Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Elżbieta Kremer (spr.) sędzia NSA Jolanta Sikorska sędzia del. WSA Marcin Kamiński Protokolant sekretarz sądowy Olga Grzelak po rozpoznaniu w dniu 21 lutego 2018 roku na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 1 grudnia 2016 r. sygn. akt I SA/Wa 1554/16 w sprawie ze skargi J. Z. i H. P. na decyzję Ministra Skarbu Państwa z dnia [...] sierpnia 2016 r. nr [...] w przedmiocie potwierdzenia prawa do rekompensaty oddala skargę kasacyjną.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 1 grudnia 2016 r., sygn. akt I SA/Wa 1554/16, po rozpoznaniu skargi J. Z. i H. P., uchylił decyzję Ministra Skarbu Państwa z dnia [...] sierpnia 2016 r. nr [...] oraz decyzję Wojewody Małopolskiego z dnia [...] lipca 2016 r. nr [...] w przedmiocie potwierdzenia prawa do rekompensaty.
Wyrok zapadł na tle następujących okoliczności sprawy:
S. P. był właścicielem nieruchomości położonej w miejscowości S., pow. stanisławowski (obecnie Ukraina), składającej się z gruntu ornego ([...]ha), sadu ([...]ha) oraz budynku mieszkalnego i budynków gospodarczych, gdzie zamieszkiwał do wybuchu II wojny światowej. Posiadał obywatelstwo polskie. Przybył do Polski w jej powojennych granicach w 1945 r. z terenu Niemiec, gdzie został wywieziony w 1940 r. Zmarł w 1949 r., a jego spadkobiercami są obecnie: J. Z., I. P., A. L., I. Ż., G. K. oraz H. P., P. P. i J. P., które to następstwo potwierdzone zostało stosownymi postanowieniami spadkowymi.
Wnioskiem z dnia 30 grudnia 2008 r. J. Z. i H. P. wystąpili o przyznanie im, w trybie przepisów ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. - o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2014 r., poz. 1090) prawa do rekompensaty za pozostawione w miejscowości S. przez S. P. nieruchomości.
Oświadczeniami z dnia 22 stycznia 2015 r. I. P. i A. L. wskazały J. Z. jako uprawnionego do rekompensaty w przynależnej im części. Na niego też wskazały I. Ż. i G. K. oświadczeniami z dnia 16 lutego 2016 r. Z kolei oświadczeniem z dnia 1 marca 2016 r. P. P. jako uprawnioną do rekompensaty wskazała H. P. Na nią także jako uprawnioną wskazał J. P. oświadczeniem z dnia 14 marca 2016 r.
Zainicjowana powyższymi wnioskami sprawa rekompensaty była dwukrotnie rozpoznawana przez organy.
Pierwszą decyzję Wojewody Małopolskiego, ustającą prawo do rekompensaty prawo na rzecz J. Z. (stosownie do jego udziałów spadkowych), a odmawiająca mu tego rekompensaty w udziale wynikającym z wskazań pozostałych spadkobierców, a także odmawiającą rekompensaty na rzecz H. P. (gdyż nie udokumentowano wówczas właściwie następstwa prawnego), Minister Skarbu Państwa decyzją z dnia [...] października 2015 r. nr [...] uchylił, uznając za błędne i nieuprawnione stanowisko Wojewody co do uzależnienia skuteczności prawnej wskazania, od realizacji tej czynności w terminie wskazanym w art. 5 ust. 1 ustawy zabużańskiej, tj. do 31 grudnia 2008 r.
Ponownie rozpoznając sprawę Wojewoda Małopolski decyzją z dnia [...] lipca 2016 r. nr [...] orzekł o ustaleniu prawa do rekompensaty na rzecz wnioskodawców w wymiarze odpowiadającym ich udziałom spadkowym po zmarłym repatriancie, a odmówił tego prawa w udziałach wynikających ze wskazań pozostałych spadkobierców.
W uzasadnieniu decyzji organ I instancji podtrzymał pierwotnie wyrażany pogląd, że zarówno wniosek jak i wskazania spośród grona spadkobierców uprawnionego do rekompensaty, o ile zostały złożone na gruncie ustawy zabużańskiej, winny być złożone w terminie, o którym mowa w art. 5 ust. 1 tej ustawy. Aby bowiem spadkobierca mógł skutecznie zrzec się prawa do rekompensaty na rzecz innego spadkobiercy uprawnionego repatrianta, sam takie prawo musi posiadać, a więc musi uprzednio w terminie złożyć wniosek, względnie w tym terminie dokonać wskazania. Samo natomiast spełnienie materialnoprawnych przesłanek ustawy zabużańskiej uprawniających wnioskodawców do uzyskania rekompensaty (w ograniczonej części) nie budziło zastrzeżeń organu.