Sprzeczne z art. 84 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze /Dz.U. nr 27 poz. 96/ jest ustalenie opłaty eksploatacyjnej od wydobytej rudy miedzi, zamiast od koncentratu miedzi.
Tam, gdzie przepis prawa nie określa sposobu obliczania wartości przedmiotu obrotu rynkowego, zawsze pozostaje możliwość korzystania z odpowiednich kategorii i wzorów ekonomicznych jako zdecydowanie bardziej naturalnych i obiektywnych narzędzi służących badaniu koniunktury.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu sprawy ze skargi Prokuratora Okręgowego w L. na decyzję Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2000 r. (...) w przedmiocie wymierzenia opłaty eksploatacyjnej - uchyla zaskarżoną decyzję.
Powyższą decyzją wydaną na podstawie art. 84 i art. 86 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. - Prawo geologiczne i górnicze /Dz.U. nr 27 poz. 96 ze zm./ i par. 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 sierpnia 1994 r. w sprawie opłat za działalność prowadzoną na podstawie przepisów Prawa geologicznego i górniczego /Dz.U. nr 92 poz. 430 ze zm./ Minister Środowiska ustalił dla "K." z siedzibą w L. podstawową opłatę eksploatacyjną za 3 kwartał 2000 r. za wydobycie ze złoża R. kopaliny rudy miedzi, obniżył ją o 20 procent i nakazał jej przekazanie w określonych kwotach na rachunki Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz wymienionych w decyzji gmin.
W uzasadnieniu decyzji minister podał, że opłatę wyliczono na podstawie informacji nadesłanej przez "K." i stawki 3 procent od wartości kopaliny rudy miedzi określonej w par. 1 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia, a obniżono ją stosownie do art. 84 ust. 6 pkt 1-3 powołanej ustawy za zagrożenia wodne, zagrożenia tąpaniami, skomplikowaną tektonikę i lokowanie w wyrobiskach skały płonnej.
Skargę na tę decyzję wniósł Prokurator Okręgowy w Legnicy zarzucając jej naruszenie art. 84 ust. 1, 3 i 6 pkt 3 ustawy, par. 1 ust. 1 i par. 2 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia oraz art. 7, art. 77 par. 1, art. 80 i art. 107 par. 1 i 3 Kpa. Zdaniem prokuratora opłatę eksploatacyjną należało ustalić nie od wartości kopaliny rudy miedzi, która nie jest przedmiotem obrotu rynkowego, lecz od produktu uzyskanego w wyniku koniecznej przeróbki rudy miedzi, tj. miedzi, a także od surowca mineralnego uzyskanego w procesie wzbogacania kopalin tj. od srebra, którego znaczne ilości są w rudach miedzi wydobywanych przez "K." /np. w 1998 r. sprzedał on 1.094 tony srebra i 3 tony złota/.
Jak to ujął prokurator, art. 84 ust. 1 i 3 ustawy ustanawia zasadę, według której opłatę eksploatacyjną uiszcza się z tytułu wydobycia kopaliny /jeżeli wymaga ona poddania przeróbce - od ilości surowca uszlachetnionego/, "a także - z tytułu wydobycia surowca mineralnego uzyskanego w procesie wzbogacania /uszlachetniania/ lub z odpadów po robotach górniczych".
Wydobywana przez "K." ruda miedzi "jest klasycznym przykładem tej technologicznej konieczności wzbogacania. Nie wzbogaca się /gdyż nie ma takiej potrzeby/ na przykład wydobywanej przez kombinat soli kamiennej. Nie wzbogaca się np. wydobywanego przez przedsiębiorcę marmuru itd." W ocenie prokuratora nie było również podstaw do zastosowania przez ministra takiego obniżenia opłaty eksploatacyjnej, gdyż warunki geologiczne i górnicze od początku są takie same i nie wiadomo dlaczego uznano je za szczególnie trudne /z reguły w górnictwie występują zagrożenia tąpaniami, a stosowanie podsadzki wynika z ochrony środowiska/. Gdyby te warunki uległy zmianie, przedsiębiorca mógłby wystąpić o skorygowanie planu ruchu zakładu górniczego /art. 65 ust. 1 i 2 ustawy/, czego dotychczas nie uczynił.
Minister wreszcie nie przeprowadził ustaleń odnośnie ilości wydobywanego i sprzedanego srebra i miedzi oraz ich ceny rynkowej. Te nieprawidłowości rodzące negatywne dla gmin skutki, były również ujawnione podczas kontroli przeprowadzonej w latach 1997/1998 przez Najwyższą Izbę Kontroli, obejmującą realizację przez "K." omawianej ustawy.