Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Krzysztof Bogusz Sędziowie Sędzia WSA Elżbieta Kmiecik Sędzia WSA Beata Kozicka (spr.) Protokolant St. inspektor sądowy Joanna Szyndrowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 grudnia 2022 r. sprawy ze skargi Wojewody Opolskiego na uchwałę Zarządu Powiatu Brzeskiego z dnia 22 maja 2019 r., Nr 59/2019 w przedmiocie obsługi praw dostępowych radnego stwierdza niezgodność z prawem zaskarżonej uchwały.
Przedmiotem skargi wywiedzionej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu przez Wojewodę Opolskiego (dalej jako: Wojewoda lub organ nadzoru), działającego na podstawie art. 82 ust. 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn. Dz. U. z 2022 r., poz. 1526 ze zm.), dalej: u.s.p., jest uchwała nr 59/2019 Zarządu Powiatu Brzeskiego z dnia 22 maja 2019 r. w sprawie obsługi praw dostępowych radnego, dalej również jako "uchwała". Zarzucając uchwale istotne naruszenie prawa wniósł Wojewoda o stwierdzenie jej niezgodności z prawem.
Wniesienie skargi poprzedził następujący stan faktyczny i prawny.
W dniu 22 maja 2019 r. Zarząd Powiatu Brzeskiego powołując się na art. 33 w zw. art. 21 ust. 2a ustawy o samorządzie powiatowym podjął uchwałę nr 59/2019 w sprawie obsługi praw dostępowych radnego. Przedmiotowa uchwała wpłynęła do organu nadzoru 13 lipca 2022 r. W jej § 1 wskazano, że uchwała ta określa szczegółowy tryb obsługi przez pracowników jednostek organizacyjnych Powiatu Brzeskiego i Starostwa Powiatowego w Brzegu - wykonywania prawa radnego Rady Powiatu Brzeskiego ("prawo dostępowe") do uzyskiwania informacji i materiałów, wstępu do pomieszczeń, w których znajdują się te informacje i materiały oraz wglądu w działalność tych jednostek i Starostwa. Uchwała ta w swej treści reguluje, że radny wnioskuje o prawa dostępowe w formie dokumentowej (§ 2 ust. 2 uchwały), wnioski są składane za pośrednictwem przewodniczącego lub biura rady, a następnie przekazywane bez zbędnej zwłoki do sekretariatu starosty celem dekretacji dla ustalenia właściwej jednostki lub komórki organizacyjnej (§ 2 ust. 3 uchwały). Uchwała normuje także, że wnioski centralnie rejestruje biuro rady, a wnioski złożone poza biurem rady podlegają przekazaniu tam w celu rejestracji (§ 2 ust. 4-5 uchwały). W § 2 ust. 6 uchwały zawarto, że starosta odrębnie zatwierdza formularz wniosku. Natomiast w § 4 uchwały postanowiono, że wchodzi ona w życie z dniem 1 czerwca 2019 r., co wskazuje, że została ona przez Zarząd Powiatu Brzeskiego zakwalifikowana, jako akt kierownictwa wewnętrznego.
W uzasadnieniu uchwały Zarząd Powiatu Brzeskiego wskazał na potrzebę wprowadzenia wewnętrznych regulacji w zakresie obsługi praw dostępowych radnego z uwagi na fakt, że ustawa o samorządzie powiatowym nie reguluje trybu realizacji tego prawa oraz brak takich wytycznych za poprzedniej kadencji władz powiatu. Wyjaśnił również, że regulacja ta została wprowadzona w odpowiedzi na złożoną interpelację dotyczącą trybu realizacji prawa dostępowego radnych. Zarząd Powiatu Brzeskiego uzasadniał, że regulacja trybu obsługi tych praw jest potrzebna ze względu na konieczność koordynacji obiegu takich spraw oraz dla ujednolicenia trybu obsługi pomiędzy poszczególnymi jednostkami i komórkami, a także z uwagi na odpowiedzialność zarządu za wykonywanie zadań za pomocą starostwa i jednostek.
W skardze z 2 września 2022 r. wywiedzionej do tut. Sądu Wojewoda, wniósł o stwierdzenie niezgodności z prawem wyżej wymienionej uchwały. W uzasadnieniu opisał treść kwestionowanego aktu zaznaczając, że w jego ocenie uchwała ta istotnie narusza prawo z uwagi na brak upoważnienia ustawowego wyznaczającego zarządowi powiatu kompetencje prawotwórcze w tej materii. Wyjaśnił przy tym Wojewoda, że w orzecznictwie sądowoadministracyjnym przyjmuje się, że opierając się na konstrukcji wad skutkujących stwierdzeniem nieważności uchwały organu jednostki samorządu terytorialnego, do wad istotnych uchwały, których wystąpienie będzie prowadziło do wyeliminowania jej z obrotu prawnego, należy zaliczyć naruszenie przepisów wyznaczających kompetencję organu do podejmowania uchwał, brak podstawy prawnej podjętej uchwały, naruszenie przepisów prawa ustrojowego oraz prawa materialnego poprzez wadliwą ich wykładnię i przepisów regulujących procedurę podejmowania uchwał (tak: Naczelny Sąd Administracyjny oz. we Wrocławiu w wyroku z dnia 14 kwietnia 2000 r., sygn. akt I SA/Wr 1798/99, wszystkie powołane orzeczenia dostępne na stronie: orzeczenia.nsa.gov.pl, CBOSA).