Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Czesława Nowak-Kolczyńska Sędziowie: NSA Zygmunt Zgierski (spr.) del. WSA Arkadiusz Blewązka po rozpoznaniu w dniu 8 lutego 2021 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej J.P., E.S. i D.J. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 23 maja 2018 r. sygn. akt I SA/Wa 2228/17 w sprawie ze skargi J.P., E.S. i D.J. na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia [...] października 2017 r., znak: [...] w przedmiocie odmowy potwierdzenia prawa do rekompensaty oddala skargę kasacyjną
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 23 maja 2018 r. oddalił skargę J.P., E.S. i D.J. na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z [...] października 2017 r. w przedmiocie odmowy potwierdzenia prawa do rekompensaty.
Skargę kasacyjną od powyższego wyroku złożyły skarżące, zaskarżając go w całości i wnosząc o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji oraz pozostawienie temu sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego, w tym zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Zaskarżonemu rozstrzygnięciu zarzuciły naruszenie:
1) art. 7 w zw. z art. 77 i art. 80 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2017 r. poz. 1257), dalej: kpa, przez uznanie, że organ w sposób wyczerpujący i całościowy rozpatrzył materiał dowodowy i prawidłowo ustalił okoliczności faktyczne, nie dokonując wybiórczego i niekorzystnego dla strony wyboru materiału dowodowego;
2) art. 2 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 169, poz. 1418, z późn. zm.), dalej: ustawa zabużańska, przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie oraz przyjęcie, że strona ma obowiązek wykazania tytułu własności przysługującego jej poprzednikom według stanu na dzień 1 września 1939 r. i w konsekwencji przyjęcie, że skarżące nie spełniły wszystkich przesłanek uzyskania rekompensaty;
3) art. 7 i art. 8 kpa oraz art. 7, art. 31 i art. 45 Konstytucji RP skutkujące uniemożliwieniem uzyskania przez spadkobierców rekompensaty, w szczególności na skutek pominięcia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 8 listopada 1989 r., sygn. akt K 7/89, wyroku Sądu Najwyższego z 10 października 2003 r., sygn. akt II CK 36/02 oraz wyroku Wielkiej Izby Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu z 22 czerwca 2004 r. w sprawie Broniowski przeciwko Polsce.
W uzasadnieniu skargi kasacyjnej podniesiono przede wszystkim, że w przypadku składania wniosku o przyznanie prawa do rekompensaty, prawo do nieruchomości należy udowodnić na datę jej opuszczenia. Ustawodawca określając krąg osób uprawnionych do rekompensaty za utracone mienie nie przyznał bowiem tego prawa wszystkim obywatelom polskim, posiadającym w przeszłości nieruchomości na byłym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ale wyłącznie tym, którzy byli ich właścicielami w momencie repatriacji i przy spełnieniu przez nich łącznie wszystkich warunków określonych w art. 2 ustawy. To zaś, że tytuł prawno-rzeczowy do nieruchomości w dacie jej opuszczania musiał być przynależny repatriantowi, wynika z samej istoty zdarzenia, z jakim związane jest omawiane uprawnienie, tj. "pozostawieniem nieruchomości" w określonych w art. 1 ustawy okolicznościach. O pozostawieniu rzeczy można bowiem mówić jedynie wówczas, gdy przynależała ona do jednostki, która twierdzi, że ją pozostawiła. Zatem przepisy ustawy nie wymagają wykazania by byłemu właścicielowi tytuł prawny przysługiwał na dzień 1 września 1939 r.