Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu - Damian Mataczyński po rozpoznaniu w dniu 15 lipca 2008r. na posiedzeniu niejawnym wniosku o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowego zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia adwokata w sprawie ze skargi M.R. na decyzję Uczelnianej Komisji Ekonomicznej Uniwersytetu z dnia [...] Nr [...] w przedmiocie pomocy materialnej dla studentów postanawia przyznać prawo pomocy w zakresie ustanowienia adwokata, którego wyznaczy Okręgowa Rada Adwokacka i odmówić zwolnienia od kosztów sądowych /-/D.Mataczyński
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w dniu 28 maja 2008r. wydał wyrok, w którym oddalił skargę wniesioną przez M.R. na decyzję Uczelnianej Komisji Ekonomicznej Uniwersytetu z dnia [...] nr [...] w przedmiocie pomocy materialnej dla studentów. Skarżąca w terminie otwartym do wniesienia skargi kasacyjnej złożyła wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata, z którego wynika, że prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe a źródłem jej utrzymania jest wynagrodzenie za pracę wynoszące 1500 zł.
Na podstawie art. 245 § 1-3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm. - dalej ppsa), prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie m.in. radcy prawnego i adwokata. Z kolei prawo pomocy z zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.
Przesłanki regulujące przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej zawarte są w art. 246 §1 pkt 1 i 2 ppsa, zgodnie z którymi przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym następuje w przypadku gdy osoba fizyczna wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania. Z kolei prawo pomocy w zakresie częściowym Sąd przyznaje, gdy osoba fizyczna wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Prawo pomocy jest więc szczególną formą pomocy państwa przyznawanej osobom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej uniemożliwiającej lub ograniczającej dostęp do sądu. Przy czym, chodzi o trudną sytuację materialną danej osoby lub rodziny, ale uwzględniającą także odniesienia obiektywne, tzn. sytuację na rynku pracy, poziom wynagrodzeń i świadczeń z tytułu ubezpieczenia społecznego oraz poziom życia większości rodzin. Co do zasady prawo pomocy nie powinno być więc udzielane osobom, które otrzymują stałe miesięczne dochody w wysokości przewyższającej kwotę przeznaczaną na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych. Sytuacja taka pozwala bowiem na przygotowanie się do wszczęcia akcji sądowej poprzez zaoszczędzenie odpowiednich środków na ten cel (por. M. Budachowska, Prawo pomocy w postępowaniu sądowo-administracyjnym, cz. II. Doradztwo Podatkowe 2005/9/51, Lex nr 49597). Zauważyć należy również, iż zgodnie z ogólną zasadą, strona która wniosła skargę do sądu powinna gromadzić środki finansowe na pokrycie kosztów związanych z postępowaniem sądowym. Dla uznania wniosku za uzasadniony decydujące znaczenie ma więc brak możliwości zgromadzenia środków finansowych w dłuższym okresie, o ile istniały podstawy do przewidywania tego wydatku. Potwierdza to orzecznictwo sądowe z którego wynika, że ubiegający się o zwolnienie od kosztów sądowych w każdym przypadku powinien poczynić oszczędności we własnych wydatkach, do granic zabezpieczenia koniecznych kosztów utrzymania siebie i rodziny. Dopiero gdy poczynione w ten sposób oszczędności okazały się nie wystarczające - może zwrócić się o pomoc państwa (zob. postanowienie SN z dnia 24 września 1984r. II CZ 104/84). Obowiązek wykazania, iż nie jest w stanie zgromadzić odpowiednich środków na opłacenie kosztów koniecznych do prowadzenia postępowania przed sądem administracyjnym, w tym również w drodze oszczędności we własnych wydatkach spoczywa jednak na wnioskodawcy.
W świetle powyższego, mając na uwadze deklarowaną wysokość dochodu wynoszącego 1500 zł., przy uwzględnieniu faktu prowadzenia jednoosobowego gospodarstwa domowego stwierdzić należy, iż M.R. nie może zostać uznana za osobę, która nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania. Wysokość deklarowanego dochodu pozwala bowiem stronie na opłacenie kosztów sądowych, które na obecnym etapie po zapłaceniu opłaty za doręczenie odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem praktycznie ograniczają się do kwoty wpisu od skargi kasacyjnej wynoszącego w niniejszej sprawie 100 zł. - §2 ust 2 pkt 6 w zw. z §3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.u. Nr 221, poz. 2193 ze zm.). Tym niemniej stwierdzić należy, iż wysokość uzyskiwanego dochodu uniemożliwia skarżącej opłacenie pełnomocnika z wyboru. Wnioskodawczyni może zostać uznana więc za osobę która nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie.
Na podstawie art. 258 §1 i § 2 pkt 7 oraz art. 245 §1 - §3, art. 246 §1 pkt 1 i 2 ppsa, postanowiono więc jak w sentencji.
/-/D.Mataczyński