Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Anna Łukaszewska - Macioch (spr.) sędzia NSA Joanna Banasiewicz sędzia WSA Maria Tarnowska Protokolant Rafał Puścian po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 sierpnia 2006r. sprawy ze skargi Diecezji [...] z siedzibą w P. na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia [...] lutego 2006r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia przejścia własności nieruchomości na rzecz kościelnej osoby prawnej 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Wojewody [...] z dnia [...] grudnia 2005r. nr [...], 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu.
Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji decyzją z dnia [...] lutego 2006 r. nr [...], po rozpatrzeniu odwołania Diecezji [...], utrzymał w mocy decyzję nr [...] Wojewody [...] z [...] grudnia 2005 r. odmawiającą stwierdzenia przejścia z mocy prawa, na podstawie art. 60 ust. 1 pkt 2 i 5 ustawy z dnia 17 stycznia 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U Nr 29, poz. 154 z późn. zm.), na własność Diecezji [...], nieruchomości położonych w R., oznaczonych jako działki ewidencyjne nr [...] o pow. [...] ha i nr [...] o pow. [...] ha.
W uzasadnieniu decyzji przedstawiono następujący stan faktyczny:
Wnioskiem z dnia 12 stycznia 2005 r. Kuria Diecezjalna [...] zwróciła się do Wojewody [...] o stwierdzenie przejścia z mocy prawa, z dniem 23 maja 1989 r., tj. z dniem wejścia w życie ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, na własność Diecezji [...], nieruchomości położonych w R., oznaczonych jako działki ewidencyjne nr [...] o pow. [...] ha i nr [...] o pow. [...] ha, nie posiadających urządzonej księgi wieczystej.
W toku postępowania Wojewoda [...] ustalił, że przedmiotowe nieruchomości nie stanowią własności Skarbu Państwa, a w dniu wejścia w życie ustawy pozostawały: działka nr [...] we władaniu Zgromadzenia [...], natomiast działka nr [...] we władaniu osób fizycznych. W tym stanie rzeczy Wojewoda [...] decyzją z dnia [...] lipca 2005 r. nr [...] umorzył postępowanie administracyjne wszczęte wnioskiem z dnia 12 stycznia 2005r.
Na skutek odwołania Diecezji [...] Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji uchylił decyzję Wojewody [...] i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia wskazując na konieczność wyjaśnienia przez organ pierwszej instancji, czy sporne nieruchomości podlegały przejęciu na rzecz Państwa na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 20 marca 1950 r. o przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego (Dz. U. Nr 9, poz. 87) oraz czy Diecezja [...] władała spornymi działkami w dniu 23 maja 1989r.
Rozpoznając ponownie sprawę organ pierwszej instancji wziął pod uwagę, że zgodnie z art. 60 ust. 1 pkt 2 i 5 ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej nieruchomości lub ich części pozostające w dniu wejścia w życie ustawy we władaniu kościelnych osób prawnych stają się z mocy prawa ich własnością, jeżeli podlegały przejęciu na własność Państwa z mocy ustawy z dnia 20 marca 1950 r. o przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego (Dz. U. Nr 9, poz. 87 i Nr 10, poz. 111 i z 1969 r. Nr 13, poz. 95), a zostały pozostawione, wydzierżawione lub przekazane kościelnym osobom prawnym, a także jeśli znajdują się na nich cmentarze lub obiekty sakralne wraz z budynkami towarzyszącymi. Ustawa z dnia 20 marca 1950 r. przewidywała, że wszystkie nieruchomości ziemskie związków wyznaniowych przejmuje się na własność Państwa, jednak art. 2 ust. 2 wyłączył od przejęcia na własność Państwa miejsca przeznaczone do wykonywania kultu religijnego, jak również budynki mieszkalne stanowiące siedzibę klasztorów, kurii biskupich i arcybiskupich, konsystorzy i zarządów innych związków wyznaniowych. Ze zgromadzonych dokumentów wynikało, że nieruchomość klasztorna w R., będąca od 1925 roku we władaniu Zgromadzenia [...], została wyłączona od przejęcia na własność Państwa w trybie przepisów ustawy z dnia 20 marca 1950 r. na podstawie Aneksu z dnia 14 kwietnia 1950 r. do Porozumienia między Episkopatem a Rządem, który w pkt c stanowił: "Gospodarstwo rolne do 5 ha związane bezpośrednio z terenem Domów Zgromadzeń Zakonnych oraz inwentarz żywy i martwy wykorzystywany w tym gospodarstwie, jak również budynki gospodarcze znajdujące się na tej ziemi nie będą przejęte przez Państwo". Według dokumentów archiwalnych (mapa sporządzona przez Kierownika Referatu Geodezji w M. inż. C. K. - w aktach parcelacji majątku R., 1947 r. t. II) nieruchomość klasztorna w R. nie przekraczała ww. normy obszarowej, ponieważ obejmowała powierzchnię ogólną [...] ha, w tym grunty rolne [...] ha, pastwisko [...] ha i obszar zabudowany [...] ha. Nieruchomość będąca przedmiotem postępowania była zatem wyłączona od przejęcia na rzecz Państwa. W związku z powyższym Wojewoda [...] nie znalazł podstaw do zastosowania art. 60 ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego. Ponadto w dniu 23 maja 1989 r. działka, na której znajduje się klasztor i kościół oraz budynki towarzyszące, pozostawała w faktycznym władaniu Zgromadzenia [...], będącego kościelną osobą prawną w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 8 i art. 72 ust. 1 pkt 2 omawianej ustawy, zaś działka nr [...], na której znajdował się budynek mieszkalny (obecnie rozebrany ze względu na zły stan techniczny) nie pozostawała we władaniu żadnej kościelnej osoby prawnej. Zatem i z tej przyczyny przedmiotowe nieruchomości nie mogą być przekazane na rzecz Diecezji [...].