Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Danuta Szydłowska po rozpoznaniu w dniu 6 lutego 2017 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku R. P. o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie radcy prawnego w sprawie ze skargi R. P. na postanowienie Komisji Egzaminacyjnej II stopnia przy Ministrze Sprawiedliwości do spraw odwołań od wyników egzaminu notarialnego z dnia [...] marca 2015 r. nr [...] w przedmiocie odmowy uchylenia uchwały w sprawie ustalenia wyniku egzaminu notarialnego p o s t a n a w i a: odmówić przyznania skarżącemu R. P. prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.
R. P. (dalej jako skarżący) wniósł w niniejszej sprawie o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie radcy prawnego.
Z informacji podanych w formularzu wniosku o przyznanie prawa pomocy (PPF) wynika, że skarżący samodzielnie prowadzi gospodarstwo domowe. W rubryce 10 formularza PPF skarżący oświadczył, iż nie uzyskuje żadnych dochodów.
Mając na uwadze, że oświadczenia zawarte w formularzu wniosku o przyznanie prawa pomocy były niewystarczające dla oceny rzeczywistej sytuacji majątkowej skarżącego, na podstawie zarządzenia referendarza sądowego, skarżący został wezwany do uzupełnienia wniosku w terminie 14 dni poprzez nadesłanie:
a) wskazania źródeł utrzymania, w szczególności oświadczenia czy skarżący korzysta z jakichkolwiek form pomocy społecznej bądź pomocy materialnej innych osób (jeżeli tak, to zobowiązano skarżącego do przedstawienia kopii decyzji o przyznaniu zasiłków lub podania przez kogo i w jakim zakresie skarżący jest utrzymywany, tj. kto zapewnia mu żywność, mieszkanie, odzież),
b) oświadczenia, czy skarżący jest zarejestrowany w ewidencji osób bezrobotnych (jeśli tak, to należało przedłożyć stosowne zaświadczenie z właściwego powiatowego urzędu pracy ze wskazaniem ewentualnego okresu pobierania zasiłku),
c) oświadczenia czy skarżący posiada rachunki bankowe (w tym lokaty i konta dewizowe) - jeżeli tak, to zobowiązano go do nadesłania wyciągów z tych rachunków
d) dokumentów potwierdzających prowadzenie wobec skarżącego postepowań egzekucyjnych oraz istniejące zadłużenia, które skarżący wskazuje w rubryce 5, 9 i 11 urzędowego formularza wniosku o przyznanie prawa pomocy.
Powyższe wezwanie zostało doręczone skarżącemu w dniu 29 października 2016 r., Skarżący nie przedstawił żądanych dokumentów i nie udzielił żadnych wyjaśnień dotyczących jego sytuacji majątkowej.
Postanowieniem z dnia 19 grudnia 2016 r. starszy referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie odmówił skarżącemu prawa pomocy w zakresie całkowitym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie radcy prawnego.
Pismem z dnia 3 stycznia 2017 r. skarżący złożył w terminie sprzeciw od powyższego postanowienia starszego referendarza sądowego. Do sprzeciwu skarżący nie dołączył żadnych dokumentów potwierdzających jego sytuację finansową.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:
W myśl art. 246 § 1 pkt 1 p.p.s.a. przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie całkowitym, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania.
Zawarte w wyżej cytowanym przepisie określenie "gdy osoba ta wykaże" oznacza, że to na wnoszącym o przyznanie prawa pomocy spoczywa ciężar dowodu, że znajduje się w sytuacji uprawniającej go do skorzystania z prawa pomocy. Zatem rozstrzygnięcie Sądu w tej kwestii będzie zależało od tego, co zostanie udowodnione przez stronę (J. P. Tarno - "Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Komentarz" Wydawnictwo LexisNexis, Warszawa 2004 s. 319). Tak ukształtowany charakter prawa pomocy wynika z faktu, iż generalną zasadą postępowania sądowego jest ponoszenie kosztów związanych z udziałem w postępowaniu. Każda osoba wszczynająca postępowanie powinna liczyć się z wydatkami na ten cel i gromadzić środki finansowe na pokrycie koniecznych kosztów postępowania. Jak wskazał bowiem Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z dnia 10 stycznia 2005 r. (sygn. akt FZ 478/04, niepubl.), opłaty sądowe stanowią rodzaj danin publicznych. Zwolnienia od ponoszenia tego rodzaju danin stanowią odstępstwo od konstytucyjnego obowiązku ich powszechnego i równego ponoszenia, wynikającego z art. 84 Konstytucji. Dlatego też muszą być stosowane w sytuacjach wyjątkowych. Udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to powinno się sprowadzać do wypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście obiektywnie niemożliwe.