Skutkiem instytucji rękojmi wiary ksiąg wieczystych jest, że dopóki w księdze wieczystej nieruchomości zajętej pod drogę nie zostanie ujawnione przejście nieruchomości na własność Skarbu Państwa lub gminy na podstawie ostatecznej decyzji Wojewody, dopóty możliwe jest zbycie takiej nieruchomości przez właściciela wpisanego w dziale II księgi.
Podstawą do ujawnienia w księgach prawa własności Skarbu Państwa lub gminy do nieruchomości zajętych pod drogi jest decyzja Wojewody. Ustawodawca odroczył termin składania wniosków o wypłatę odszkodowania, dając uwłaszczonym podmiotom czas na ujawnienie swoich praw. Zasada równości wszystkich uczestników obrotu prawnego wymaga, aby w równym stopniu ponosili oni ryzyko i ciężary związane ze swoimi działaniami i posiadanymi prawami.
Osoby nabywające nieruchomość w wymaganej przez prawo formie i z zachowaniem aktów staranności, chronione są rękojmią wiary publicznej ksiąg wieczystych. Umowa sprzedaży ma charakter umowy odpłatnej, co znajduje wyraz w jej postanowieniach. Na podstawie takiej umowy kupujący zobowiązani są do zapłaty ceny za wszystkie rzeczy objęte umową. Jak wynika z dołączonego do akt aktu notarialnego z [...]r. przedmiotem sprzedaży były dwie działki, w tym zajęta pod drogę, za te działki wraz z zabudowaniami został uiszczona ustalona cena. W tej sytuacji trudno twierdzić, że uszczerbek majątkowy powstał po stronie sprzedającego, za wywłaszczoną działkę uzyskał on bowiem zapłatę. Biorąc zatem pod uwagę cel instytucji odszkodowania należy uznać, że obowiązek rekompensaty winien powstać na rzecz nabywcy działki ujawnionego w księdze wieczystej. Stanowisko takie zostało zawarte m. in. w wyroku WSA w Warszawie z dnia 7 października 2005 r., sygn. I SA/Wa 1319/04, lex 191265).
Stawianie tezy, że nabywcy działki służą roszczenia względem zbywcy nieruchomości, nie mogą stanowić dostatecznie silnego argumentu pozbawiającego taką osobę możliwości uzyskania rekompensaty od rzeczywistego beneficjenta wywłaszczenia. Dochodzenie takich roszczeń wiąże się z koniecznością podjęcia szeregu kroków faktycznych i prawnych. Upływ czasu może stanowić przy tym źródło kolejnych komplikacji, takich jak np. śmierć zbywcy. Zwrócić też trzeba uwagę, że w istocie zbywca nie posiada już tez interesu ekonomicznego w dochodzeniu odszkodowania. Wszystkie te okoliczności wskazują na efekt znacznego i nieuzasadnionego uprzywilejowania Skarbu Państwa lub gminy kosztem ujawnionego w księdze wieczystej nabywcy.
Przedstawiona argumentacja w przekonaniu Sądu uzasadnia wniosek, że właścicielem w rozumieniu art. 73 ust. 4 ustawy, uprawnionym do wystąpienia z wnioskiem o wypłatę odszkodowania za działkę drogową, która z mocy prawa z dniem [...]r. przeszła na własność Skarbu Państwa lub gminy, jest także osoba, której prawo zostało ujawnione w księdze wieczystej w wyniku zawarcia umowy sprzedaży z poprzednim właścicielem nieruchomości, i w miejsce której Skarg Państwa lub gmina wpisały swój tytuł do nieruchomości.
Mając na względzie podane argumenty, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) w związku z art. 135 i 152 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.), orzekł jak w sentencji.
O kosztach postępowania nie orzeczono ze względu na brak stosownego wniosku skarżących w tej kwestii.