Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w składzie następującym: Przewodniczący: SWSA Piotr Godlewski po rozpoznaniu w dniu 12 czerwca 2018 r. na posiedzeniu niejawnym sprzeciwu U. G. od postanowienia referendarza sądowego z dnia 11 maja 2018 r. sygn. akt II SAB/Rz 4/18 o odmowie przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi U. G. i R. G. na przewlekłe prowadzenie postępowania przez Burmistrza [...] w przedmiocie naruszenia stosunków wodnych - postanawia - utrzymać w mocy zaskarżone postanowienie starszego referendarza sądowego.
Postanowieniem z dnia 11 maja 2018 r., sygn. II SAB/Rz 4/18, wydanym przez referendarza sądowego WSA w Rzeszowie, po rozpoznaniu wniosku U. G.
o przyznanie prawa pomocy obejmującego zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata, odmówiono wyżej wymienionej przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. W uzasadnieniu wskazano, że skarżąca nie wykazała, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, wręcz odwrotnie wykazała, że posiada możliwości finansowe dalszego prowadzenia postępowania sądowego.
Sprzeciw od powyższego rozstrzygnięcia złożyła U. G. wnosząc o ponowne rozpatrzenie wniosku i przyznanie pomocy prawnej - adwokata. Sprecyzowała, że posiada sześćdziesięcioletni dom po rodzicach, który wymaga kapitalnego remontu dachu i wymiany drzwi wewnętrznych oraz podłogi. Zgromadzone na rachunku środki - 40 000 zł (spadek po rodzicach) zostaną przeznaczone na ten cel. Wbrew wskazaniu zawartemu w postanowieniu referendarza na koncie posiada oszczędności w kwocie 2 000 zł (nie jak podano - 20 000 zł), które przeznaczy na zakup opału na zimę. Utrzymuje się z renty w wysokości 800 zł, z czego na życie, leczenie i media przeznacza 600 zł/mc. Z pozostałej kwoty czyniła oszczędności na zakup opału. Posiadane oszczędności przeznaczone są na remont domu i zakup opału.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Dokonując oceny zaskarżonego postanowienia Sąd wyjaśnia, że stosownie do treści art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017 r., poz. 1369 ze zm. - określanej dalej w skrócie jako "P.p.s.a") rozpatrując sprzeciw od zarządzenia i postanowień referendarza sądowego, o których mowa w art. 258 § 2 pkt 6-8 (w tym od postanowień o odmowie przyznania prawa pomocy art. 258 § 1 pkt 7 P.p.s.a.), sąd wydaje postanowienie, w którym zaskarżone zarządzenie lub postanowienie referendarza sądowego zmienia albo utrzymuje w mocy. Wniesienie sprzeciwu od postanowienia referendarza sądowego wstrzymuje jego wykonalność. Sąd orzeka jako sąd drugiej instancji, stosując odpowiednio przepisy o zażaleniu (art. 260 § 2 P.p.s.a.). Sąd rozpoznaje sprawę na posiedzeniu niejawnym (art. 260 § 3 P.p.s.a.).
W niniejszej sprawie wniosek o udzielenie pomocy prawnej dotyczy zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia adwokata, tj. przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym - art. 245 § 2 P.p.s.a. W myśl art. 246 § 1 pkt 1 P.p.s.a. taki wniosek może zostać uwzględniony jedynie wówczas, gdy wnioskodawca wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania sądowego. Takimi kosztami są koszty sądowe, czyli opłaty i wydatki sądowe oraz koszty ustanowienia fachowego pełnomocnika (tj. radcy prawnego, adwokata, rzecznika patentowego, doradcy podatkowego).
Orzeczenie w tej sprawie sąd wydaje na podstawie oświadczeń strony mając na uwadze okoliczności podane w tym oświadczeniu i w razie potrzeby przedstawione przez stronę dowody. To na wnioskodawcy ciąży obowiązek wykazania, że znajduje się w sytuacji materialnej uprawniającej do przyznania prawa pomocy w zakresie przez niego wnioskowanym. Instytucja prawa pomocy ma zatem na celu umożliwienie dochodzenia swoich praw przed sądem osobom o bardzo niskich dochodach lub całkowicie tych dochodów pozbawionych, które z uwagi na swą sytuację materialną nie są w stanie pokryć kosztów związanych z postępowaniem sądowym. Zasadą jest bowiem, że strona powinna partycypować w kosztach postępowania. Stanowi o tym art. 199 P.p.s.a., zgodnie z którym koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie ponoszą strony, od której to zasady instytucja przyznania prawa pomocy stanowi wyjątkowe odstępstwo. Strona składając wniosek o przyznanie prawa pomocy zobowiązana jest przedstawić wszelkie okoliczności dowodzące, że mimo podjęcia wszelkich starań, nie jest w stanie, ze względu na swoją sytuację majątkową i rodzinną, ponieść jakichkolwiek, czy też pełnych kosztów postępowania. Sąd rozpoznający taki wniosek obowiązany jest interpretować ściśle przesłanki zastosowania omawianej instytucji.