Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Monika Nowicka (spr.) Sędziowie NSA Tamara Dziełakowska NSA Teresa Zyglewska Protokolant Starszy asystent sędziego Marta Sikorska po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2018 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej T.M. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 19 września 2016 r. sygn. akt I SA/Wa 815/16 w sprawie ze skargi B. R., A. R.i T. M. na decyzję Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia [...] kwietnia 2016 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności orzeczenia 1. oddala skargę kasacyjną; 2. oddala wniosek uczestniczki postępowania E. W. o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania.
Wyrokiem z dnia 19 września 2016 r. (sygn. akt I SA/Wa 815/16), Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie - orzekając na zasadzie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (dalej: "p.p.s.a.") - oddalił skargi: B. R., A. R. i T.M. na decyzję Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia [...] kwietnia 2016 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji.
W skardze kasacyjnej, zaskarżając powyższy wyrok w całości, T.M. zarzucił Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie naruszenie:
1. prawa materialnego - poprzez błędną wykładnię art. 156 § 2 w zw. z art. 156 § 1 pkt 2 in fine k.p.a., dokonaną z pominięciem zasady praworządności, przewidzianej w art. 7 Konstytucji RP i z pominięciem zasady pewności prawa oraz zasady zaufania obywatela do państwa, wynikających z art. 2 Konstytucji RP, co doprowadziło Sąd do pominięcia zaszłych w kontrolowanej sprawie administracyjnej nieodwracalnych skutków prawnych decyzji Ministerstwa Gospodarki Komunalnej nr [...] z dnia [...] października 1955 r. oraz utrzymanego nią w mocy orzeczenia administracyjnego Prezydium Rady Narodowej w W. nr [...] z dnia [...] września 1955 r. (dalej: "orzeczenia dekretowe"). Błędna wykładnia pojęcia "nieodwracalne skutki prawne", występującego w art. 156 § 2 k.p.a. doprowadziła Sąd I instancji do ustalenia, że Minister Infrastruktury i Budownictwa prawidłowo ocenił, iż orzeczenia dekretowe nie wywołały nieodwracalnych skutków prawnych. Tego konsekwencją było pominięcie przez Sąd I instancji, że Minister Infrastruktury i Budownictwa, a wcześniej Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, byli zobowiązani zastosować przepisy art. 156 § 2 w zw. z art. 158 § 2 k.p.a. Błędna wykładnia art. 156 § 2 w zw. z art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. doprowadziła Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie do błędnego wniosku, iż organy administracji prawidłowo stwierdziły nieważność orzeczeń dekretowych, zamiast stwierdzić wydanie ich z naruszeniem prawa, z uwagi na wywołanie przez nie nieodwracalnych skutków prawnych, znaczny upływ czasu od ich wydania i to, że były podstawą ustanowienia na rzecz osób trzecich prawa użytkowania wieczystego;
2. przepisów postępowania:
a) poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 133 § 1, art. 113 § 1 i art. 3 § 1 i § 2 pkt 1 p.p.s.a. w zw. z art. 1 § 1 i § 2 ustawy - Prawo o ustroju sądów administracyjnych, a także w zw. z art. 76 § 1 k.p.a. w zw. z art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. oraz art. 105 § 1 k.p.a. do kontroli zaskarżonej decyzji Ministra Infrastruktury i Budownictwa, co doprowadziło do niezastosowania art. 145 § 1 pkt 2 w zw. z art. 135 p.p.s.a. w zw. z art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. przez stwierdzenie nieważności decyzji organów obu instancji, ewentualnie do niezastosowania art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. w zw. z art. 7, art. 77, art. 80 i art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. - przez uchylenie decyzji organów obu instancji. Sąd ustalił na podstawie akt postępowania administracyjnego, że organy orzekające w sprawie administracyjnej nie odnalazły decyzji Ministerstwa Gospodarki Komunalnej nr [...] z dnia [...] października 1955 r., a jedynym śladem istnienia tej decyzji jest sentencja orzeczenia Prezydium Rady Narodowej w W. z dnia [...] września 1955 r. To oznacza, że prowadzono postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności nieistniejącej decyzji Ministerstwa Gospodarki Komunalnej. Absurdalne jest bowiem ustalenie istnienia decyzji organu odwoławczego, siłą rzeczy decyzji wydanej później, na podstawie sentencji decyzji organu I instancji, czyli silą rzeczy - decyzji wydanej wcześniej, niż decyzja organu odwoławczego. Zaaprobowany przez Sąd I instancji tok rozumowania organów orzekających w sprawie oznacza, że Sąd aprobuje pogląd, iż Prezydium Rady Narodowej w W. w orzeczeniu z dnia [...] września 1955 r. antycypowało to, że od jego orzeczenia zostanie wniesione odwołanie, które zostanie rozpatrzone decyzją Ministerstwa Gospodarki Komunalnej w dniu [...] października 1955 r. Uchybienie to miało wpływ na wynik sprawy. Sądowi I instancji umknęło bowiem, że w tej sytuacji organy, po pierwsze powinny odmówić wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności na podstawie art. 157 § 3 kpa, a po 11 kwietnia 2011 r. - na podstawie art. 61a § 1 k.p.a. wobec wejścia w życie ustawy z dnia 3 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy - kodeks postępowania administracyjnego oraz ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, zaś po drugie, skoro już wszczęto postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności tej decyzji, powinny umorzyć to postępowanie, na podstawie art. 105 § 1 w zw. z art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. W sytuacji stwierdzenia nieważności decyzji, która nie istnieje, Sąd nie dopatrzył się, że poddana jego kontroli decyzji została wydana także z rażącym naruszeniem prawa, o którym mowa w art. 156 § 1 pkt. 2 k.p.a. W związku z czym, Sąd I instancji powinien zastosować art. 145 § 1 pkt 2 w zw. z art. 135 p.p.s.a i w zw. z art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. i stwierdzić nieważność decyzji Ministra Infrastruktury i Budownictwa oraz poprzedzającej ją decyzji Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, ewentualnie na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. w zw. z art. 7, art. 77, art. 80 i art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. Sąd powinien uznać, że stan faktyczny sprawy administracyjnej w zakresie istnienia decyzji, której stwierdzenia nieważności sprawa ta dotyczyła, został ustalony z naruszeniem wymienionych przepisów kpa, i powinien uchylić decyzje organów obu instancji. Przepisów tych Sąd nie zastosował, czym doprowadził do niewłaściwego zastosowania art. 151 p.p.s.a. i oddalenia skargi zaskarżonym wyrokiem,