Odmawiając stwierdzenia nieważności tego postanowienia Minister Skarbu Państwa stwierdził, że Wojewoda [...] powinien wszcząć postępowanie, a następnie po jego przeprowadzeniu wydać decyzję o odmowie potwierdzenia prawa do rekompensaty, z uwagi na to, że stroną postępowania jest osoba prawna i jako taka nie posiada obywatelstwa polskiego (art. 2 pkt 2 w zw. z art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r.). Przyznał więc, że Z. [...], jako następca prawny J. M., jest stroną postępowania w sprawie rekompensaty za nieruchomość pozostawioną przez J. M. poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej, tyle że jako osobie prawnej rekompensata wnioskodawcy nie przysługuje. Odmowa stwierdzenia nieważności podyktowana jest zaś tym, że naruszenie dotyczy przepisu prawa procesowego i nie ma charakteru rażącego.
Z taką oceną nie można się zgodzić. Wojewoda [...] postanowienie z dnia [...] sierpnia 2014 r. oparł na art. 61a § 1 k.p.a., czym niewątpliwie rażąco naruszył ten przepis, odmawiając przymiotu strony Z. [...]. Wnioskodawca postępowania w przedmiocie rekompensaty jest następcą prawnym właściciela nieruchomości pozostawionej poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej, co jest okolicznością bezsporną i wynika z postanowień spadkowych przywołanych przez organ nadzoru. Z. ma więc interes prawny we wszczęciu takiego postępowania, na gruncie art. 922 § 1 k.c., jak i w oparciu o art. 3 ust. 2 ustawy z 8 lipca 2005 r. To, czy wnioskodawca spełnia pozostałe warunki do przyznania rekompensaty, w tym ten określony w art. 2 pkt 2 tej ostatniej ustawy, jest kwestią odrębną, która może być rozstrzygana dopiero po wszczęciu postępowania. Żeby orzekać o przesłankach prawa do rekompensaty należy najpierw wszcząć postępowanie.
W tym znaczeniu Wojewoda [..] rażąco naruszył art. 61a § 1 k.p.a., gdyż pozbawił stronę postępowania możliwości merytorycznego rozstrzygnięcia o jej prawach. Nieistotne jest przy tym, że art. 61a § 1 k.p.a. jest przepisem procesowym, skoro stanowił podstawę do orzekania o procesowej pozycji strony postępowania. Wskazany przepis może stanowić podstawę do odmowy wszczęcia postępowania tylko w sytuacji oczywistego braku interesu prawnego wnioskodawcy postępowania i nie stanowi podstawy do orzekania o przesłankach wynikających z normy prawa materialnego, tworzącej stosunek administracyjnoprawny. Dlatego też jego naruszenie ma charakter rażący (art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a.), skoro pozbawia stronę możliwości rozstrzygnięcia o jej prawach i kontroli sądowej rozstrzygnięcia co do istoty sprawy. Naruszenie tego przepisu stanowi więc naruszenie podstawowych zasad konstytucyjnych (w tym prawa do sądu) i dlatego błędna jest ocena Ministra, że naruszenie prawa nie miało w tym wypadku charakteru rażącego. Dlatego też zaskarżone postanowienia Ministra Skarbu Państwa, wydane w trybie nadzoru, podlegały uchyleniu.
Pozostałe zarzuty skargi dotyczące tego, kiedy i na czyj wniosek zostało wszczęte postępowanie w przedmiocie rekompensaty nie należą do przedmiotu tej sprawy, gdyż data złożenia wniosku i określenie podmiotu, który tego dokonał, oraz legitymacji innych podmiotów należą do merytorycznych przesłanek orzekania w przedmiocie rekompensaty. W niniejszej sprawie tylko rozstrzygniecie nadzorcze dotyczące rozstrzygnięcia o wniosku Z. [...] podlegało kontroli sądu.
Mając to na uwadze, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) w zw. z art. 135 p.p.s.a. i na podstawie art. 200 p.p.s.a., sąd orzekł jak w wyroku.