Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Agnieszka Jędrzejewska-Jaroszewicz Sędziowie Sędzia WSA Dariusz Chaciński Sędzia WSA Monika Sawa (spr.) Protokolant starszy specjalista Joanna Pleszczyńska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 listopada 2019 r. sprawy ze skargi W. C. oraz M. C., I. B., E. K., M. R. i P. R. na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia [...] lutego 2019 r. nr [...] w przedmiocie odmowy potwierdzenia prawa do rekompensaty 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz decyzję Wojewody [...] z dnia [...] września 2015 r., nr [...]; 2. zasądza od Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji na rzecz W. C. kwotę [...] ([...] złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego; 3. zasądza od Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji na rzecz skarżących M. C., I. B., E. K., M. R. i P. R. solidarnie kwotę [...] ([...] złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji decyzją z [...] lutego 2019 r. nr [...] utrzymał w mocy decyzję Wojewody [...] z [...] września 2015 r. nr [...] odmawiającą potwierdzenia E. K., W. C., I. B., M. C. M. R. oraz P. R. prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości przez Z. C. poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej w powiecie [...], woj. [...], w postaci folwarku S. z uroczyskami G. i C., uroczysk G.. i G., uroczysk P., P. i Z. oraz L. i L.
Decyzja wydana została w następującym stanie faktycznym i prawnym:
W. C., W. C., M. C., I. B., M. R. i E. K. w dniu [...] grudnia 2008 r. wystąpili z wnioskiem o potwierdzenie prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej nieruchomości w powiecie [...], woj. [...], w postaci folwarku S. o pow. [...] ha [...] m2 wraz z gruntami rolnymi o pow. [...] ha, zabudowaniami i lasami, oraz L. i L. o pow. [...] ha [...] m2, stanowiących lasy.
P. R. wnioskiem z [...] lipca 2014 r. wystąpił ponadto, w trybie art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o zmianie ustawy o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2014 r. poz. 195), o potwierdzenie prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości w powiecie [...], woj. [...], w postaci folwarku S. z uroczyskami G. i C. (Nr hip. [...]), uroczysk G. i G. (Nr hip. [...]), uroczysk P., P. i Z. (Nr hip. [...]) oraz L. i L. (Nr hip. [...]).
Wojewoda [...] (dalej jako "Wojewoda") decyzją z [...] września 2015 r. odmówił wnioskodawcom potwierdzenia prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia przedmiotowej nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia wskazał, że art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2014 r. poz. 1090), powoływanej dalej jako "ustawa", wskazuje, że prawo do rekompensaty jest nierozłącznie związane m.in. z koniecznością zamieszkiwania przez właściciela nieruchomości na byłym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Niezależnie od liczby posiadanych miejsc zamieszkania każde z nich powinno spełniać kryteria określone w jednym z przedwojennych przepisów wskazanych w ustawie, tj. być miejscem na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, gdzie polski obywatel zamieszkiwał z zamiarem stałego pobytu. Organ w celu odszukania dokumentów potwierdzających fakt zamieszkania przez właścicielkę na byłym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, występował do właściwych instytucji, przeanalizował zeznania świadków i wnioskodawców. Ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika jednak fakt zamieszkiwania przez Z.C. na byłym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w rozumieniu przedwojennych przepisów.
Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji (dalej jako "Minister"), po rozpoznaniu odwołania M. C., I. B., E. K., M. R. i P. R., decyzją z [...] lutego 2019 r. utrzymał powyższą decyzję w mocy. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia wskazał, że prawo do rekompensaty przysługuje właścicielowi nieruchomości pozostawionych poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli spełnia on łącznie następujące wymogi: był w dniu 1 września 1939 r. obywatelem polskim i miał miejsce zamieszkania na byłym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, opuścił je z przyczyn, o których mowa w art. 1 ustawy oraz posiada obywatelstwo polskie. Niespełnienie choćby jednej z ww. przesłanek, powoduje utratę uprawnień do rekompensaty. W przedmiotowej sprawie Wojewoda odmówił wnioskodawcom potwierdzenia prawa do rekompensaty uznając, że Z.C. nie miała miejsca zamieszkania na byłym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Odnosząc się do powyższego Minister zauważył, że art. 2 ustawy wskazuje przedwojenne przepisy, na podstawie których należy badać przesłankę miejsca zamieszkania. W rozumieniu tych przepisów możliwa była sytuacja, w której dana osoba posiadała więcej niż jedno miejsce zamieszkania. Tym samym fakt, że właściciel nieruchomości pozostawionej zamieszkiwał przed wybuchem II wojny światowej na obecnym terytorium Polski nie wyklucza, że posiadał "dodatkowe" miejsce zamieszkania na byłym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Należy jednak zwrócić uwagę, że niezależnie od liczby posiadanych miejsc zamieszkania każde z nich powinno spełniać kryteria określone w jednym z ww. przepisów, tj. być miejscem na obszarze Polski, gdzie obywatel polski mieszkał z zamiarem stałego pobytu" (art. 3 ustawy z dnia 2 sierpnia 1926 r. o prawie właściwym dla stosunków prywatnych wewnętrznych (Dz.U. Nr 101, poz. 580)) lub miejscowością, w której pozwany przebywał z zamiarem stałego pobytu (art. 24 Kodeksu Postępowania Cywilnego (Dz.U. z 1932 r. Nr 112, poz. 934)) lub wiązać się z zajmowaniem w obrębie gminy mieszkania wśród okoliczności, wskazujących na ześrodkowanie tam stosunków osobistych i gospodarczych (§ 3 pkt 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 23 maja 1934 r. wydanego w porozumieniu z Ministrem Skarbu co do § 2 ust. 3-5, z Ministrem Spraw Wojskowych co do §§ 20, 21, 22, 24 ust. 3, § 49 ust. 1 i 2, § 55 i § 56 oraz z Ministrem Spraw Zagranicznych co do § 18 ust. 1 i 2, § 51 i § 55, o meldunkach i księgach ludności (Dz.U. Nr 54, poz. 489), powoływanego dalej jako "rozporządzenie z dnia 23 maja 1934 r.").