Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Wiesław Morys sędzia NSA Jan Paweł Tarno sędzia del. NSA Jerzy Krupiński (spr.) Protokolant starszy inspektor sądowy Joanna Drapczyńska po rozpoznaniu w dniu 7 marca 2018 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Ministra Skarbu Państwa od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 grudnia 2014 r. sygn. akt I SA/Wa 2696/14 w sprawie ze skargi J. J. na decyzję Ministra Skarbu Państwa z dnia [...] lipca 2014 r. nr [...] w przedmiocie potwierdzenia prawa do rekompensaty za mienie pozostawione poza obecnymi granicami RP oddala skargę kasacyjną.
Przedmiotem skargi kasacyjnej, wniesionej do Naczelnego Sądu Administracyjnego przez Ministra Skarbu Państwa, jest wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 grudnia 2014 r., sygn. akt I SA/Wa 2696/14, którym w sprawie ze skargi J. J. uchylono decyzję Ministra Skarbu Państwa z dnia [...] lipca 2014 r., [...] wydaną w przedmiocie potwierdzenia prawa do rekompensaty za mienie pozostawione poza obecnymi granicami RP.
Wyrok wydany został w następujących, ustalonych przez Sąd I instancji, okolicznościach faktycznych i prawnych sprawy:
Decyzją z [...] lipca 2014 r., wydaną na podstawie art. 9 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r., o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczpospolitej Polskiej (Dz. U. z 2005 r., nr 169, poz. 1418 ze zm. [obecnie: Dz. U. z 2016 r., poz. 2042], dalej: "ustawa"), po rozpatrzeniu odwołania J. J. od decyzji Wojewody Lubuskiego z dnia [...] maja 2014 r., potwierdzającej prawo skarżącego do rekompensaty z tytułu pozostawienia przez A. J. nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczpospolitej Polskiej, Minister Skarbu Państwa utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję organu I instancji. Z akt administracyjnych wynikało, że wnioskiem z [...] grudnia 2008 r. skarżący zwrócił się do Wojewody Lubuskiego o potwierdzenie prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia przez A. J. i M. J. nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczpospolitej Polskiej. Zgodnie z treścią postanowienia Sądu Rejonowego w Z. dnia [...] października 2012 r., spadek po A. J., zmarłej w dniu [...] lutego 1988 r., nabyli synowie J. J., J. J. i S. J. oraz córka K. N. po ¼ części spadku. Decyzją z [...] maja 2014 r. Wojewoda potwierdził prawo skarżącego do przedmiotowej rekompensaty z pominięciem pozostałych spadkobierców A. J. W odwołaniu skarżący podkreślił, że wniosek o prawo do rekompensaty złożył również w imieniu pozostałej rodziny, do czego został upoważniony ustnie. Wskazał, że przywoływanie przez niego w pismach uzupełniających wniosek o potwierdzenie prawa do rekompensaty wyrażenia, że składa dokumenty dotyczące "naszych rodziców" stanowiło informację dla organu pierwszej instancji, iż działa w imieniu całej rodziny.
Opisaną na wstępie decyzją Minister Skarbu Państwa utrzymał w mocy decyzję Wojewody wskazując w uzasadnieniu, że zgodnie z treścią znajdującego się w aktach sprawy wniosku, skarżący występował wyłącznie we własnym imieniu, do wniosku nie zostały dołączone pełnomocnictwa upoważniające go do działania również w imieniu innych osób. Organ powołał poglądy wyrażone w orzecznictwie sądów administracyjnych, z których wynika, że w ustawie brak jest przepisu umożliwiającego przyjęcie, że złożenie w ustawowym terminie wniosku przez jednego ze spadkobierców, skutkuje wszczęciem postępowania administracyjnego względem pozostałych.
W skardze, J. J., nie zgadzając się z powyższym rozstrzygnięciem, podtrzymał stanowisko wyrażone w odwołaniu, że składając wniosek działał w imieniu całej rodziny.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uwzględniając skargę podniósł, że zgodnie z art. 5 ust.1 ustawy, potwierdzenie prawa do rekompensaty następuje na wniosek osoby ubiegającej się o potwierdzenie tego prawa złożony nie później niż do dnia 31 grudnia 2008 r. Ustawodawca wprowadzając wskazany termin ograniczył pod względem czasowym realizację roszczeń. Jest to termin materialnoprawny i zawity, aby zatem wniosek o rekompensatę mógł odnieść skutek, powinien być złożony najpóźniej do dnia 31 grudnia 2008 r. Dotyczy to wniosku złożonego przez właściciela nieruchomości pozostawionej poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej, odnośnie natomiast do spadkobierców właściciela pozostawionego mienia, wystarczy, aby w wyżej zakreślonym terminie złożył wniosek jeden z nich. Sąd zwrócił uwagę, że art.5 ust. 2 ustawy nie zawiera wymogu, aby wniosek w terminie określonym w ust. 1 złożyli wszyscy spadkobiercy. Zatem złożenie wniosku w terminie przez jednego ze spadkobierców odnosi skutek wobec pozostałych. Zgodnie z brzmieniem art. 3 ust. 2 ustawy w przypadku śmierci właściciela nieruchomości pozostawionych poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej, prawo do rekompensaty przysługuje wszystkim spadkobiercom albo niektórym z nich, wskazanym przez pozostałych spadkobierców, jeżeli spełniają wymóg określony w art. 2 pkt 2. Wskazanie osoby uprawnionej do rekompensaty następuje przez złożenie oświadczenia z podpisem poświadczonym notarialnie lub przed organem administracji publicznej albo przez złożenie oświadczenia w polskiej placówce konsularnej. Przepis ten także nie nakłada na wszystkich spadkobierców obowiązku złożenia wniosku w terminie zakreślonym w art.5 ust.1 ustawy. Powołał się w tej mierze na orzeczenia sądów administracyjnych, w których podkreśla się, że w sprawach wywołanych wniesieniem wniosku o rekompensatę za mienie zabużańskie zachodzi ewidentna jedność stosunku materialnoprawnego i okoliczność ta przesądza o tym, że toczy się jedno postępowanie administracyjne o potwierdzenie prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia określonego mienia nieruchomego poza obecnymi granicami państwa polskiego przez określonego jego właściciela. W postępowaniu tym konieczne jest dokonanie szeregu ustaleń faktycznych, takich jak np. skład majątku pozostawionego, jego wartość, okoliczności w jakich doszło do pozostawienia mienia, miejsce zamieszkania (i to w określonym czasie) byłego właściciela majątku, ewentualna data jego zgonu i ustalenie spadkobierców. Nie sposób zatem twierdzić, że czynienie tego rodzaju ustaleń nie dotyczy tej samej sprawy pod względem materialnoprawnym, chociaż wnioskodawcami są osoby różne. Analiza akt administracyjnych sprawy wskazuje, że skarżący wniosek o przyznanie prawa do rekompensaty złożył pismem z 31 grudnia 2008 r., skierowanym do Wojewody, załączając do wniosku oświadczenie o dotychczasowym stanie realizacji prawa do rekompensaty, w dniu [...] listopada 2011 r. przedłożył postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po swoim ojcu, M. J. a w dniu [...] grudnia 2012 r. postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po A. J. Nie budzi zatem wątpliwości, że skarżący złożył wniosek o potwierdzenie prawa do rekompensaty w terminie określonym w art. 5 ust. 1 omawianej ustawy, co powoduje, że jego wniosek jest traktowany jak wniosek pozostałych współuprawnionych, okoliczność zaś jedności stosunku materialnoprawnego przesądza o tym, że toczy się jedno postępowanie administracyjne z udziałem wszystkich spadkobierców A. J. Końcowo Sąd wskazał, że w jego ocenie rozstrzygnięcie organów w zakresie przysługiwania prawa do rekompensaty skarżącemu było prawidłowe.