Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Marek Stojanowski (spr.) Sędziowie: Sędzia NSA Marian Wolanin Sędzia NSA del. Grzegorz Jankowski po rozpoznaniu w dniu 24 listopada 2020 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej J. K. i W. K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 16 kwietnia 2020 r. sygn. akt II SA/Gd 101/20 w sprawie ze skargi Gminy . na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w G. z dnia [...] listopada 2019 r. nr [...] w przedmiocie niedopuszczalności wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy dotyczącej nieważności decyzji o przejęciu na własność gminy nieruchomości gruntowej oddala skargę kasacyjną.
Zaskarżonym wyrokiem z 16 kwietnia 2020 r., sygn. akt II SA/Gd 101/20, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku, po rozpatrzeniu skargi Gminy W. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w G. z [...] listopada 2019 r., nr [...], w przedmiocie niedopuszczalności wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy dotyczącej nieważności decyzji o przejściu na własność gminy nieruchomości gruntowej, uchylił zaskarżone postanowienie i zasądził na rzecz skarżącej koszty postępowania sądowego.
W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wskazano, że decyzją z [...] września 1991 r. Wójt Gminy W. zatwierdził projekt podziału nieruchomości stanowiących działki nr [...] i [...] w B. W punkcie 2 decyzji orzeczono, że wydzielona pod drogę działka nr [...] przechodzi na własność Gminy W. o bez odszkodowania.
Z wnioskiem o stwierdzenie nieważności wskazanej decyzji w części, tj. w zakresie orzeczenia o przejściu na własność Gminy W. wydzielonej nieruchomości przeznaczonej pod drogę, wystąpili właściciele dzielonej nieruchomości W. K. i J. K.
Decyzją z [...] sierpnia 2019 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w G. stwierdziło nieważność powołanej decyzji Wójta Gminy W. we wnioskowanej części uznając, że decyzja w tej części została wydana bez podstawy prawnej.
Z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy wystąpiła Gmina W., ale postanowieniem z [...] listopada 2019 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w G., na podstawie art. 134 w zw. z art. 127 § 3 kpa, stwierdziło niedopuszczalność tego wniosku wskazując, że organ wydający decyzję nie jest stroną postępowania, dlatego nie przysługuje mu prawo skutecznego złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy.
Uwzględniając skargę Gminy W. na postanowienie z [...] listopada 2019 r., Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w pierwszej kolejności stwierdził, że w okolicznościach zawisłej przed nim sprawy zasadne jest przyznanie Gminie legitymacji skargowej. Dalej Sąd wskazał, że postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji jest postępowaniem odrębnym od postępowania zwykłego. Przedmiotem postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji jest ustalenie, czy decyzja rozstrzygająca sprawę nie jest dotknięta jedną z kwalifikowanych wadliwości określonych w art. 156 § 1 kpa. Odrębność przedmiotowa postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji od przedmiotu postępowania zwykłego wymaga przy ustaleniu przyznania jednostce statusu strony uwzględnić regulację materialnego prawa administracyjnego, z której wynika bądź obowiązek prawny bądź uprawnienie. Oznacza to, że stroną postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji może być nie tylko strona postępowania zwykłego zakończonego tą decyzją, ale również każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczyć mogą skutki stwierdzenia nieważności takiej decyzji. Organem właściwym do stwierdzenia nieważności decyzji w przypadkach wymienionych w art. 156 kpa jest organ wyższego stopnia, a gdy decyzja wydana została przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze - ten organ (art. 157 § 1 kpa). Oznacza to, że w kontrolowanej sprawie mającej za przedmiot nieważność decyzji zatwierdzającej projekt podziału nieruchomości żaden z organów Gminy nie miał przyznanej przez prawo władczej kompetencji rozstrzygania decyzją administracyjną o prawach i obowiązkach podmiotów pozostających poza systemem organów administracji publicznej. Uprawnionym do orzekania w tej sprawie było wyłącznie Samorządowe Kolegium Odwoławcze (art. 17 pkt 1 kpa). Na żadnym z etapów postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji podziałowej Wójt Gminy, który decyzją zatwierdził ten podział, nie mógł występować jako organ administracji i załatwić sprawy w pierwszej bądź w drugiej instancji. Nie miał on zatem możliwości uwzględnienia interesu swojej Gminy jako organ administracji publicznej załatwiający sprawę. Wójt Gminy występował w charakterze organu administracyjnego wyłącznie na etapie postępowanie zwyczajnego, wydając decyzję podziałową z 1991 r. Tymczasem sporna kwestia dotyczy udziału Gminy W. - reprezentowanej przez Wójta - w sprawie stwierdzenia nieważności tej decyzji. Nie odnosi się zatem do zagadnienia możliwości odwołania się Gminy od decyzji jej organu czy organu nadrzędnego lub wniesienia na taką decyzję skargi do sądu administracyjnego, do których to sytuacji odnosi się ukształtowana w orzecznictwie i doktrynie reguła kolizyjna, wykluczająca udział gminy w charakterze strony w postępowaniach, w których przepisy prawa przyznały jej kompetencję do załatwienia sprawy administracyjnej (władztwo administracyjne).