Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Maciej Dybowski (spr.) Sędziowie NSA Irena Kamińska del. WSA Dariusz Chaciński Protokolant sekretarz sądowy Paweł Florjanowicz po rozpoznaniu w dniu 18 grudnia 2014 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej K. B. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 21 lutego 2013 r. sygn. akt II SA/Ol 49/13 w sprawie ze skargi K. B. na decyzję Wojewody [...] z dnia [...] 2012 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości oddala skargę kasacyjną.
Wyrokiem z dnia 21 lutego 2013 r. sygn. akt II SA/Ol 49/13 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie oddalił skargę K. B. na decyzję Wojewody [...] z dnia [...] 2012 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości.
Wyrok ów zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym:
Wnioskiem z 6 kwietnia 2012 r. K. B. (dalej skarżący) wystąpił do Prezydenta [...] o zwrot wywłaszczonej nieruchomości, oznaczonej w ewidencji gruntów w obrębie [...] jako działki nr [...] o pow. 5,1419 ha, [opisane w księdze wieczystej] KW Nr [...]. Wywłaszczenie przedmiotowej nieruchomości od K. i B. B. nastąpiło na podstawie decyzji z [...] 1986 r. znak [...], wydanej z upoważnienia Prezydenta [...]. Na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 29.05.2008 r., X Ns 238/08 spadek po B. B. w całości nabył mąż K. B.
Decyzją z [...] 2012 r. znak [...] (dalej decyzja z [...] 2012 r.) Starosta [...] (dalej Starosta) umorzył w całości postępowania w sprawie zwrotu przedmiotowej nieruchomości, wskazując że zgodnie z art. 229 ustawy [z dnia 21 sierpnia 1997 r.] o gospodarce nieruchomościami [j.t. Dz. U. z 2010 r. nr 102, poz. 651 ze zm., dalej ugn] roszczenie, o którym mowa w art. 136 ust. 3 ugn, nie przysługuje, jeżeli przed dniem wejścia w życie tej ustawy (1 stycznia 1998 r.) nieruchomość została sprzedana albo ustanowiono na niej prawo użytkowania wieczystego na rzecz osoby trzeciej i prawo to zostało ujawnione w księdze wieczystej.
Od decyzji z [...] 2012 r. odwołanie złożył K. B. Zdaniem odwołującego się, Starosta naruszył art. 229 ugn przez błędne zastosowanie (nie zostały spełnione wszystkie przesłanki w nim wymienione) i błędną wykładnię (umorzenie postępowania zamiast orzeczenia o odmowie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości), a także przepisy proceduralne: art. 7, art. 77 § 1 i art. 107 § 1 i 3 kpa przez niedokładne wyjaśnienie stanu faktycznego, niezebranie całości materiału dowodowego, nieustalenie daty ujawnienia zbycia nieruchomości w księdze wieczystej, brak wyczerpującego uzasadnienia decyzji oraz niewyjaśnienie, czy małżonkowie B. byli poinformowani o zbyciu wywłaszczonej nieruchomości i czy nieruchomość została przeznaczona zgodnie z celem wywłaszczenia.
Decyzją z [...] 2012 r. [nr ...] (dalej decyzja z [...] 2012 r.) Wojewoda [...] (dalej Wojewoda) utrzymał w mocy decyzję z [...] 2012 r., wskazując że zgodnie z art. 136 ust. 3 ugn poprzedni właściciel lub jego spadkobierca mogą żądać zwrotu wywłaszczonej nieruchomości lub jej części, jeżeli stała się ona zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu. Art. 229 ugn wyłącza roszczenie z art. 136 ust. 3 ugn w sytuacji, gdy przed dniem 1 stycznia 1998 r. wywłaszczona nieruchomość została sprzedana osobie trzeciej lub oddana w użytkowanie wieczyste osobie trzeciej, a prawo to zostało ujawnione w księdze wieczystej. Wskazane przesłanki muszą nastąpić łącznie przed dniem 1 stycznia 1998 r. Uwzględniając uregulowania ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece [j.t. Dz. U. z 2001 r. nr 124, poz. 1361 ze zm.] (dalej kwh), w ocenie organu decydujące znaczenie dla określenia daty ujawnienia prawa należy przyznać w istocie dacie skutecznego złożenia wniosku w tej sprawie. Nieistotny przy tym dla oceny skutków jest fakt, że wpis prawa własności ma znaczenie deklaratoryjne (z wyjątkiem ustanowienia odrębnej własności lokalu), a wpis prawa użytkowania wieczystego ma charakter konstytutywny. W obu bowiem przypadkach dla oceny tego, kiedy wpis ujawniono w księdze wieczystej, decydujące znaczenie ma chwila złożenia wniosku w tej sprawie.