Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Irena Kamińska Sędziowie: Sędzia NSA Joanna Runge-Lissowska (spr.) Sędzia del. NSA Leszek Kiermaszek Protokolant: asystent sędziego Aleksander Jakubowski po rozpoznaniu w dniu 22 marca 2016 roku na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skarg kasacyjnych Ministra Infrastruktury i Rozwoju oraz Prezydenta Miasta Gdyni wykonującego zadania starosty z zakresu administracji rządowej od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 5 grudnia 2013 r. sygn. akt I SA/Wa 1798/12 w sprawie ze skargi G.N. na decyzję Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia [...] lipca 2012 r. nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji oddala skargi kasacyjne.
Wyrokiem z dnia 5 grudnia 2013 r., sygn. akt I SA/Wa 1798/12, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, po rozpoznaniu skargi G. N., uchylił decyzję Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia [...] lipca 2012 r. nr [...] oraz poprzedzającą ją decyzję tego organu z dnia [...] marca 2012 r. nr [...], w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji.
Wyrok powyższy zapadł w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych:
Decyzją z dnia [...] czerwca 1968 r. nr [...], Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Urząd Spraw Wewnętrznych w Gdańsku orzekło o wywłaszczeniu za odszkodowaniem nieruchomości położonej w Gdyni przy ul. K., oznaczonej jako parcela nr [...], o pow. 335 m² z całej nieruchomości o pow. 1,7307 ha, stanowiącej własność spadkobierców J. T.. Rozstrzygnięcie to utrzymane zostało w mocy decyzją Komisji Odwoławczej Spraw Wywłaszczenia przy Ministrze Spraw Wewnętrznych z dnia [...] listopada 1968 r., nr [...].
Pismem z dnia 10 listopada 2006 r., sprecyzowanym pismem z dnia 20 lutego 2009 r., następcy prawni J. T. wystąpili o stwierdzenie nieważności decyzji z dnia [...] listopada 1968 r. oraz z dnia [...] czerwca 1968 r. - w części dotyczącej przyznania odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość.
Decyzją z dnia [...] marca 2012 r. Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej odmówił stwierdzenia nieważności wskazanych wyżej decyzji, a po rozpoznaniu wniosku G. N., E. Z., J. S., A. Z., A. Z., T. S., R. S., J. T., J. T., Z. T., G. T., A. K., M. S., M. N., E. T. o ponowne rozpoznanie sprawy, organ ten, decyzją z dnia [...] lipca 2012 r., utrzymał w mocy swoje wcześniejsze rozstrzygnięcie. W uzasadnieniu decyzji Minister wskazał: Pismem z [...] marca 1968 r. [...] Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Gdyni Wydział Gospodarki Komunalnej wystąpiło do współwłaścicieli nieruchomości położonej w Gdyni przy ul. K. obejmującej działkę nr [...] o pow. 335 m2 z ofertą jej nabycia za kwotę 1206 zł, zaś pismem z 29 kwietnia 1968 r. organ wywłaszczeniowy zawiadomił o wszczęciu postępowania w sprawie wywłaszczenia tej nieruchomości, i wyznaczył termin rozprawy wywłaszczeniowo-odszkodowawczej na dzień 24 maja 1968 r. W aktach sprawy znajdują się zwrotne potwierdzenie odbioru zawiadomienia przez spadkobierców J. T.: J. T., S. T., M. W., J. C. i H. W. Rozprawa wywłaszczeniowo-odszkodowawcza odbyła się w wyznaczonym terminie, przy udziale pełnomocników współwłaścicieli. W rozprawie nie brali udziału biegli, jednak brak ich udziału, jakkolwiek stanowił naruszenie przepisów ustawy, to nie może być oceniany w kategoriach przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji wywłaszczeniowo-odszkodowawczej. W sprawie, mimo iż biegli nie brali udziału w rozprawie wywłaszczeniowo-odszkodowawczej to brali udział w postępowaniu, bowiem sporządzili pisemne opinie, gdyż w aktach archiwalnych znajdują się dwie opinie szacunkowe rzeczoznawców z listy Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z 25 marca 1968 r. i z 28 marca 1968 r. Podstawę prawną przyznanego odszkodowania stanowił art. 8 ust. 6 pkt 3 ustawy o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, zgodnie z którym, odszkodowanie za grunt w mieście, gdy wywłaszczeniu podlegała część gruntu, obliczane było jak za grunt rolny klasy I w strefie miejskiej w okręgu I, zaś cena nieruchomości ustalana była na podstawie zarządzenia Ministra Rolnictwa z 24 września 1962 r. w sprawie ceny, warunków i trybu sprzedaży państwowych nieruchomości rolnych (M.P. z 1962 r. nr 72 poz. 335). Zgodnie z nim cena 1 ha gruntów klasy I położonych w okręgu I strefy miejskiej wynosiła 36 000 zł. Ponieważ, wywłaszczani posiadali jeszcze inną nieruchomość na terenie m. Gdyni, nie mniejszą niż powierzchnia działki normatywnej, przyjętej pod budowę domu jednorodzinnego, wolnostojącego, biegli przyjęli stawkę 3,60 zł za metr kwadratowy gruntu, zatem prawidłowo oszacowali wartość gruntu na kwotę 1206 zł (3,60 X 335 m²). Odnosząc się do zarzutów, że opinie szacunkowe zostały sporządzone na zlecenie wnioskodawcy wywłaszczenia i są jego dokumentami należy wskazać, że w celu wydania opinii szacunkowej inwestor zwracał się do Urzędu Spraw Wewnętrznych Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej o wskazanie biegłego lub o zlecenie dokonania szacunku nieruchomości konkretnym biegłym z listy. Biegły nie mógł przyjmować zlecenia na opracowanie opinii szacunkowej lub opinii w innym przedmiocie od właściciela nieruchomości będącej przedmiotem nabycia przez inwestora zarówno w drodze umowy, jak w trybie postępowania wywłaszczeniowego. Właściciel mógł, jeśli uzasadnił potrzebę ponownego szacunku nieruchomości przez innego biegłego lub wydania opinii w innym przedmiocie dotyczącym nabywanej nieruchomości, zwrócić się do organu orzekającego o wywłaszczeniu i odszkodowaniu o zlecenie biegłemu dokonania takiej czynności. Biegły nie mógł również przyjmować takiego zlecenia od inwestora, którego był pracownikiem. Już na etapie wezwania do dobrowolnego odstąpienia nieruchomości cena kupna nieruchomości powinna być ustalona, z uwzględnieniem zasad szacunkowych, określonych w art. 8 ustawy wywłaszczeniowej, na podstawie opinii biegłego z listy prezydium wojewódzkiej rady narodowej i nabywca nie mógł zapłacić ceny wyższej od ustalonej na podstawie przepisów tej ustawy. Biegli byli niezależni od wnioskodawcy wywłaszczenia, wybierano ich z listy urzędu wojewódzkiego, a wycena, tak jak w przedmiotowej sprawie, polegała najczęściej na przemnożeniu powierzchni gruntu przez stawkę ustaloną według obowiązujących tabel w zależności od rodzaju i klasy gruntu. Nadto jeżeli idzie o zarzut braku rozprawy o charakterze odszkodowawczym to przepisy ww. ustawy nie przewidywały przeprowadzenia osobnej rozprawy celem ustalenia odszkodowania, konieczna była rozprawa w tym przedmiocie tylko w przypadku odroczenia ustalenia odszkodowania.