Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Jolanta Dargas Sędziowie: WSA Iwona Kosińska (spr.) WSA Gabriela Nowak po rozpoznaniu w dniu 15 maja 2017 r. na posiedzeniu niejawnym w trybie uproszczonym sprawy ze skargi K. P. na postanowienie Ministra Skarbu Państwa z dnia [...] października 2016 r., nr [...] w przedmiocie zawieszenia postępowania administracyjnego oddala skargę.
Minister Skarbu Państwa postanowieniem z dnia [...] października 2016 r., nr [...] , po rozpatrzeniu zażalenia K.P., utrzymał w mocy postanowienie Wojewody [...] z dnia [...] sierpnia 2016 r., nr [...] zawieszające z urzędu postępowanie w sprawie potwierdzenia prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia przez J. B. nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej.
Z uzasadnienia zaskarżonego postanowienia oraz akt sprawy wynika, że H.B. wnioskiem z dnia 31 grudnia 2008 r. zwróciła się do Wojewody [...] o wydanie decyzji potwierdzającej prawo do rekompensaty z tytułu pozostawienia przez J.B. nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej. W dniu 27 sierpnia 2014 r. do organu wpłynęło pismo Urzędu Stanu Cywilnego w T. informujące, że wnioskodawczyni zmarła w dniu [...] stycznia 2013 r. W tej sytuacji Wojewoda[...] postanowieniem z dnia [...] sierpnia 2016 r., na podstawie art. 97 § 1 pt 1 kpa., zawiesił z urzędu postępowanie wszczęte opisanym wyżej wnioskiem, do czasu uzyskania postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub też zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia po zmarłej H.B., do przedłożenia których organ zobowiązał zainteresowane osoby. Wojewoda podniósł, że nie jest możliwe wezwanie spadkobierców H. B. do udziału w postępowaniu, gdyż ich krąg nie został ustalony w sposób niepozostawiający wątpliwości.
Nie zgadzając się z tym rozstrzygnięciem K.P. wniósł zażalenie kwestionując stanowisko organu o braku możliwości wezwania spadkobierców zmarłej wnioskodawczyni do udziału jako strony postępowania. Zdaniem żalącego się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego nie statuują obowiązku wylegitymowania się przez następców prawnych osoby zmarłej postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku, zwłaszcza w sytuacji gdy krąg spadkobierców ustawowych jest znany, a spadkodawca nie pozostawił testamentu. Przy czym, zdaniem żalącego, stosownie do art. 922 § 1 k.c. prawa i obowiązki zmarłego przechodzą na spadkobierców w chwili śmierci spadkodawcy, a postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku (art. 1025 § 2 k.c.) stanowi jedynie domniemanie, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku jest spadkobiercą. Żalący się zaznaczył również, że organ zawiesza postępowanie z przyczyny określonej w art. 97 § 1 pkt 1 kpa tylko wówczas, gdy ustalenie spadkobierców nastręcza trudności i nie jest możliwe ich wezwanie do udziału w toczącym się postępowaniu. W przedmiotowej sprawie natomiast zmarła wnioskodawczyni nie pozostawiła testamentu, zaś jej spadkobiercami ustawowymi są, według oświadczenia żalącego, syn K. P. i mąż W.P. . Oświadczenie to powinno być uwzględnione przez organ jako źródło dowodowe w rozumieniu art. 75 § 1 kpa.
Po rozpatrzeniu złożonego zażalenia Minister Skarbu Państwa stwierdził, że nie może ono zostać uwzględnione. W uzasadnieniu zajętego stanowiska organ odwoławczy wyjaśnił, że art. 97 § 1 pkt 1 kpa określają obligatoryjne przesłanki zawieszenia Przez organ postępowania administracyjnego. Jak zaś wynika z akt sprawy H.B., która złożyła wniosek o wydanie decyzji potwierdzającej prawo do rekompensaty z tytułu pozostawienia przez J.B. nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej, zmarła w dniu [...] stycznia 2013 r. Podstawą zawieszenia postępowania była więc śmierć strony, tj. H.B. oraz brak wykazania po niej w sposób prawem przewidziany następstwa prawnego. Minister podkreślił, że zgodnie z przepisami prawa, okoliczność dziedziczenia potwierdza jedynie prawomocne postanowienie sądu w przedmiocie nabycia spadku lub notarialny akt poświadczenia dziedziczenia. Dlatego też nie jest możliwe, aby organ administracji dokonywał samodzielnie ustaleń w tej kwestii na podstawie znajdujących się w aktach dokumentów lub informacji udzielanych przez strony. Jednocześnie Minister Skarbu Państwa wyjaśnił, że w polskim systemie prawnym obowiązuje zasada, że spadkobierca nabywa spadek z mocy prawa z chwilą jego otwarcia, tj. z chwilą śmierci spadkodawcy. Jednakże w takiej sytuacji powstaje pewnego rodzaju niepewność, kto rzeczywiście jest spadkobiercą i jakie prawa majątkowe nabył po zmarłym. Zlikwidowaniu takiego stanu niepewności mają służyć instytucje stwierdzenia nabycia spadku i notarialne poświadczenie dziedziczenia, które polegają na ustaleniu odpowiednio przez sąd lub notariusza wszystkich osób, które nabyły spadek po zmarłym spadkodawcy i określeniu przypadających im udziałów spadkowych. Stwierdzenie nabycia spadku następuje przed właściwym sądem rejonowym, zaś w celu sporządzenia notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia można udać się do dowolnego notariusza. Zarejestrowany notarialny akt poświadczenia dziedziczenia ma taką samą moc, jak prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku. Podsumowując Minister uznał, że w postępowaniu administracyjnym nie jest możliwe ustalenie spadkobierców strony na podstawie pisemnej informacji osoby zainteresowanej. Byłoby to również niezgodne z art. 6 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej ( t.j. Dz. U. z 2014 r. poz. 1090 ze zm.), który wskazuje, że w przypadku śmierci właściciela nieruchomości pozostawionej poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej do wniosku należy dołączyć postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku albo o dziale spadku.