Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Irena Kamińska sędzia NSA Izabella Kulig - Maciszewska (spr.) sędzia del. WSA Marian Wolanin Protokolant Karolina Kubik po rozpoznaniu w dniu 22 maja 2012 roku na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej Ministra Infrastruktury od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 grudnia 2010 r. sygn. akt I SA/Wa 1122/10 w sprawie ze skargi H. D., K. K., M. T., Ł. D. i K. D. na decyzję Ministra Infrastruktury z dnia [...] marca 2010 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wznowienia postępowania 1. uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania, 2. zasądza solidarnie od H. D., K. K., M. T., Ł. D. i K. D. na rzecz Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej kwotę 280 (dwieście osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Wyrokiem z dnia 17 grudnia 2010 r., sygn. akt I SA/Wa 1122/10 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie po rozpoznaniu skargi H. D., K. K., M. T., Ł. D. i K. D. uchylił decyzję Ministra Infrastruktury z dnia [...] marca 2010 r. oraz decyzję Wojewody M. z dnia [...] października 2008 r. w przedmiocie odmowy wznowienia postępowania.
W uzasadnieniu rozstrzygnięcia Sąd podał, że Wojewoda K., na podstawie art. 2 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. Nr 79, poz. 464 ze zm.) oraz art. 236 kc, decyzją z dnia [...] lipca 1991 r. stwierdził nabycie z mocy prawa z dniem 5 grudnia 1990 r. przez Krakowskie Fabryki Mebli w Krakowie prawa użytkowania wieczystego niezabudowanego gruntu stanowiącego własność Skarbu Państwa, położonego w Krakowie przy ul. [...], obręb [...], oznaczonego jako działka nr [...] o pow. [...] m2.
M. T., K. K., H. D., Ł. D. i K. D. w dniu 14 sierpnia 2008 r. wnieśli o wznowienie postępowania w sprawie zakończonej ww. decyzją Wojewody K. co do dawnej działki (parcelę katastralną) nr [...], która weszła w skład działki nr [...], ujętej w ww. decyzji uwłaszczeniowej. Wniosek o wznowienie został oparty na przesłance określonej w art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a., tj. braku udziału w postępowaniu uwłaszczeniowym.
Wojewoda M., decyzją z dnia [...] października 2008 r. odmówił wznowienia postępowania administracyjnego.
Organ wskazał, że T. D., aktem notarialnym z dnia 30 marca 1977 r. Rep. [...] nr [...] sprzedał parcelę katastralną 1. kat. [...] b. gm. kat. B., stanowiące jego wyłączną własność K. Fabrykom Mebli, w związku z przeznaczeniem ich pod budowę. Sprzedaż nieruchomości nastąpiła w trybie art. 6 ustawy z 12 marca 1958 r. T. D. zmarł dnia 16 maja 1994 r., a spadek po nim nabyli na podstawie ustawy wprost: J. D., M. T., S. D. i Z. D.. Następnie J. D. zmarła 16 lutego 2001 r., a spadek po niej nabyli na podstawie ustawy wprost: M. T., K. K., B. M., Ł. D. i K. D. . S. D. zmarł w dniu 29 stycznia 1997 r., a spadek po nim nabyli na podstawie ustawy: H. D., K. D. i Ł. D.. Z. D. zmarła w dniu 1 października 1998 r., a spadek po niej, nabyła wprost, na podstawie testamentu notarialnego, K. K.. Organ ustalił, że T. D. nie brał udziału w postępowaniu uwłaszczeniowym. W okresie przed wydaniem decyzji Wojewody K. z dnia [...] lipca 1991 r. nie został też złożony wniosek o zwrot parceli katastralnej 1 kat[...] o pow[...] b. gm. kat. B..
W ocenie organu poprzedni właściciel lub jego spadkobierca dopiero od chwili złożenia wniosku o zwrot wywłaszczonej nieruchomości ma interes prawny, o którym mowa w art. 28 k.p.a. w stosunku do nieruchomości objętej wnioskiem i jest stroną wszystkich postępowań administracyjnych toczących się względem takiej nieruchomości. Zdaniem organu, T. D. nie przysługiwał przymiot strony, w rozumieniu art. 28 k.p.a., w postępowaniu uwłaszczeniowym.
Odwołanie od powyższej decyzji wnieśli M. T., K. K., H. D., Ł. D. i K. D..
Minister Infrastruktury decyzją z dnia [...] marca 2010 r. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. Minister wskazał, że wznowienie postępowania z przyczyny określonej w art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. następuje tylko na żądanie strony. Z ustaleń organu wojewódzkiego, jak i z akt, w tym z wniosku o wznowienie, wynika, że wniosek o zwrot wywłaszczonej nieruchomości nie był złożony, a więc nie były zgłoszone roszczenia osób trzecich. Z akt nie wynika także, aby odwołujący po wydaniu decyzji uwłaszczeniowej uzyskał prawa rzeczowe do działki objętej tą decyzją (lub części tej działki). Zdaniem Ministra wnioskodawcy nie posiadają interesu prawnego w rozumieniu art. 28 k.p.a., a więc i legitymacji prawnej do żądania wznowienia postępowania uwłaszczeniowego. W myśl art. 69 ww. ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. (obecnie art. 136 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r.), regulującego sprawy zwrotu wywłaszczonych nieruchomości, obok zbędności nieruchomości na cel wywłaszczenia, przepis ten stawiał jeszcze wymóg złożenia przez poprzedniego właściciela (lub jego następcę prawnego) stosownego wniosku, gdyż postępowania o zwrot nie prowadzi się z urzędu. Od samych uprawnionych zależało zatem, czy postępowanie zwrotowe zostanie wszczęte. Dopiero złożenie w odpowiednim czasie wniosku o zwrot nieruchomości podlegającej uwłaszczeniu, powodowało ujawnienie względem tej nieruchomości praw osób trzecich w rozumieniu art. 2 ust. 1 ww. ustawy z dnia 29 września 1990 r. Minister zauważył, że w trakcie postępowania uwłaszczeniowego nie są też badane przesłanki dotyczące zwrotu nieruchomości, gdyż należy to do postępowania o zwrot. Oznacza to, że interes prawny materializuje się dopiero z chwilą złożenia przez osobę uprawnioną wniosku o zwrot nieruchomości. W związku z powyższym, zdaniem organu, skoro roszczenia o zwrot nie były zgłoszone ani do dnia 5 grudnia 1990 r. ani do dnia wydania decyzji uwłaszczeniowej, nie było podstaw do wznowienia postępowania.