Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Tamara Dziełakowska (spr.), Sędzia NSA Monika Nowicka, Sędzia del. WSA Jolanta Górska, Protokolant asystent sędziego Inesa Wyrębkowska, po rozpoznaniu w dniu 14 marca 2019 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skarg kasacyjnych Ministra Infrastruktury i Budownictwa oraz J. H., Z. Z., B. Z., K. P., D. P., M. K., I. H., J. H., P. M. i M. M. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 grudnia 2016 r. sygn. akt I SA/Wa 1369/16 w sprawie ze skargi M. M., J. H., Z. Z., B. Z., K. P., D. P., M. K., I. H., J. H., P. M. - kuratora spadku po J. M. na decyzję Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia [...] lipca 2016 r. nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji oddala skargi kasacyjne.
Zaskarżonym wyrokiem z dnia 21 grudnia 2016 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (sygn. akt I SA/Wa 1369/16) w wyniku rozpoznania skargi M. M., J. H., Z. Z., B. Z., K. P., D. P., M. K., I. A., J. H. i P. M. (kuratora spadku po J. M.) uchylił decyzję Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia [...] lipca 2016 r. oraz decyzję Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia [...] października 2015 r. o odmowie stwierdzenia nieważności decyzji.
Jak wynika z akt sprawy postępowanie nadzorcze prowadzone przez w/w Ministrów dotyczyło decyzji Prezydium Rady Narodowej m. st. Warszawy z dnia [...] listopada 1965 r. i utrzymującej ją w mocy decyzji Ministerstwa Gospodarki Komunalnej z dnia [...] kwietnia 1966 r. o odmowie przyznania prawa własności czasowej do gruntu nieruchomości warszawskiej położonej przy ulicy [...]. Nieruchomość ta stanowiła własność R. i E. małż. H. Po wejściu w życie dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. st. Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 279) z wnioskiem o ustanowienie prawa własności czasowej do w/w nieruchomości wystąpiły spadkobierczynie małżonków H. tj. Z. H., I. z H. C., M. z H. Z. reprezentowane przez adw. H. K. W uzasadnieniu decyzji odmownej wskazano, że korzystania z gruntu przez dotychczasowych właścicieli nie da się pogodzić z jego przeznaczeniem według planu zabudowania, albowiem "na podstawie planu zagospodarowania przestrzennego teren nieruchomości warszawskiej przy ul. [...] przeznaczony został pod budowę osiedla mieszkaniowego "[...]". Podobnie w uzasadnieniu decyzji organu odwoławczego wskazano, że wobec tego, iż grunt przeznaczony został w planie pod budowę osiedla mieszkaniowego dalsze korzystanie z tego gruntu przez byłego właściciela nie jest możliwe. Co istotne, w dacie rozpoznawania wniosku przez organ pierwszej instancji nie żyła jedna z wnioskodawczyń - M. Z. Informacja o jej śmierci została zamieszczona na zwróconej przez pocztę korespondencji i pomimo tej okoliczności, organ odwoławczy utrzymał w mocy decyzję organu I instancji o odmowie przyznania prawa własności czasowej.
Skarżący jako spadkobiercy wnioskodawczyń, a tym samym też dawnych właścicieli nieruchomości warszawskiej położonej przy ul. [...] w 2005 roku wystąpili z wnioskiem o stwierdzenie nieważności w/w decyzji. W toku prowadzonego postępowania nadzorczego Minister ustalił, że w dacie rozpoznawania wniosku dekretowego dla terenu nieruchomości obowiązywał Ogólny plan m. st. Warszawy Etapowy i Kierunkowy Dzielnicy Wola zatwierdzony uchwałą Prezydium Rady Narodowej m. st. Warszawy nr 4/13 z dnia 31 stycznia 1961 r. Opisując przeznaczenie w nim przedmiotowej nieruchomości organ nadzoru w wydanej następnie decyzji odmawiającej stwierdzenia nieważności wskazał: "Na reprodukcji wykonanej z powyższego planu, nadesłanej do akt sprawy przez Archiwum Państwowe m. st. Warszawy przy piśmie z dnia 9 listopada 2009 r. oznaczono położenie nieruchomości przy ul. [...], która znajduje się na terenie przeznaczonym pod zabudowę wielorodzinną. Na rysunku planu w rejonie, w którym zlokalizowana jest przedmiotowa nieruchomość widnieją koła z obwolutą pomarańczową i symbolem Z oraz obwolutą żółtą i symbolem S. Zgodnie z legendą do planu kołami oznaczono tereny rezerwowane (bez konkretnego wskazania usytuowania), zaś kolorem pomarańczowym i obwolutą oznaczono teren przeznaczony pod zdrowie, a kolorem żółtym i obwolutą oznaczono teren przeznaczony pod oświatę (por. opracowanie geodezyjne wykonane przez geodetę uprawnionego w dniu 23.07.2015 r.). Z analizy rysunku planu wynika ponadto, że obszar przeznaczony pod zabudowę wielorodzinną znacznie przekraczał powierzchnię przedmiotowej nieruchomości.". Ponadto organ nadzoru ustalił, że przedmiotowa nieruchomość w dacie wydawania decyzji odmownej objęta była także decyzją Prezydium Rady Narodowej w m. st. Warszawie o lokalizacji szczegółowej z dnia [...] czerwca 1965 r. nr [...] wydaną dla Dyrekcji Rozbudowy Miasta Warszawa-Wschód pod budowę osiedla "[...]". Z powyższego zaś wywiódł, że oceniając w ramach nadzoru legalność decyzji dekretowych należało uwzględnić nie tylko treść art. 7 ust. 2 dekretu, ale także treść obowiązującego w dacie ich wydania art. 54 w zw. z art. 3 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (Dz. U. z 1961 r., Nr 18, poz. 94), który rozszerzył katalog przesłanek uzasadniających odmowę przyznania dotychczasowemu właścicielowi prawa użytkowania wieczystego. W tej sytuacji, jak stwierdził Minister w uzasadnieniu rozstrzygnięcia, organy dekretowe zasadnie uznały, że dotychczasowi właściciele nie mogli korzystać z nieruchomości przy ul. [...]. Przedmiotowa nieruchomość stała się bowiem częścią dużego założenia urbanistycznego, jakim była budowa osiedla przez państwowego inwestora. Organ wyjaśnił, że decyzja lokalizacyjna, która była zgodna z obowiązującym dla tej nieruchomości planem zagospodarowania przestrzennego jedynie go uszczegółowiała i była podstawą realizacji konkretnej inwestycji. Okoliczność, że w orzeczeniach dekretowych nie powołano art. 54 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. nie zmienia faktu, że przepis ten obowiązywał w chwili ich wydania i musi być brany pod uwagę w postępowaniu nadzorczym. Jednocześnie organ nadzoru nie podzielił stanowiska skarżących, że o zaistnieniu wady rażącego naruszenia prawa z art. 156 § 1 pkt 2 kpa świadczy skierowanie decyzji odmownej do nieżyjącej od 1950 roku wnioskodawczyni M. Z. Podkreślił, że o fakcie jej śmierci organ dekretowy powziął informację dopiero na etapie postępowania odwoławczego albowiem w okresie od złożenia wniosku dekretowego w 1948 roku do chwili jego rozpatrzenia w 1965 roku ani profesjonalny pełnomocnik, ani żadna ze stron nie poinformowały o nim organu. Z kolei, jak stwierdził, decyzja organu odwoławczego wydana w następstwie rozpoznania odwołania Z. D. i I. C. nie została skierowana do zmarłej M. H., lecz wyłącznie do tych osób, które wniosły odwołanie.