Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Marian Wolanin (spr.) Sędziowie: Sędzia NSA Mirosław Wincenciak Sędzia del. WSA Arkadiusz Blewązka Protokolant: starszy inspektor sądowy Karolina Kubik po rozpoznaniu w dniu 27 sierpnia 2019 roku na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej J. B., M. B., K. B. i M. J. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 kwietnia 2016 r. sygn. akt I SA/Wa 930/13 w sprawie ze skargi A. K., L. W., U. T. i M. T. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] lutego 2013 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie nieważności decyzji 1. uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę; 2. zasądza solidarnie od A. K., L. W., U. T. i M. T. na rzecz J. B., M. B., K. B. i M. J. solidarnie kwotę 600 (sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Zaskarżonym wyrokiem z dnia 21 kwietnia 2016 r., sygn. akt I SA/Wa 930/13, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie - po rozpatrzeniu skargi A. K., L. W., U. T. i M. T. - uchylił postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] lutego 2013 r., Nr [...] i poprzedzające je postanowienie tego organu z dnia [...] października 2012 r., Nr [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji.
W uzasadnieniu wyroku wskazano, że nieruchomość położona przy ul. N. w W., ozn. nr hip [...], o pow. 1353,05 m2, objęta była działaniem dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz.U. Nr 50, poz. 279) i z dniem jego wejścia w życie grunt tej nieruchomości przeszedł na własność gminy m.st. Warszawy, a następnie na rzecz Skarbu Państwa. Obecnie grunt ten stanowi mienie komunalne i obejmuje działki ew.: nr [...] o pow. 488 m2, [...] o pow. 480 m2, [...] o pow. 192 m2 oraz [...] o pow. 184 m2. Przeddekretowi właściciele przedmiotowej nieruchomości - W. i A. małż. D. - działając przez pełnomocnika, złożyli w terminie przewidzianym w art. 7 ust. 1 dekretu wniosek o przyznanie prawa własności czasowej gruntu. Orzeczeniem administracyjnym z dnia [...] lutego 1952 r., nr [...], Prezydium Rady Narodowej w m.st. Warszawie odmówiło dawnym właścicielom przyznania wnioskowanego prawa z jednoczesnym stwierdzeniem przejęcia na własność Państwa wszystkich znajdujących się na tym gruncie zabudowań. W. D. zmarł w 1949 r., a spadek po nim nabyli: J. G. oraz D. B. i J. B. W dniu 27 stycznia 1955 r. zawarta została umowa pomiędzy A. D. i I. S., na podstawie której A. D. przelała na rzecz I. S. wszystkie swoje prawa do odszkodowania przysługujące jej z mocy art. 7, art. 8 i art. 9 dekretu, w związku z orzeczeniem administracyjnym z 5 lutego 1952 r. Następnie analogiczne umowy zostały zawarte przez spadkobierców W. D.: 1 czerwca 1955 r. umowę taką z I. S. zawarła J. G., 30 sierpnia 1955 r. - D. B., a 7 września 1956 r. - D. B., działająca w imieniu i na rzecz małoletniego J. B. (na podstawie prawomocnego postanowienia Sądu Powiatowego w Warszawie z dnia 23 września 1955 r., sygn. akt Ns. 914/55). Spadek po A. D. nabyli: J. B., D. P. (uprzednio B.) i J. G. Po śmierci J. G. spadek po niej nabyła E. O. Natomiast po śmierci I. S. spadek po niej nabyli: A. T., J. T. i M. T. Po śmierci J. T. spadek po nim nabyli: U. T. i M. T.
Wnioskiem z 28 lutego 2012 r. A. K., M. T., U. T. i L. W. wystąpili o stwierdzenie nieważności decyzji Naczelnika Dzielnicy W. - M. z dnia [...] listopada 1975 r., Nr [...], na mocy której doszło do sprzedaży lokalu mieszkalnego nr [...] położonego w W. przy ul. N. na rzecz dotychczasowego najemcy. Powołując się na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 27 lutego 2012 r., sygn. akt I SA/Wa 2398/11, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. postanowieniem [...] października 2012 r., [...], odmówiło wnioskodawcom wszczęcia postępowania o stwierdzenie nieważności powołanej wyżej decyzji z [...] listopada 1975 r. Skoro bowiem w podanym wyroku Sąd jednoznacznie uznał, że stronami postępowania dotyczącego rozpoznania wniosku dekretowego nie są następcy prawni I. S., lecz spadkobiercy byłych właścicieli, to również w ocenie organu administracji nie można przyjąć, aby mieli oni legitymację do wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji o sprzedaży lokali mieszkalnych. Po ponownym rozpatrzeniu sprawy postanowieniem z [...] lutego 2013 r., Nr [...], Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. utrzymało w mocy swoje postanowienie z [...] października 2012 r., wskazując, że interes prawny - w rozumieniu art. 28 kpa - musi wynikać z konkretnie wskazanego przepisu prawa materialnego. Chodzi tu zatem nie o interes faktyczny, dający się nawet racjonalnie uzasadnić, ale o interes prawny - to jest taki, który wynika z określonego przepisu prawnego odnoszącego się wprost do sytuacji danego podmiotu. Interes prawny musi być przy tym interesem indywidualnym strony postępowania, musi zatem dotyczyć jej bezpośrednio. O tym, czy określonemu podmiotowi będzie służyło prawo strony w konkretnym postępowaniu administracyjnym, decydować będzie norma prawna, z której dla tego podmiotu będą wynikały wprost określone prawa lub obowiązki. Zgodnie z art. 7 ust. 1 dekretu z dnia 26 października 1945 r., postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji, wydanej w trybie dekretu, może toczyć się na żądanie byłego właściciela lub jego następcy prawnego, a zatem uprawnienie do złożenia wniosku o stwierdzenie nieważności decyzji o sprzedaży lokalu mieszkalnego wymaga posiadania uprawnień w odniesieniu zarówno do gruntu jak i budynku, ponieważ prawo własności lokalu mieszkalnego jest związane z prawem użytkowania wieczystego części gruntu pod budynkiem. W ocenie Kolegium umowy cywilne zawarte pomiędzy I. S. a A. D., J. G. i D. O., w latach 1955 i 1956, były umowami zbycia wyłącznie roszczeń odszkodowawczych i nie mogły być wiążące w stosunku do gruntu nieruchomości. Taką ocenę prawną zawarł także Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 27 lutego 2012 r., sygn. akt I SA/Wa 2398/11 i jest ona wiążąca w tym zakresie dla organów administracji. Wnioskodawcy - jako spadkobiercy I. S. - nabywcy wyłącznie roszczeń odszkodowawczych nie legitymują się więc żadnym prawomocnym orzeczeniem administracyjnym, z którego mogliby wywodzić swoje uprawnienie do gruntu nieruchomości, zaś tytuł wynikający z umowy cywilnej również ich do tego nie uprawnia.