Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Mirosław Bator Sędziowie: WSA Krystyna Daniel / spr. / WSA Kazimierz Bandarzewski Protokolant Dorota Solarz po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 października 2014 r. przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Bochni T. G. sprawy ze skargi Wojewody Małopolskiego na uchwałę Zebrania Wiejskiego Wsi Bratucice Gminy Rzezawa z dnia 27 listopada 2005 r. Nr 1 "a" w sprawie określenia wysokości opłaty za podłączenie poszczególnych gospodarstw domowych do budowanej sieci kanalizacyjnej I. stwierdza nieważność zaskarżonej uchwały; II. stwierdza, że zaskarżona uchwała nie może być wykonywana.
Wojewoda M. wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie skargę na uchwałę Zebrania Wiejskiego Wsi B. - Gmina R. z [...] listopada 2005 r. w sprawie określenia wysokości opłaty za podłączenie poszczególnych gospodarstw domowych do budowlanej sieci kanalizacyjnej, domagając się stwierdzenia jej nieważności.
Wskazanej uchwale zarzucił istotne naruszenie prawa w tym w szczególności art. 2 i art. 7 oraz art. 84 Konstytucji RP.
W uzasadnieniu skarżący podał, że uchwałą zebrania wiejskiego z [...] listopada 2005 r. mieszkańcy wsi B. Gmina R. zadecydowali o budowie sieci kanalizacyjnej. Jednocześnie przedmiotową uchwałą określili wysokość opłaty za podłączenie poszczególnych gospodarstw domowych do budowanej sieci kanalizacyjnej. W dniu [...] lutego 2013 r. o zbadanie pod względem zgodności z prawem przedmiotowej uchwały zwrócił się jeden z mieszkańców R. - Z. B.
Organ nadzoru zajął stanowisko, stwierdzając, że przepisy prawa nie dają wystarczającej podstawy do nakładania na mieszkańców danej jednostki w drodze uchwały zebrania wiejskiego, obowiązku ponoszenia opłat za podłączenie do kanalizacji gminnej.
Wojewoda M. zasygnalizował rozbieżności w doktrynie i orzecznictwie odnośnie kompetencji nadzorczych w stosunku do jednostek pomocniczych samorządu terytorialnego. Z jednej strony bowiem ustawodawca wyraźnie zastrzega, że kompetencje te przysługują organom gminy. Z drugiej jednak, skoro jednostki pomocnicze gmin nie mają osobowości prawnej, a ich organy wykonują jedynie te zadania, które im zostały przekazane, władze jednostek pomocniczych mogłyby mieścić się w zakresie pojęcia "władze gminy". W konsekwencji można by uznać, że ich działalność podlega nadzorowi wojewody i regionalnej izby obrachunkowej, w szczególności gdy w statucie jednostki pomocniczej nie ma postanowień zapewniających skuteczny nadzór wykonywany przez wójta czy radę.
Sądy także zajmują niejednolite stanowisko w kwestii, czy uchwały organów jednostek pomocniczych gmin mogą być skutecznie zaskarżane.Za dopuszczalnością wnoszenia takich skarg wypowiedział się Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 6 listopada 2000 r. Stwierdził w nim, że skoro utworzenie dzielnic jest związane z przekazaniem im określonych zadań i kompetencji należących do właściwości gmin, do organów dzielnicy ma zastosowanie art. 101 ustawy o samorządzie gminnym (OSA 2/2000).W wyroku z 9 grudnia 2003 r. NSA stwierdził natomiast, że uchwały zebrania wiejskiego nie mogą być przedmiotem skargi do sądu administracyjnego (II SA/Kr 2982/03).
W związku z tym, że nadzór nad aktami wydawanymi przez organy jednostek pomocniczych należy do kompetencji organów gminy, organ nadzoru zwrócił się z prośbą o podjęcie działań w celu wyeliminowania wyżej wymienionych nieprawidłowości w niniejszej sprawie. Żadne działania w sprawie nie zostały jednak przez organy gminy podjęte. Wójt Gminy R. nie zakwestionował uchwały. W dniu [...] kwietnia 2014 r. Prokuratura Rejonowa w B. przekazała do Wojewody kolejne pismo Z. B. W związku z tym prokurator zwrócił się do Wójta Gminy R. z wnioskiem o podjęcie stosownych działań. Postanowieniem z [...] stycznia 2014 r. Wójt Gminy R. odmówił wszczęcia postępowania w sprawie i nie podjął stosownych działań z urzędu, w ramach sprawowanego nad sołectwem nadzoru. Postanowienie to prokurator zaskarżył do SKO, które nie uwzględniło środka zaskarżenia. SKO wskazało jednocześnie na Wojewodę jako uprawniony organ nadzoru. Ponadto skarżący podkreślił, że zebranie wiejskie podjęło, bez podstawy prawnej, uchwałę mającą charakter aktu prawa miejscowego, tym samym działając na płaszczyźnie zarezerwowanej do wyłącznej kompetencji rady gminy. Nadto w polskim systemie prawnym żaden przepis nie daje gminie uprawnień do ogólnego wprowadzania opłat w drodze regulacji prawnych powszechnie obowiązujących. Tak też orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 5 lipca 2011 roku, sygn. II OSK 673/11. Uchwała Zebrania Wiejskiego nie została co prawda zmaterializowana, a ujęta jedynie w protokole, niemniej treść protokołu zebrania wiejskiego potwierdza udział w głosowaniu i przyjęcie uchwały przez organ kolegialny, tym samym istnieje przedmiot zaskarżenia.