Referendarz Sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie - Grzegorz Karcz po rozpoznaniu w dniu 12 lutego 2008 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku K. K. o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata w sprawie ze skargi na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] nr [...] w przedmiocie zasiłku okresowego postanawia: I. umorzyć postępowanie w części obejmującej żądanie zwolnienia od kosztów sądowych, II. przyznać skarżącemu prawo pomocy w zakresie częściowym i ustanowić dla niego adwokata, którego wyznaczy Okręgowa Rada Adwokacka.
Skarżący w złożonym na urzędowym formularzu "PPF" wniosku o przyznanie prawa pomocy domagał się zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia adwokata.
Oświadczył, że nie zatrudnia i nie pozostaje w innym stosunku prawnym z jakimkolwiek kwalifikowanym pełnomocnikiem.
Objaśniając swoją sytuację rodzinną podał, że prowadzi jednoosobwe gospodarstwo domowe.
Określając swój majątek uwidocznił, że w jego skład wchodzi 55 metrowe mieszkanie spółdzielcze. Nie posiada żadnych zasobów pieniężnych ani przedmiotów wartościowych.
Uzasadniając swoje starania podniósł, że utrzymuje się jedynie z zasiłku rodzinnego w wysokości 170 zł co dokumentuje przedkładaną do akt kopią odcinka wypłaty ze stycznia oraz z zasiłków przyznawanych mu sporadycznie przez MOPS. Podał, że w roku 2007 uzyskał częściowy zwrot alimentów od córki.
Mając na uwadze powyższe zważyć należało co następuje:
Zacząć wypada od tego, że skoro niniejsza sprawa ma za swój przedmiot zasiłek okresowy i przynależy do spraw z zakresu pomocy i opieki społecznej to skarżący jest z mocy prawa zwolniony z obowiązku uiszczania tak opłat sądowych jak i ponoszenia wydatków (art. 239 pkt. 1 lit. a ppsa w związku z art. 241 ppsa). Jeśli więc skarżący korzysta ze zwolnienia przedmiotowego to w takiej sytuacji procesowej działaniem oczywiście bezcelowym było składanie przezeń wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych (art. 244 §1 ppsa). O bezprzedmiotowości takiego żądania przesądza, bowiem aktualizowana determinantami prawnymi realna możliwość uzyskania zwolnienia od kosztów sądowych w tym trybie. Innymi słowy skoro skarżący ma już z mocy prawa to, czego chce, to równocześnie nie może domagać się tego samego na wniosek.
Z tych względów należało więc postanowić jak w punkcie pierwszym sentencji działając na zasadzie art. 161 §1 pkt. 3 ppsa w związku z art. 258 §1 ppsa.
Bezprzedmiotowość wniosku o zwolnienie od kosztów pozostaje bez wpływu na drugie z żądań skarżącego a mianowicie o ustanowienia adwokata. Zgodnie bowiem z aktualnymi poglądami doktryny sąd nie jest związany żądaniem strony zawartym we wniosku o przyznanie pomocy byleby tylko nie wyszedł ponad żądanie strony (por. komentarz J.P Tarno do art. 246 w : Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2004). Logiczną konsekwencją przedstawionego stanu rzecz jest więc, że w sytuacji gdy strona domaga się przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym można przyznać jej to prawo w zakresie częściowym obejmującym ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika (art. 245 §3 in fine ppsa).
Stosownie do art. 252 ppsa w związku z art. 246 §1 pkt. 2 ppsa osoba fizyczna może domagać się przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym o ile - poza samym wnioskiem (art. 243 ppsa) - złoży również oświadczenie, którym wykaże że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Oświadczenie to zgodnie z wolą ustawodawcy ma być "dokładne" (art. 252 ppsa) a owa dokładność stopniowana jest przekonaniem sądu i referendarza, że strona podnoszone przez siebie okoliczności "wykazała". Zgodnie bowiem z art. 255 ppsa jeżeli oświadczenie strony okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych względni wzbudzi wątpliwości można zażądać od strony dodatkowych oświadczeń oraz przedłożenia dokumentów źródłowych. Zestawienie tych przepisów pozwala dojrzeć przyjętą przez ustawodawcę konstrukcję prawną, która opiera się na założeniu, że jeżeli oświadczenie strony pozwala na zorientowanie się co do tego, czy stać ją będzie na uiszczenie wymaganych kosztów i oświadczenie to nie wzbudza jakichś istotnych wątpliwości względnie tyczą one nieistotnych składników stanu majątkowego strony lub jej sytuacji rodzinnej to tym samym nie ma obowiązku wzywania strony o składanie dodatkowych oświadczeń i przedkładanie dokumentów źródłowych. Konkludując należy stwierdzić, że jeżeli na podstawie przyjętego oświadczenia sąd dojdzie do przekonania, że ma do czynienia z osobą "biedną" w potocznym tego słowa znaczeniu lub jeśli stwierdzi, że wymagane koszty pozostają w takiej dysproporcji z deklarowanym przez nią stanem majątkowym, że strony najzwyczajniej albo nie będzie stać na pokrycie wymaganych opłat (art. 246 § pkt. 1 ppsa) albo odbędzie się to kosztem istotnego uszczuplenia jej majątku (art. 246 §1 pkt. 2 ppsa) (por. także orz. SN z 9 marca 1936 r., C III 869/35, Zb.Urz. 1936, poz. 465 także orz. SN z 3 listopada 1936 r., C II 1435/36, PPiA 1937, nr 2, s. 185) to może wydać rozstrzygniecie w przedmiocie zwolnienia bez konieczności prowadzenia jakiegokolwiek dochodzenia, bo jak to wyjaśnił swego czasu Sąd Najwyższy dochodzenie takie sąd ma obowiązek zarządzić w wypadku, gdy ma wątpliwości, czy starający się o prawo ubogich pomimo przedstawionego zaświadczenia jest ubogim (orz. SN z 25 stycznia 1937 r., C II 2301/36, PPiA 37/2/104).