Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Jolanta Sikorska (spr.) Sędziowie: Sędzia NSA Czesława Nowak-Kolczyńska Sędzia del. WSA Rafał Wolnik Protokolant: starszy asystent sędziego Justyna Żurawska po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2019 roku na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej E. K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 6 października 2016 r. sygn. akt IV SA/Wa 822/16 w sprawie ze skargi E. K., D. K. i Z. B. na decyzję Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia [...] stycznia 2016 r. nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji 1. uchyla zaskarżony wyrok i stwierdza nieważność zaskarżonej decyzji, 2. odstępuje od zasądzenia od Ministra Inwestycji i Rozwoju na rzecz skarżącej kasacyjnie E. K. zwrotu kosztów postępowania sądowego w całości.
Wyrokiem z dnia 6 października 2016 r., sygn. akt IV SA/Wa 822/16, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę E. K., D. K. i Z. B. na decyzję Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia [...] stycznia 2016 r., nr [...], w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji.
Wyrok powyższy zapadł w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych:
Decyzją z [...] maja 1971 r., nr [...], Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie Urząd Spraw Wewnętrznych orzekło o wywłaszczeniu za odszkodowaniem, m. in. wskazanej w pkt 14 decyzji nieruchomości położonej w gm. kat. M., oznaczonej jako nowoutworzona parcela nr [...] o pow. 3979 m2 oraz nr [...] o pow. 41 m2, zapisanych w KW nr [...], stanowiących własność J. B. Za przedmiotowe nieruchomości przyznano odszkodowanie w wysokości 7 681,98 zł.
Pismem z 10 kwietnia 2013 r. Z. B., T. B., D. K. i E. K. (spadkobiercy byłego właściciela przedmiotowej nieruchomości) wystąpili z wnioskiem o stwierdzenie nieważności ww. decyzji z [...] maja 1971 r., podnosząc, że wydana ona została z rażącym naruszeniem prawa z uwagi na brak biegłego na rozprawie, niedoręczenie decyzji oraz brak wypłaty odszkodowania.
Minister Infrastruktury i Rozwoju decyzją z [...] lipca 2014 r., nr [...], odmówił stwierdzenia nieważności ww. decyzji w części dotyczącej wywłaszczenia za odszkodowaniem nieruchomości stanowiącej własność J. B. (pkt 14).
Pismami z 11 sierpnia 2014 r. skarżący wystąpili z wnioskami o ponowne rozpatrzenie ww. sprawy. Minister Infrastruktury i Rozwoju decyzją z [...] grudnia 2014 r., nr [...], utrzymał w mocy ww. decyzję z [...] lipca 2014 r.
Decyzja ta została zaskarżona do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który wyrokiem z dnia 26 maja 2015 r., sygn. akt IV SA/Wa 513/15, uchylił zaskarżoną decyzję. Sąd ten w uzasadnieniu wyroku wskazał, że ustawa z 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości regulowała przymusowe nabywanie nieruchomości na przyszłe, jeszcze nie rozpoczęte inwestycje (art. 3). Wyrazem tej zasady był art. 41, który na zasadzie wyjątku dopuszczał zajęcie nieruchomości jeszcze przed wydaniem decyzji wywłaszczeniowej, ale dopiero po zgłoszeniu wniosku o wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego. Sąd wskazał, iż w postępowaniu prowadzonym w trybie art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a., organ powinien był rozważyć, m.in. czy cel postępowania wywłaszczeniowego został zrealizowany przed dokonaniem wywłaszczenia decyzją kwestionowaną w postępowaniu nieważnościowym. Minister powinien też poddać ocenie w tym postępowaniu zachowanie wymogu wynikającego z art. 21 ustawy (od 14 marca 1974 r. - art. 22). W ocenie tego Sądu, skoro z treści przepisów art. 21-23 ustawy z 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości można wywieść wniosek, że brak rozprawy stanowi rażące naruszenie prawa, uznać należy, że nieobecność biegłych na rozprawie może, ale nie musi stanowić rażącego naruszenia prawa. Nieobecność biegłych na rozprawie wywłaszczeniowej stanowi naruszenie art. 22 ustawy wywłaszczeniowej, jednak naruszenie takie należy rozważyć w kontekście całości postępowania w danej sprawie. Należy wobec tego ustalić czy stwierdzone uchybienie miało wpływ na wysokość odszkodowania w kontekście funkcji, jaką pełnią przepisy art. 21 i 22 ustawy wywłaszczeniowej, w regulacji dotyczącej wywłaszczania nieruchomości.