Sprawa ze skargi na uchwałę Rady Miejskiej w Nysie w przedmiocie wprowadzenia na terenie gminy świadczenia pieniężnego
Uzasadnienie strona 14/14

Z tych wszystkich przyczyn Sąd za zasadny uznał zarzut skargi dotyczący naruszenia art. 32 i art. 71 ust. 1 Konstytucji RP przez § 5 Regulaminu przyznawania "bonu wychowawczego".

Zdaniem Sądu, zgodzić należało się również ze skarżącą, że z przepisów u.ś.r. nie wynika kompetencja organu uchwałodawczego gminy do określenia w ramach uchwały procedury w sprawie zwrotu nienależnie pobranego świadczenia. Podkreślić trzeba, że zgodnie z art. 7 Konstytucji RP, organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa, co oznacza po pierwsze, zakaz domniemania kompetencji, a po wtóre, nakaz działania na podstawie określonej normy kompetencyjnej. Dodać należy, że w orzecznictwie sądów administracyjnych oraz w orzecznictwie TK wielokrotnie zwracano uwagę, że przepisy kompetencyjne podlegają ścisłej wykładni językowej, zatem domniemanie objęcia upoważnieniem materii w nich niewymienionych w drodze innych wykładni, np. celowościowej lub systemowej, jest niedopuszczalne. W niniejszej sprawie upoważnienie ustawowe zawarte w art. 22b ust. 2 u.ś.r. wyraźnie stanowi o uprawnieniu rady do określenia jedynie zasad przyznania świadczenia. Powyższy wniosek uzasadnia dodatkowo treść art. 22b ust. 3 u.ś.r., z której wynika, że do świadczeń rodzinnych przyznawanych na podstawie uchwały rady gminy nie stosuje się rozdziału 6 dotyczącego postępowania w sprawach przyznawania i wypłacania świadczeń rodzinnych, w którym zawarte są m.in. zasady ich zwrotu. W sytuacji gdy organ wychodzi poza wytyczne zawarte w upoważnieniu bądź działa bez upoważnienia, mamy do czynienia z przekroczeniem kompetencji, co niewątpliwie miało miejsce w niniejszej sprawie. Stąd uznać należy, że określone przez Radę w § 7 ust. 3-7 Regulaminu zasady zwrotu nienależnie pobranego "bonu wychowawczego" ustanowione zostały z istotnym naruszeniem prawa, tj. art. 22b ust. 2 u.ś.r.

Reasumując, ponownie zaakcentować trzeba, że przepisy Konstytucji RP są źródłem gwarancji, a nie praw, więc spełniają rolę wzorca konstytucyjnego, który materializuje się w uchwalanych ustawach, stanowiąc - jak w niniejszej sprawie - obowiązek pomocy rodzinie przewidziany w u.ś.r., która określa warunki nabywania, ustalania, przyznawania i wypłacania prawa do świadczeń rodzinnych (art. 1 tej ustawy). Natomiast spoczywający na władzy publicznej obowiązek w zakresie podejmowania działań związanych z opieką i ochroną rodziny dotyczy zwłaszcza tych rodzin, które znajdują się w trudnej sytuacji materialnej lub socjalnej. W realizacji tego obowiązku nie można podejmować środków o charakterze dyskryminacyjnym czy podważającym wartości konstytucyjne. W zaskarżonej uchwale Rada, korzystając z możliwości wprowadzenia odstępstwa od nakazu równego traktowania podmiotów podobnych, dokonała zróżnicowania sytuacji rodzin w ten sposób, że tylko niektórym z nich przyznała pierwszeństwo w uzyskaniu świadczenia. W ocenie Sądu, przyjętych przez Radę kryteriów przyznania pierwszeństwa nie można jednak uznać za racjonalne, ponieważ nie służą one realizacji wskazanych wyżej celów ustawy o świadczeniach rodzinnych, ani nie pozostają w związku z innymi wartościami konstytucyjnymi, wymagającymi szczególnej ochrony. Rada nie wykazała zatem, że wystąpiły podstawy do odmiennego potraktowania rodzin, które nie zostały wymienione w § 5 Regulaminu przyznawania "bonu wychowawczego". Dodatkowo, zaskarżone przepisy § 7 ust. 3-7 tego Regulaminu wykraczają poza normę kompetencyjną.

Z przyczyn ukazanych wyżej należało stwierdzić nieważność zaskarżonej uchwały w całości, ponieważ wyeliminowanie tylko spornych regulacji i pozostawienie w mocy pozostałych przepisów Regulaminu doprowadziłoby do zmiany normatywnej treści zaskarżonej uchwały, niezamierzonej przez Radę. W odpowiedzi na skargę Gmina wprost bowiem wskazała, że zakwestionowane przez skarżącą postanowienie § 5 Regulaminu stanowią "istotę - zasadę" zaskarżonej uchwały. Ponadto we wprowadzonej zasadzie pierwszeństwa w uzyskaniu świadczenia Gmina upatrywała innowacyjności nyskiego systemu wsparcia rodzin.

W tym stanie rzeczy Sąd stwierdził, że omówione wyżej wady zaskarżonej uchwały, która podjęta została z istotnym naruszeniem art. 22b u.ś.r. oraz ww. norm konstytucyjnych, czynią koniecznym stwierdzenie jej nieważności na podstawie art. 147 § 1 P.p.s.a., o czym orzeczono w pkt 1 sentencji wyroku.

Natomiast orzeczenie zawarte w pkt 2 sentencji wyroku, o zwrocie kosztów postępowania na rzecz skarżącej, obejmujących uiszczony wpis od skargi w kwocie 300 zł, uzasadnia przepis art. 200 P.p.s.a.

Końcowo stwierdzić jeszcze przyjdzie, że Sąd nie znalazł podstaw do wystąpienia z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego, gdyż poddane ocenie Sądu przepisy nie budzą wątpliwości natury konstytucyjnej.

Strona 14/14