Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Jan Paweł Tarno (spr.) Sędziowie Sędzia del. WSA Iwona Kosińska Sędzia NSA Jolanta Rajewska Protokolant Magdalena Błaszczyk po rozpoznaniu w dniu 9 listopada 2009r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej K.R. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 12 września 2008 r. sygn. akt II SA/Rz 273/08 w sprawie ze skargi K.R. na postanowienie Wojewody Podkarpackiego z dnia [...] lutego 2008 r. nr [...] w przedmiocie ustalenia kosztów postępowania za sporządzony operat szacunkowy 1. uchyla zaskarżony wyrok oraz zaskarżone postanowienie a także postanowienie Starosty Niżańskiego z [...] października 2007r. nr [...] w sprawie ustalenia kosztów postępowania za opracowanie operatu szacunkowego. 2. zasądza od Wojewody Podkarpackiego na rzecz K.R. kwotę 350 (trzysta pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie wyrokiem z 12 września 2008 r., II SA/Rz 273/08 oddalił skargę na postanowienie Wojewody Podkarpackiego z [...] lutego 2008 r., nr [...] w przedmiocie ustalenia kosztów postępowania za sporządzony operat szacunkowy. W uzasadnieniu Sąd stwierdził, że stan faktyczny sprawy w zakresie niezbędnym do rozpoznania niniejszej sprawy pozostaje pomiędzy stronami bezsporny. Skarżąca złożyła wniosek o przekształcenie prawa użytkowanie wieczystego wskazanych przez nią działek w prawo własności nieruchomości na podstawie przepisów ustawy z 29 lipca 2005 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości (Dz. U. Nr 175, poz. 1459). Organ I instancji przeprowadził dowód z opinii rzeczoznawcy majątkowego w celu ustalenia wartości rynkowej prawa własności i prawa użytkowania wieczystego nieruchomości objętych wnioskiem. Koszt opracowania operatu wynosił 900 zł. Organ uznając, że koszty sporządzenia operatu szacunkowego zostały poniesione w interesie K.R. na podstawie przepisu art. 262 § 1 pkt 2 kpa obciążył ją nimi. Skarżąca uważa, że nie powinna zostać obciążona kosztami sporządzenia operatu, ponieważ obowiązek przeprowadzenia postępowania oraz ustalenia opłaty związanej z przekształceniem powoduje, iż to organ winien ponieść koszty tego postępowania, nie zaś strona występująca o przekształcenie. W takim wypadku zachodzi sytuacja, o której mowa w końcowej części art. 262 § 1 pkt 2 kpa, tj. koszty wynikają z ustawowego obowiązku organu prowadzącego postępowanie.
Zdaniem Sądu I instancji, organy poprzez przyjęcie, że koszty sporządzenia operatu szacunkowego zostały poniesione w interesie wnioskodawczyni i w związku z tym obciążyły ją nimi, nie naruszyły przepisu art. 262 § 1 pkt 2 kpa, który brzmi: "Stronę obciążają te koszty postępowania, które zostały poniesione w interesie lub na żądanie strony, a nie wynikają z ustawowego obowiązku organów prowadzących postępowanie".
Nie budzi żadnych wątpliwości Sądu, że koszt sporządzenia operatu szacunkowego został poniesiony w interesie strony. Niewątpliwie interesem tym jest przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności. Pewne wątpliwości budzić może jedynie okoliczność, czy sporządzenie operatu szacunkowego nie wynika z ustawowego obowiązku prowadzenia postępowania dowodowego przez organ administracji, a w związku z tym koszty te powinny obciążać ten organ. Sąd stanął na stanowisku, że postępowanie prowadzone na podstawie ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego ... jest postępowaniem prowadzonym w interesie strony występującej z takim wnioskiem, co oznacza, że jest ona zobligowana do poniesienia kosztów opinii biegłego. Przez pojęcie "ustawowego obowiązku organu prowadzącego postępowanie" nie można rozumieć wyłącznie - wynikającego z art. 7 i 77 kpa - obowiązku prowadzenia postępowania dowodowego. Takie rozumienie tego pojęcia powodowałoby, że przepis art. 262 § 1 pkt 2 kpa byłby przepisem martwym i nie miałby nigdy zastosowania. W każdej sprawie organ zobowiązany jest z mocy ustawowych przepisów art. 7 i 77 kpa prowadzić postępowanie dowodowe. W takiej sytuacji w każdej sprawie organ ponosiłby w całości koszty postępowania. Powołany przepis wyróżnia dwa przypadki, w których strona jest obowiązana ponieść koszty postępowania. Po pierwsze, kiedy koszty zostały poniesione w interesie strony, a po drugie, kiedy zostały poniesione na żądanie strony. Pod drugi z wymienionych przypadków podpadają ewentualne żądania strony przeprowadzenia dowodu z opinii, czy dodatkowej opinii biegłego. Przy przyjęciu rozumowania strony, że negatywną przesłanką do obciążenia strony kosztami postępowania jest ustawowy obowiązek prowadzenia przez organy postępowania dowodowego oraz biorąc pod uwagę fakt, że ewentualne żądanie strony przeprowadzenia dowodu z opinii, czy dodatkowej opinii biegłego wypełnia znamiona drugiego ze wskazanych wyżej przypadków możliwości obciążenia strony kosztami postępowania (oczywiście pod warunkiem nieprzyjęcia, że opinia biegłego, czy kolejna opinia biegłego mieści się w obowiązku organu prowadzenia postępowania dowodowego) trudno jest znaleźć przykład zastosowania pierwszego z przypadków obciążenia strony kosztami postępowania (poniesienie kosztów w interesie strony). Taka interpretacja przepisu art. 262 § 1 pkt 2 kpa prowadziłaby do sytuacji, że przypadek obciążenia strony kosztami postępowania z uwagi na poniesienie ich w interesie strony nigdy by nie zachodził.