Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Joanna Runge - Lissowska Sędziowie: Sędzia NSA Wiesław Morys (spr.) Sędzia del. WSA Przemysław Szustakiewicz Protokolant st. inspektor sądowy Tomasz Zieliński po rozpoznaniu w dniu 18 listopada 2014 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Województwa Wielkopolskiego od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 listopada 2012 r. sygn. akt IV SA/Wa 1053/12 w sprawie ze skargi Województwa Wielkopolskiego na decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia [...] marca 2012 r. nr [...] w przedmiocie reformy rolnej oddala skargę kasacyjną.
Zaskarżonym wyrokiem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę Województwa Wielkopolskiego na sprecyzowaną w sentencji decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Przedstawiając w uzasadnieniu stan faktyczny sprawy Sąd pierwszej instancji wskazał, iż decyzja ta zapadła w sprawie z wniosku G. A. C., A. F. d. L. B.-D. oraz L. J. F. C. o stwierdzenie, że nieruchomości stanowiące działki nr [...] i nr [...] położone w R. Gmina P., na których znajduje się zespół pałacowo-parkowy, nie podpadały pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. z 1945 r. Nr 3, poz. 13 ze zm.). Decyzją z dnia [...] sierpnia 2011 r. Wojewoda Wielkopolski uwzględnił żądanie, a zaskarżoną decyzją Minister utrzymał tę decyzję w mocy. W jej uzasadnieniu organ odwoławczy wskazał, iż pod działanie wspomnianego dekretu podpadały nieruchomości ziemskie stanowiące własność albo współwłasność osób fizycznych lub prawnych, jeżeli ich łączny rozmiar przekraczał bądź 100 ha powierzchni ogólnej, bądź 50 ha powierzchni użytków rolnych, a na terenie województwa poznańskiego, pomorskiego i śląskiego, jeżeli ich rozmiar łączny przekraczał 100 ha powierzchni ogólnej, niezależnie od wielkości użytków rolnych. W aktualnym orzecznictwie przyjmuje się, iż dla oceny czy nieruchomość stanowiąca zespół pałacowo-parkowy podpadała pod działanie tego dekretu należy ustalić, czy między tym zespołem a pozostałą częścią nieruchomości przejętej na własność Państwa istniał związek funkcjonalny (p. uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 czerwca 2006 r., sygn. akt I OPS 2/06). Jednocześnie nie dowodzą takich związków powiązania podmiotowe, finansowe i terytorialne, brak wyodrębnienia prawnego części rezydencjalnej, nieoddzielenie ogrodzeniem ze wszystkich stron, źródła dochodów właściciela, zamieszkiwanie właściciela na terenie nieruchomości ziemskiej, korzystanie z dóbr wytwarzanych przez majątek ziemski. Teren, na którym znajduje się przedmiotowy zespół można podzielić na cztery części, a to podwórze gospodarcze, podwórze ze stodołami i spichlerzem, założenie pałacowo-parkowe, zabudowę wiejską z domami mieszkalnymi. Każda z nich oddzielona była parkanem albo płotem. Zatem sporny zespół był fizycznie wyodrębniony. Nie istniał pomiędzy nim a pozostałą częścią majątku związek funkcjonalny, gdyż jego właściciel nie sprawował bezpośredniego zarządu całą nieruchomością, bo czynił to zarządca zamieszkujący na terenie folwarku. W ocenie organu nie ma znaczenia okoliczność, czy część rezydencjalna była utrzymywana z dochodów majątku.
Województwo Wielkopolskie w skardze na powyższą decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi zarzuciło błędne uznanie, że zespół pałacowo-parkowy nie stanowił nieruchomości ziemskiej w rozumieniu przepisów przywołanego na wstępie dekretu, błędne uznanie, że nie łączył go związek funkcjonalny z pozostałymi częściami nieruchomości, nieprzeprowadzenie jej oględzin, niedoręczenie decyzji pełnomocnikowi skarżącego. W uzasadnieniu skargi dowodziło, iż nieruchomość ziemska to nie tyko nieruchomość rolna przeznaczona na powiększenie gospodarstw rolnych, bo może ona obejmować także tereny przeznaczone dla szkół oraz podlegających zarządowi państwowemu lub samorządowemu ośrodków podnoszenia kultury rolnej. Zdaniem Województwa przedmiotowy zespół był funkcjonalnie powiązany z całą nieruchomością przejętą w trybie dekretu z 6 września 1944 r., skoro wszystkie elementy stanowiły jedną całość ze sobą powiązaną. I nie ma przy tym znaczenia okoliczność, że zespół nie miał charakteru ściśle rolnego, bo przeznaczenie terenu leżało poza zakresem definicji zawartej w przepisach tego dekretu. Potwierdzeniem intencji ustawodawcy jest zmiana tego aktu prawnego dokonana dekretem z dnia 17 stycznia 1945 r., którym skreślono w art. 2 ust. 1 zd. pierwsze wyrazy "o charakterze rolniczym". Celem dekretu było znacjonalizowanie wielkich obszarów ziemskich, do których należała sporna nieruchomość, która zatem podlegała pod jego przepisy. Dlatego zapadłe w sprawie decyzje skarżący uważał za wadliwe.