Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie Karolina Kisielewicz - Malec po rozpoznaniu w dniu 14 marca 2016 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku J. J. o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym poprzez zwolnienie od kosztów sadowych i ustanowienie adwokata w sprawie ze skargi J. J. na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia [...] listopada 2015 r. nr [...] w przedmiocie odmowy udostępnienia danych adresowych postanawia: - odmówić przyznania prawa pomocy.
J. J. złożył wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie pełnomocnika. Z podanych przez skarżącego w formularzu informacji wynikało, że jest pozbawiony wolności i nie uzyskuje żadnych dochodów.
Mając na uwadze, że oświadczenia zawarte w formularzu wniosku o przyznanie prawa pomocy były niewystarczające dla oceny rzeczywistej sytuacji majątkowej skarżącego, na podstawie zarządzenia referendarza sądowego skarżący został wezwany do uzupełnienia wniosku poprzez nadesłanie zaświadczenia z zakładu karnego o posiadaniu bądź nieposiadaniu środków na koncie depozytowym do dyspozycji skarżącego. W odpowiedzi na powyższe wezwanie skarżący nadesłał pismo podpisane przez Dyrektora Zakładu Karnego w S., z którego wynika, że jest pozbawiony wolności od 1 lutego 2000 r. i obecnie nie jest zatrudniony odpłatnie w zakładzie karnym.
Zdaniem referendarza sądowego, skarżący nie wykazał należycie, że nie jest w stanie ponieść kosztów sądowych w sprawie i brak było podstaw do uwzględnienia wniosku o przyznanie prawa pomocy.
Zgodnie z art. 199 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.), dalej jako p.p.s.a. strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Instytucja prawa pomocy w postępowaniu sądowoadministracyjnym, która ma gwarantować możliwość realizacji prawa do sądu, wyrażonego w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP stanowi odstępstwo od zasady ponoszenia kosztów postępowania przez strony. W związku z tym, że w przypadku przyznania prawa pomocy koszty postępowania sądowego pokrywane są z budżetu państwa, korzystanie z tej instytucji powinno mieć miejsce jedynie w przypadkach uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, gdy wnioskodawca rzeczywiście nie posiada żadnych lub wystarczających możliwości sfinansowania kosztów postępowania, a przez to nie może zrealizować przysługującego mu prawa do sądu.
W myśl art. 246 § 1 pkt 1 p.p.s.a. przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie całkowitym, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania. Z treści tego przepisu wynika wprost, że ciężar dowodu co do wykazania okoliczności uzasadniających przyznanie prawa pomocy spoczywa na stronie składającej wniosek o przyznanie tego prawa. Stanowisko to znajduje potwierdzenie w treści art. 252 § 1 p.p.s.a., zgodnie z którym wniosek o przyznanie prawa pomocy powinien zawierać oświadczenie strony obejmujące dokładne dane o stanie majątkowym i dochodach. Jeżeli oświadczenie to okaże się niewystarczające do oceny rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego strony lub budzi wątpliwości, to strona jest obowiązana złożyć na wezwanie, w zakreślonym terminie, dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczące jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego (art. 255 p.p.s.a.). Strona ma zatem inicjatywę dowodową w zakresie właściwego przedstawienia przyczyn uzasadniających przyznanie prawa pomocy, a referendarz sądowy (sąd) na podstawie przedstawionych przez stronę dowodów dokonuje oceny, czy wystąpiły przesłanki przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.