Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Jolanta Sikorska (spr.) Sędziowie Sędzia NSA Andrzej Wawrzyniak Sędzia del. WSA Ireneusz Dukiel po rozpoznaniu w dniu 6 lipca 2020 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej K. W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 24 lipca 2019 r., sygn. akt II SA/Sz 496/19 w sprawie ze skargi K. W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Szczecinie z dnia [...] marca 2019 r., nr [...] w przedmiocie ustalenia odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej oddala skargę kasacyjną.
Wyrokiem z 24 lipca 2019 r., sygn. akt II SA/Sz 496/19, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie oddalił skargę K. W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Szczecinie z [...] marca 2019 r., nr [...], w przedmiocie ustalenia odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej.
Powyższy wyrok zapadł w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych:
Decyzją z [...] października 2018 r., nr [...] w oparciu o art. 8 ust. 1, ust. 3, ust. 4 i ust. 13, art. 59 ust. 1, art. 61 ust. 1 pkt. 2, ust. 2 pkt 2, art. 103 ust. 2, art. 110 ust. 7 i ust. 8 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2018 r. poz. 1508 t.j. ze zm.), dalej "u.p.s", Prezydent Miasta Szczecin ustalił obowiązek wnoszenia przez K. W. opłaty za pobyt A. W. (matki) w Domu Pomocy Społecznej dla osób psychicznie chorych w Szczecinie [...] w kwocie 1 491,28 zł miesięcznie.
W odwołaniu od powyższej decyzji K. W. zarzuciła organowi naruszenie art. 59, 61, 64 oraz 103 u.p.s. poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, w szczególności poprzez uznanie, iż wola A. W. o pełnej odpłatności za swój pobyt w domu pomocy społecznej nie jest dla organu wiążąca oraz poprzez ustalenie obowiązku odpłatności przez zstępnego, pomimo braku zawarcia umowy, o jakiej mowa w art. 103 u.p.s., a także naruszenie art. 7, 9, 77 i 107 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeksu postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2017 r. poz. 1257 t.j.;, "k.p.a.") poprzez ich niewłaściwe zastosowanie.
Decyzją z [...] marca 2019 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Szczecinie utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję organu pierwszej instancji. W uzasadnieniu wskazało, że organ pierwszej instancji ustalił, że A. W., pomimo deklarowanej chęci ponoszenia całej odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej, nie ma takiej obiektywnej możliwości, ponieważ nie posiada wystarczających środków. Organ wskazał również, że pomimo przeprowadzenia postępowania, nie udało się ustalić sytuacji majątkowej zobowiązanej.
Organ odwoławczy nie zgodził się z twierdzeniem skarżącej, że do wystąpienia obowiązku ponoszenia opłaty konieczne jest zawarcie umowy, ta bowiem ma charakter konsensualny i umożliwia zmianę sposobu podziału kosztów. W kontekście opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej ma ona takie znaczenie, że umożliwia dostosowanie wysokości opłat i podziału kosztów między różnych członków rodziny w taki sposób, by odpowiadał on stronom. Przy czym nie można powyższego utożsamiać z dowolnością strony w samodzielnym kształtowaniu swoich obowiązków. O ile bowiem można zawrzeć umowę, opisując tym samym swoje obowiązki, o tyle jednak niezawarcie umowy nie zwalnia członków rodziny osoby znajdującej się w domu pomocy społecznej z obowiązku uiszczenia opłaty. Co za tym idzie, przywoływany przez stronę art. 103 u.p.s. jedynie opisuje sposób postępowania w przypadku zawierania umowy, nie statuując jednocześnie ani takiego obowiązku, ani też zwolnienia z obowiązku odpłatności osób zobowiązanych z mocy ustawy.
Odnosząc się do oświadczenia Z. W. - opiekuna całkowicie ubezwłasnowolnionej A. W., w którym to oświadczeniu A. W. miała wyrazić chęć ponoszenia pełnej odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej, Kolegium wskazało, że jeżeli wysokość opłaty jest ustalana w drodze decyzji (tak jak w analizowanej sprawie), to przepis art. 61 ust. 2 pkt 1 u.p.s. ma charakter stanowczy i nie daje możliwości do wydania decyzji dotyczącej ustalenia wyższej opłaty, aniżeli 70% dochodu osoby pozostającej w domu pomocy społecznej. W ocenie Kolegium, oświadczenie złożone przez opiekuna A. W. nie ma żadnej mocy prawnej w zakresie jej praw i obowiązków, a jedynie może być uznane za oświadczenie wiedzy osoby je składającej.