Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Sylwester Marciniak (sprawozdawca), Sędzia NSA Bartosz Wojciechowski, Sędzia WSA del. Marzena Łozowska, Protokolant Jan Jaworski, po rozpoznaniu w dniu 19 grudnia 2017 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej D. sp. j. D. i G. D. w U. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 15 września 2015 r. sygn. akt III SAB/Gl 14/15 w sprawie ze skargi D. sp. j. D. i G. D. w U. na przewlekłe prowadzenie postępowań kontrolnych przez Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w K. (obecnie Naczelnika [...] Urzędu Celno-Skarbowego w K.) w przedmiocie rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczenia i wpłacenia podatku od towarów i usług 1) oddala skargę kasacyjną, 2) zasądza od D. sp. j. D. i G. D. w U. na rzecz Naczelnika [...] Urzędu Celno-Skarbowego w K. kwotę 360 (słownie: trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
1. Wyrok sądu pierwszej instancji (k. 49 i 56-73 akt)
1.1. Zaskarżonym wyrokiem z dnia 15 września 2015 r., sygn. akt III SAB/Gl 14/15, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach (dalej: sąd pierwszej instancji) oddalił skargę D. Spółki Jawnej w U. (dalej: skarżąca lub spółka) na przewlekłe prowadzenie postępowań kontrolnych przez Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w K. (dalej: organ) w przedmiocie rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczania i wpłacania podatku od towarów i usług.
1.2. Z uzasadnienia powyższego wyroku wynika, że zarzuty spółki dotyczą niezałatwienia sprawy we właściwym terminie i przewlekłego prowadzenia wszczętych w dniu 20 marca 2014 r. postępowań kontrolnych dotyczących prawidłowości rozliczenia przez skarżącą podatku od towarów i usług za okresy od dnia 1 czerwca 2012 r. do dnia 31 marca 2013 r. oraz od dnia 1 kwietnia 2013 r. do dnia 31 stycznia 2014 r.
1.3. Odnosząc się do stanowiska spółki sąd przede wszystkim zdefiniował przewlekłe postępowanie, wskazując, że ma ono miejsce wówczas, gdy organ podejmuje działania w sprawie, ale robi to opieszale lub skuteczność podejmowanych czynności jest wątpliwa. Dotyczy to też sytuacji, gdy organ podejmuje czynności nie zmierzając wprost i skutecznie do finalnego załatwienia sprawy, tj. postępowanie trwa dłużej niż jest to konieczne do wyjaśnienia okoliczności faktycznych i prawnych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Dostrzegając w związku z tym konieczność uwzględnienia regulacji prawnych i procedur, w jakich działał organ, sąd zaznaczył, że w sprawie kontrola została wszczęta na wniosek Prokuratury Okręgowej w G. w związku z prowadzonym śledztwem o sygn. akt [...]. Z dokonanych ustaleń wynikało, że spółka dokonywała zakupu stali i metali kolorowych odliczając z tego tytułu podatek VAT według stawki 23%, a następnie sprzedaży tego towaru w ramach wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów (dalej: WDT) z zastosowaniem stawki VAT 0%, a dostawy te stanowiły blisko 88% obrotu w okresie od dnia 1 czerwca 2012 r. (tj. 26 057 432 zł) do dnia 31 marca 2013 r. oraz blisko 85% obrotu w okresie od dnia 1 kwietnia 2013 r. do dnia 31 stycznia 2014 r. (tj. 35 446 691 zł). Konieczne w związku z tym stało się ustalenie, czy spółka uczestniczyła w "oszustwie karuzelowym" i czy miała świadomość, że bierze udział w nielegalnym procederze, mającym na celu wyłudzenie podatku VAT, a przynajmniej mogła przewidywać, że transakcje stanowią nadużycie.
Przechodząc do badania zasadności podnoszonych przez spółkę zarzutów 6-krotnego przedłużania czasu prowadzonych postępowań kontrolnych sąd zauważył, że jako przyczyny wyznaczenia nowego terminu zakończenia postępowań organ wskazywał planowane czynności sprawdzające, a także oczekiwanie: na realizację wniosków o przeprowadzenie czynności sprawdzających przez organy skarbowe właściwe miejscowo dla kontrahentów skarżącej, na zgodę Prokuratury Okręgowej w G. na wgląd w akta śledztwa nr [...], na materiały z postępowań kontrolnych prowadzonych przez inne organy skarbowe u dostawców spółki, na realizację wniosków przez czeską i słowacką administrację podatkową, na realizację wniosku o przesłuchanie świadka przez właściwy dla niego miejscowo organ skarbowy.