Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Jolanta Rudnicka Sędziowie: Sędzia NSA Elżbieta Kremer Sędzia del. WSA Dariusz Chaciński (spr.) po rozpoznaniu w dniu 26 listopada 2020 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej M.G. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 12 września 2019 r., sygn. akt II SA/Po 52/19 w sprawie ze skargi M.G. na decyzję Wojewody Wielkopolskiego z dnia [...] grudnia 2018 r., nr [...] w przedmiocie odszkodowania za przymusowo przejęte na własność Państwa nieruchomości oddala skargę kasacyjną.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wyrokiem z 12 września 2019 r. II SA/Po 52/19 oddalił skargę M.G. na decyzję Wojewody Wielkopolskiego z [...] grudnia 2018 r. nr [...] w przedmiocie odszkodowania za przymusowo przejęte na własność Państwa nieruchomości.
Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniosła M.G. Zaskarżając wyrok w całości zarzuciła mu naruszenie:
1. prawa materialnego, poprzez błędną interpretację i niewłaściwe zastosowanie:
a) art. 129 ust. 5 pkt 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2018 r. poz. 2204; dalej: u.g.n.) w zw. z art. 21 Konstytucji, poprzez przyjęcie, że skoro ustawodawca nie przewidział na poziomie ustawowym prawa do przyznania odszkodowania za przymusowo przejęte na własność Skarbu Państwa nieruchomości, odszkodowanie za wywłaszczenie nie przysługuje; a nadto, że przejęcie przymusowe na własność Skarbu Państwa nieruchomości nie stanowi wywłaszczenia;
b) art. 140 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (k.c.), poprzez niedanie ochrony prawie własności nieruchomości i przyjęcie, że wobec braku regulacji ustawowych co do odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości przymusowo przejętych przez Skarb Państwa, takowe nie przysługuje;
c) art. 6 oraz art. 10 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (u.k.w.), poprzez przyjęcie, że skoro w księgach wieczystych prowadzonych dla nieruchomości, za których wywłaszczenie skarżąca domaga się zapłaty odszkodowania, figurują wpisy sprzeczne ze stanem faktycznym, istnieje domniemanie, że prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym;
2. przepisów postępowania, tj. art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. w zw. z art. 7, art. 77 § 1, art. 80 oraz art. 107 k.p.a., polegające na wadliwym przyjęciu przez sąd administracyjny, że organy w sprawie w sposób prawidłowy ustaliły stan faktyczny, podczas gdy organy wbrew normie wysłowionej w art. 80 k.p.a., a zatem z przekroczeniem zasad prawidłowej oceny dowodów uznały, że z przedstawionego materiału dowodowego wynika, że ojciec skarżącej nie był właścicielem spornych nieruchomości, za którą skarżąca domaga się odszkodowania, mimo nieprzeprowadzenia postępowania dowodowego w tym zakresie.
Wobec powyższego skarżąca kasacyjnie wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Poznaniu do ponownego rozpoznania, a także przyznanie pełnomocnikowi z urzędu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej.
W uzasadnieniu skargi kasacyjnej podniesiono między innymi, że istota problemu, wbrew twierdzeniom Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu nie leży w tym, czy istnieje w obowiązującym prawie norma prawna, która stanowiłaby podstawę do odszkodowania za pozbawienie własności nieruchomości na podstawie dekretu z 1946 r., bowiem z normy Konstytucji RP wprost wyprowadzić należy zasadę gwarantującą prawo do odszkodowania w przypadku wywłaszczenia. Żadna inna, dodatkowa norma prawna nie jest potrzebna. Tym samym nie ma znaczenia, że przepis art. 129 ust. 5 pkt 3 u.g.n. uznawany jest jedynie za przepis procesowy, a nie materialnoprawny. W sytuacji, gdy norma wyrażona w Konstytucji RP może być zastosowana wprost, zastosować należałoby również przepis procesowy art. 129 ust. 5 pkt 3 u.g.n. Stosownie do jego treści istotne jest tylko, czy nastąpiło pozbawienie praw do nieruchomości bez ustalenia odszkodowania, a obowiązujące przepisy jego ustalenie przewidują.