Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku Adam Osik po rozpoznaniu w dniu 18 września 2018 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku S. M. o przyznanie prawa pomocy w sprawie z jej skargi na decyzję Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego z dnia 10 lipca 2018 r., nr [...] w przedmiocie choroby zawodowej postanawia: 1. umorzyć postępowanie w sprawie przyznania prawa pomocy w części obejmującej żądanie zwolnienia od kosztów sądowych; 2. przyznać wnioskodawczyni prawo pomocy w zakresie częściowym poprzez ustanowienie adwokata.
Skarżąca w złożonym w dniu 30 sierpnia 2018 r., a następnie uzupełnionym w dniu 13 września 2018 r., formularzu urzędowym PPF, zwróciła się z wnioskiem o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym, obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata.
W uzasadnieniu wniosku skarżąca wskazała, że prowadzi samodzielnie gospodarstwo domowe, utrzymuje się ze świadczenia emerytalnego w wysokości [...] zł miesięcznie, z którego to dochodu pokrywa koszty czynszu, gazu, prądu, telefonu telewizji, żywności zakupu leków oraz zabiegów. Do wniosku przedłożyła zaświadczenie ZUS o wysokości emerytury. Do skargi wnioskodawczyni załączyła nadto orzeczenie o zaliczeniu je do osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym na stałe oraz dokumentację medyczną. Wnioskodawczyni wskazała jednocześnie na brak jakiegokolwiek majątku (poza lokalem spółdzielczym własnościowym, w którym zamieszkuje), czy oszczędności, jak również przedmiotów wartościowych.
Zgodnie z art. 239 § 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2018 r., poz. 1302) - dalej "p.p.s.a." nie ma obowiązku uiszczenia kosztów sądowych strona skarżąca działanie, bezczynność organu lub przewlekłe prowadzenie postępowania w sprawach dotyczących chorób zawodowych. Powyższe oznacza, że skarżąca jest w niniejszej sprawie ustawowo zwolniona od ponoszenia kosztów sądowych, a zatem nie ma obowiązku ich uiszczania. W konsekwencji spełnione zostały przesłanki umorzenia postępowania w sprawie przyznania prawa pomocy w części obejmującej żądanie zwolnienia od kosztów sądowych, o czym referendarz sądowy, działając na podstawie art. 249a w związku z art. 258 § 2 pkt 7 p.p.s.a., orzekł jak w punkcie pierwszym sentencji postanowienia.
Odnośnie żądania ustanowienia zawodowego pełnomocnika z urzędu uznano natomiast, że instytucja prawa pomocy uregulowana w art. 243 - 262 p.p.s.a. stanowiąc jedną z gwarancji realizacji konstytucyjnej zasady prawa do sądu umożliwia dostęp do sądu osobom, które obiektywnie nie mają wystarczających środków finansowych na poniesienie kosztów prowadzonego postępowania sądowoadministracyjnego.
Zgodnie z art. 246 § 1 pkt 2 w zw. z art. 245 § 3 p.p.s.a. przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej w zakresie częściowym (obejmującym ustanowienie pełnomocnika z urzędu) następuje, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Z treści ww. przepisu wynika, że to na podmiocie wnoszącym o przyznanie prawa pomocy spoczywa ciężar dowodu, że znajduje się w sytuacji materialnej i dochodowej uprawniającej do skorzystania z prawa pomocy. Rozstrzygnięcie złożonego wniosku uzależnione jest zatem wyłącznie od tego, co zostanie przez stronę udowodnione.
Z powyższego wynika więc, że instytucja zwolnienia od kosztów ma charakter wyjątkowy i jest stosowana wobec osób o bardzo trudnej sytuacji materialnej, czyli takich, które ze względu na okoliczności życiowe pozbawione są jakichkolwiek środków do życia, lub środki te są tak bardzo ograniczone, iż wystarczają jedynie na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych. Jednocześnie wykazanie, iż strona rzeczywiście znajduje się w takiej trudnej sytuacji spoczywa na niej samej (por. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 marca 2012 r., sygn. akt I OZ 179/12, Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych, http://orzeczenia.gov.pl).
Referendarz sądowy, uznając oświadczenia wnioskodawczyni za wiarygodne oraz biorąc pod uwagę sytuację materialno-bytową wnioskodawczyni, na którą wpływ ma przede wszystkim stan niepełnosprawności, fakt uzyskiwania niewielkiego dochodu wyłącznie z tytułu emerytury, brak oszczędności oraz konieczność ponoszenia stałych kosztów utrzymania, zakupu lekarstw i wykonywania zabiegów, a nadto obecny stan zdrowia, stwierdził, że wnioskodawczyni nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie, co stanowi przesłankę niezbędną do przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym (art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a.).
W związku z dokonaną oceną sytuacji majątkowej i możliwości płatniczych wnioskodawcy, referendarz sądowy działając na podstawie art. 246 § 1 pkt 2 w zw. z art. 258 § 2 pkt 7 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzekł jak w punkcie drugim sentencji postanowienia.