Jak wyjaśniono wcześniej, nie jest uprawnione twierdzenie, że dodanie ustępu drugiego do artykułu 1 zmieniło sens ustawy i cel omawianego świadczenia, rozszerzając prawo do rekompensaty na właścicieli nieruchomości, którzy nie powrócili do kraju. Przekonanie skarżących, że w ustępie tym chodzi o ich poprzednika prawnego nie jest usprawiedliwione. W szczególności nie jest trafny argument, że skoro w wyżej cytowanym fragmencie uzasadnienia rządowego projektu ustawy odwołano się do uchwały SN z 10 kwietnia 1991 r. III CZP 84/90, a ta dotyczyła osób, które nie repatriowały się z dawnych Kresów do Polski w ramach procedur ewakuacyjnych i przybyły na teren Polski w innych okolicznościach, to rozszerzenie zakresu ustawy dokonane dodaniem ustępu 2 na dalszym etapie prac ustawodawczych musiało poszerzać ten pierwotny krąg uprawnionych z rządowego projektu, a tym samym "mogło dotyczyć wyłącznie osób, które nie przemieściły się na obecne tereny Polski, gdyż - w przeciwnym wypadku - dokonana zmiana nie obejmowałaby wskazanego przez posła sprawozdawcę rozszerzenia podmiotowego względem katalogu osób uprawnionych, opisanego w uzasadnieniu (ratio legis) głosowanego przez Sejm rządowego projektu Ustawy" (vide: argument skarżących - s. 9-10 odpowiedzi na skargę kasacyjną). Innymi słowy, skarżący uważają, że skoro już rządowy projekt ustawy obejmował osoby powracające do kraju niepoddane procedurze ewakuacji określonej w układach i umowach, to późniejsze rozszerzenie rządowego projektu ustawy musiało niejako "iść dalej" i obejmować także tych, którzy nie powrócili do Polski. Zauważyć zatem należy, że po pierwsze - przytoczony wyżej fragment uzasadnienia rządowego projektu ustawy jest jedynym fragmentem w którym przywołano uchwałę III CZP 84/90, po drugie - wbrew powołaniu się na tezę tejże uchwały projekt rządowy zakładał, że rekompensatę otrzymają wyłącznie "ewakuowani" w procedurze układów republikańskich i umowy z 6 lipca 1945 r. W projekcie tym (por. druk sejmowy nr 3793) artykuł 1 nie zawierał ustępów i miał następującą treść: "ustawa określa zasady realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami państwa polskiego w związku z wojną rozpoczętą w 1939 r., zwanego dalej "prawem do rekompensaty", w wyniku ewakuacji dokonanej na podstawie:" i dalej w czterech punktach wymieniał układy i umowę z 6 lipca 1945 r. Twierdzenie zatem, że rządowy projekt ustawy rzeczywiście obejmował tych obywateli polskich na których wskazywała uchwała SN z 10 kwietnia 1991 r. nie jest zasadne. Wyjaśnić należy, że w uchwale tej SN rozważał, "[c]zy przewidziane w art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (jedn. tekst: Dz. U. z 1989 r. Nr 14, poz. 74 ze zm.) prawo do zaliczenia wartości mienia nieruchomego pozostawionego w związku z wojną rozpoczętą w 1939 r. na terenach nie wchodzących w skład obecnego obszaru Państwa na pokrycie wskazanych w tym przepisie należności przysługuje obywatelom polskim zamieszkałym na tych terenach, którzy na skutek uchylenia się od ewakuacji lub zmiany miejsca zamieszkania nie byli poddani procedurze ewakuacyjnej według zasad przewidzianych w układach zawartych przez PKWN w dniu 9 września 1944 r. z Rządami Ukraińskiej SRR i Białoruskiej SRR oraz w dniu 12 września 1945 r. z Litewską SRR o ewakuacji obywateli polskich z terytorium tych republik i w umowie z dnia 25 marca 1957 r. między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem ZSRR w sprawie terminu i trybu dalszej repatriacji ze Związku Radzieckiego osób narodowości polskiej (Dz. U. Nr 47, poz. 222)". Pozytywna odpowiedź Sądu Najwyższego z jednej strony potwierdzała wcześniejsze jego stanowisko wyrażone w uchwale z 30 maja 1990 r. III CZP 1/90 w kwestii prawa do zaliczenia dla osób, które powróciły do kraju na podstawie umowy z 25 marca 1957 r., z drugiej rozszerzała ten pogląd na tych, którzy powrócili, lecz pozbawieni byli możliwości poddania się procedurze ewakuacyjnej przewidzianej w układach i umowach. Zauważyć należy, że to właśnie o powracających na podstawie umowy z 25 marca 1957 r., czyli o powracających w warunkach "drugiej repatriacji" dyskutowali posłowie na posiedzeniu Komisji Skarbu Państwa jako objętej dyspozycją proponowanego ustępu 2 art. 1 obecnie obowiązującej ustawy zabużańskiej (por. powołane wcześniej druki nr 4279 z 7 lipca 2005 r. i nr 4279-A z 8 lipca 2005 r. dostępne w opisie projektu w Lex online i cytowane w uzasadnieniu orzeczenia I OSK 1918/19). Jeszcze raz należy podkreślić, że analiza tych dokumentów jednoznacznie przeczy stanowisku skarżących jakoby dodaniem do artykułu 1 ustępu 2 dokonano rozszerzenia prawa do rekompensaty na tych właścicieli nieruchomości pozostawionych na Kresach, którzy nie powrócili do Polski. Aktualna natomiast pozostaje treść uzasadnienia ww. uchwały SN, w którym zakres uprawnionych do wówczas "prawa do zaliczenia", a obecnie "prawa do rekompensaty" objętych układami republikańskimi i umową z 6 lipca 1945 r. poszerzono m. in. o repatriowanych w trybie umowy z 25 marca 1957 r. (por. w tym zakresie również uzasadnienie uchwały NSA z 16 grudnia 2013 r. I OPS 11/13 w którym szczegółowo przeanalizowano przypadek repatriantów z umowy z 25 marca 1957 r.) a ponadto o tych, o których mowa w następującym fragmencie tego uzasadnienia: "Obok grup ludności, które opuszczały ten kraj poddając się procedurze ewakuacyjnej (repatriacyjnej) znacząca ich liczba docierała do Polski indywidualnie, okrężnymi drogami i nielegalnie. Jedni kierowali się przy tym względami patriotycznymi (np. Wojsko Polskie, partyzantka), inni chcieli ujść z życiem, uniknąć pozbawienia wolności czy zsyłki. Wszystkie te osoby były pozbawione możliwości poddania się procedurze ewakuacyjnej (repatriacyjnej) przewidzianej w umowach międzynarodowych z przyczyn, które można określić jako wynikające z indywidualnej oceny sytuacji każdej z tych osób. Co do wszystkich tych osób nie można mówić o uchyleniu się od procedury przewidzianej w wymienionych umowach międzynarodowych w znaczeniu pejoratywnym. Należy to także odnieść do tej grupy osób, której działania były podyktowane subiektywną oceną sytuacji (trafną bądź nietrafną) i stopnia zagrożenia, w jakich te osoby znalazły się. Jak podsumował SN: "Dotychczasowe rozważania prowadzą do wniosku, że ekwiwalent z art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. przysługuje osobom które: miały obywatelstwo polskie, zamieszkiwały we wrześniu 1939 r. na terenach wschodnich, nie wchodzących obecnie w skład Rzeczypospolitej Polskiej, pozostawiły na tych terenach majątek nieruchomy, za który nie uzyskały żadnego ekwiwalentu i obecnie zamieszkują w Polsce. Ograniczenie tego uprawnienia do osób zamieszkałych w Polsce podyktowane jest troską Państwa o warunki bytowe jego obywateli zamieszkujących w kraju, w celu umożliwienia im odzyskania standardu życiowego zbliżonego do uprzednio posiadanego". Wyjaśnić też należy, że jak wynika z uzasadnienia rządowego projektu ustawy obecnie obowiązującej ustawy, jej uchwalenie miało na celu przede wszystkim uwzględnienie wyroku z 22 czerwca 2004 r. Wielkiej Izby Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu w sprawie Broniowski przeciwko Polsce oraz wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 15 grudnia 2004 r. Jak wyjaśniono, ich uwzględnienie wymagałoby bardzo obszernej nowelizacji obowiązującej wówczas ustawy z 12 grudnia 2003 r. o zaliczeniu na poczet ceny sprzedaży albo opłat z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości Skarbu Państwa wartości nieruchomości pozostawionych poza obecnymi granicami państwa polskiego, stąd decyzja o przygotowaniu projektu nowej ustawy. W żadnym z tych judykatów nie podważono jednak istniejącego w umowach stanowiących pierwotne źródło uprawnień Zabużan wymogu "repatriacji". W ocenie Sądu, rozszerzenie, w stosunku do ustawy z 2003 r., zakresu podmiotowego obecnie obowiązującej ustawy o osoby, "które na skutek innych okoliczności związanych z wojną rozpoczętą w 1939 r., były zmuszone opuścić byłe terytorium Rzeczypospolitej Polskiej" (art. 1 ust. 2 ustawy), nie miało prowadzić do objęcia rekompensatą osób, które do Polski w jej powojennych granicach nigdy nie powróciły, lecz miało na celu, jak wykazano wyżej, uwzględnienie praw osób, które z różnych względów nie repatriowały się z dawnych Kresów do Polski w procedurze ewakuacyjnej przewidzianej w układach republikańskich bądź umowie z dnia 6 lipca 1945 r. zawartej między Tymczasowym Rządem Jedności Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej i Rządem Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, o której mowa w art. 1 ust. 1 pkt 4 ustawy. Powyższego dowodzą wprost wcześniej powołane dokumenty z procesu legislacyjnego. Wskazują one jednoznacznie na chęć objęcia uprawnieniem przewidzianym w ustawie osób powracających z łagrów czy na podstawie przywołanej już umowy z 25 marca 1957 r. między rządem PRL a rządem ZSRR w sprawie terminu i trybu dalszej repatriacji z ZSRR osób narodowości polskiej. Nieuprawnione jest zatem twierdzenie, zarówno na poziomie wykładni językowej art. 2 ust. 1 i 2 ustawy, jak również celowościowej i historycznej, że ustęp 2 obejmuje wszystkich właścicieli nieruchomości pozostawionych na Kresach także tych, którzy nie powrócili na ziemie polskie i to bez względu na okoliczności, które spowodowały niemożność tego powrotu.