z oświadczeniem strony uwzględniono, że ponosi ona te koszty w połowie), z tytułu korzystania z telefonu i telewizji bądź Internetu (albo też i z telewizji i z Internetu, bowiem nie można tego ustalić na podstawie samego tylko wyciągu ze wskazanego rachunku) wynoszą 751 zł, a zatem na zaspokojenie innych potrzeb, w tym podstawowych tzn. w zakresie wyżywienia pozostaje rodzinie kwota 1573 zł. W ocenie referendarza sądowego, z kwoty tej można wygospodarować środki na pokrycie kosztów wpisu od skargi w niniejszej sprawie (wynosi on 200 zł) oraz na wynagrodzenie dla zawodowego pełnomocnika, jeśli skarżący uzna, że jego obecność w sprawie jest rzeczywiście potrzebna. Należy bowiem mieć na względzie, że przepisy ustawy procesowej tzn. P.p.s.a. nie przewidują obowiązkowej reprezentacji przez takiego pełnomocnika na etapie, na którym znajduje się niniejsza sprawa. Obecność takiego zastępcy prawnego jest zaś wymagana, gdy zajdzie w sprawie konieczność złożenia określonych środków zaskarżenia.
Należy także podkreślić, że na rachunek bankowy skarżącego i jego żony w kwietniu bieżącego roku wpłynęły znaczne środki od Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w [....] tj. w łącznej kwocie 3969,1 zł. Trzeba także odnotować wpływ środków od E. D. w wysokościach: 177 zł (9 lutego 2018 r.) oraz 130 zł (16 marca 2018 r.).
Wyżej podane informacje wskazują, że K. M. nie wymaga udzielenia mu wsparcia w ramach instytucji prawa pomocy i to w jakimkolwiek zakresie. Instytucja ta ma zaś wyjątkowy charakter i ma służyć osobom ubogim, dla których pokrycie kosztów zainicjowanego przez nich postępowania skutkowałoby powstaniem uszczerbku w koniecznym utrzymaniu ich i ich rodziny. Jej zadaniem nie jest więc ochrona majątku, który strona posiada.
Z tych względów uznano, że brak jest podstaw do zwolnienia skarżącego od kosztów sądowych, jak i do ustanowienia na jego rzecz adwokata, o czym orzeczono na podstawie art. 258 § 2 pkt 7 w zw. z art. 245 § 2, § 3 i art. 246 § 1 pkt 1, pkt 2 P.p.s.a.