Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Wojciech Kręcisz Sędzia NSA Maria Jagielska (spr.) Sędzia NSA Dorota Dąbek Protokolant Anna Fyda-Kawula po rozpoznaniu w dniu 12 kwietnia 2019 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej T. U. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 16 listopada 2016 r. sygn. akt VI SA/Wa 852/16 w sprawie ze skarg T. U. i E. J. na decyzję Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia [...] lutego 2016 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia podlegania obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego 1. oddala skargę kasacyjną; 2. zasądza od T. U. na rzecz Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia 480 (słownie: czterysta osiemdziesiąt) złotych tytułem kosztów postępowania kasacyjnego.
Wyrokiem z dnia 16 listopada 2016 r. o sygn. akt VI SA/Wa 852/16 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, po rozpoznaniu połączonych spraw, oddalił skargi T. U. i E. J. na decyzję Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia (dalej: Prezes NFZ) z dnia [...] lutego 2016 r. o stwierdzeniu podlegania obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego.
Z uzasadnienia wyroku wynika, że za podstawę rozstrzygnięcia Sąd I instancji przyjął następujące ustalenia.
Decyzją z dnia [...] lutego 2016 r. Prezes NFZ na podstawie art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e) ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 581 ze zm., obecny tekst jednolity: Dz. U. z 2018 r. poz. 1510 ze zm.; dalej: u.ś.o.z.; "ustawa o świadczeniach") oraz art. 138 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 23, obecny tekst jednolity: Dz. U. z 2018 r. poz. 2096 ze zm.; dalej: k.p.a.), po rozpatrzeniu odwołania wniesionego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział we Wrocławiu, uchylił w całości decyzję Dyrektora Dolnośląskiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ we Wrocławiu z dnia [...] października 2014 r. i orzekł co do istoty sprawy, stwierdzając, że E. J. podlegała obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu w okresach: 1.08. - 20.12.2011 r. i 20.02. - 31.05.2012 r. jako osoba wykonująca umowy o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy k.c. o zleceniu, zawarte z płatnikiem składek T. U. Prezes NFZ nie podzielił stanowiska organu I instancji, że umowy z dnia 1 sierpnia 2011 r. i z dnia 20 lutego 2012 r., których przedmiotem było uszycie orantów rzymskich 30 szt. po 80 zł/szt. oraz uszycie stuł rzymskich 60 szt. po 50 zł/szt., były umowami o dzieło. Jak wskazał Prezes NFZ, płatnik składek prowadził działalność polegającą na produkcji m.in. szat liturgicznych, stuł, obrusów liturgicznych i ornatów. Szycie takich produktów było seryjne i powtarzalne, w ilościach hurtowych. E. J. była zobowiązana do wykonywania czynności z należytą starannością według wzorów określonych w katalogu oraz według wskazówek płatnika składek. Realizacja umów nie prowadziła do stworzenia wytworu o zindywidualizowanych cechach, o właściwościach określonych w umowach przy użyciu obiektywnych jednostek metrycznych czy parametrów technicznych, a jedynie do wytworzenia określonej ilości produktów według określonego schematu. Efektem była produkcja, a nie jednostkowy przedmiot. W ocenie Prezesa NFZ, fakt, że efekt produkcji wykazywał walory estetyczne i wymagał szczególnych umiejętności manualnych nie miał dla klasyfikacji umów znaczenia prawnego. Czynności podejmowane przez szyjącą miały charakter pracy nakładczej, a praca ta sprowadzała się do własnoręcznego odtworzenia dostarczonego wzoru, zatem była pozbawiona innowacyjności, elementu własnej twórczości, co wyróżnia umowę o dzieło. Z uwagi na powyższe Prezes NFZ uznał sporne umowy za umowy o świadczenie usług.
Powołanym na wstępie wyrokiem Wojewódzki Sąd Administracyjny na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r. poz. 718 ze zm., obecny tekst jednolity: Dz. U. z 2018 r. poz. 1302 ze zm.; dalej: p.p.s.a.) oddalił skargi, uznając zaskarżoną decyzję za zgodną z prawem. Odwołując się do poglądów orzecznictwa sądowego i piśmiennictwa prawniczego, Sąd dokonał rozróżnienia umowy o dzieło (627 k.c.) od umowy zlecenia i umowy o świadczenie usług (art. 734 § 1 i 750 k.c.) i stwierdził, że przedmiot spornych umów tj. szycie-produkcja szat liturgicznych i stuł, ich konstrukcja oraz treść (poza samym tytułem umów) wskazują na umowy o świadczenie usług. Wykonanie produktów w postaci szat liturgicznych i stuł wymagało wysokich umiejętności, a produkty te miały się cechować wysokimi walorami estetycznymi, ale, w ocenie Sądu, nie miało to wpływu na klasyfikację umów. Płatnik składek trudnił się wytwarzaniem ww. produktów hurtowo. Sąd zauważył, że zadaniem E. J. nie było wykonywanie poszczególnych "dzieł", lecz, w rzeczywistości, praca nad poszczególnymi etapami finalnego produktu. Jej praca sprowadzała się do własnoręcznego odtworzenia dostarczonego wzoru, więc była pozbawiona innowacyjności, elementu własnej twórczości, co jest istotną cechą umowy o dzieło. Sąd uznał za prawidłową ocenę organu, że tego rodzaju czynności nie polegały na dostarczeniu określonych wyników wykonanej pracy w postaci dzieła w myśl przepisów k.c. o umowie o dzieło, zwłaszcza że w orzecznictwie podkreśla się, iż dzieło powinno mieć byt samoistny, niezależny od działania wykonawcy i możliwość uzyskania samodzielnej wartości w obrocie. WSA nie zgodził się z zarzutem naruszenia art. 65 k.c. w zw. z art. 734, art. 750 oraz art. 627 k.c., bowiem zgodny zamiar płatnika oraz ubezpieczonego przy zawieraniu umowy o dzieło, w sytuacji, gdy czynności w niej określone warunków takiej umowy nie spełniały, faktycznie stanowi o zawarciu umowy o świadczenie usługi. W konsekwencji nietrafny okazał się zarzut naruszenia art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e) u.ś.o.z. Ponadto WSA nie dopatrzył się naruszenia przepisów postępowania ani innych uchybień, które powinien był dostrzec z urzędu.