(...) w granicach materialnych rozpoznawanej sprawy pozostaje jedynie kwestia orzeczenia przez właściwy organ administracji publicznej o nienależnie pobranym świadczeniu wychowawczym i obowiązku jego zwrotu. Decyzja orzekająca w powyższym zakresie jest aktem administracyjnym związanym stanem faktycznym, na który składają się trzy elementy. Po pierwsze, przyznanie przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) świadczenia wychowawczego. Po drugie, stwierdzenie przez wojewodę, że w konkretnym stanie faktycznym po przyznaniu świadczenia wychowawczego znajdują zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Po trzecie, uchylenie z tej przyczyny przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) swojej decyzji przyznającej świadczenie wychowawcze. Zaistnienie drugiego i trzeciego elementu implikuje wydanie decyzji orzekającej o nienależnie pobranym świadczeniu wychowawczym i obowiązku jego zwrotu. Przy czym jest to sprawa administracyjna materialnie i procesowo odrębna (autonomiczna) od sprawy stwierdzenia zaistnienia koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz sprawy uchylenia decyzji przyznającej świadczenie wychowawcze.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Daria Sachanbińska Sędziowie Sędzia NSA Jerzy Krupiński Sędzia WSA Krzysztof Sobieralski Protokolant St. inspektor sądowy Grażyna Jankowska-Stykała po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 marca 2020 r. sprawy ze skargi M. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Opolu z dnia 29 listopada 2019 r. nr [...] w przedmiocie ustalenia i zwrotu nienależnie pobranego świadczenia wychowawczego oddala skargę.
Przedmiotem skargi wniesionej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu przez M. K. (zwaną dalej także skarżącą) - reprezentowaną przez pełnomocnika adwokata I. G. - jest decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Opolu z dnia 29 listopada 2019 r. (nr [...]) utrzymująca w mocy, wydaną z upoważnienia Wojewody Opolskiego, decyzję Kierownika Oddziału Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego w Wydziale Polityki Społecznej i Zdrowia Opolskiego Urzędu Wojewódzkiego z dnia 19 czerwca 2019 r. (nr [...]) orzekającą, że świadczenie wychowawcze wypłacone M. K. na podstawie decyzji Wójta Gminy [...] z dnia 19 kwietnia 2016 r. (nr [...]) w okresie od dnia 1 sierpnia 2016 r. do dnia 30 września 2017 r. w kwocie 21.000,00 złotych jest nienależnie pobranym świadczeniem i podlega zwrotowi wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie.
Skarga została wniesiona w następującym stanie faktycznym:
Wskazaną wyżej decyzją z dnia 19 kwietnia 2016 r. Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w [...], działając z upoważnienia Wójta Gminy [...], przyznał M. K. świadczenie wychowawcze na pierwsze dziecko K. K. w kwocie 500,00 zł miesięcznie oraz na kolejne dzieci: K. K. oraz B. K. po 500 zł na każde z nich, na okres od dnia 1 kwietnia 2016 r. do dnia 30 września 2017 r.
W oświadczeniu z dnia 30 września 2017 r. M. K. wskazała, że jej mąż P. K. od dnia 11 lipca 2016 r. do "nadal" pracuje w [...] i jest to praca stała. Wojewoda Opolski w piśmie z dnia 28 lutego 2018 r. (Nr [...]) poinformował Wójta Gminy [...], że w sprawie świadczenia wychowawczego przyznanego M. K. decyzją z dnia 19 kwietnia 2016 r. przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego mają zastosowanie od dnia 11 lipca 2016 r. W konsekwencji, wydaną z upoważnienia Wójta Gminy [...], decyzją Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w [...] z dnia 17 maja 2018 r. (Nr [...]), powołując się na art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2018 r. poz. 2134 z późn. zm.) - zwanej dalej także ustawą, uchylono od dnia 11 lipca 2016 r. decyzję własną z dnia 19 kwietnia 2016 r. ustalającą prawo M. K. do świadczenia wychowawczego na rzecz trojga dzieci w okresie od dnia 1 kwietnia 2016 r. do dnia 30 września 2017 r., z powodu ustalenia, że w sprawie zastosowanie mają przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego od dnia 11 lipca 2016 r. Przedmiotowa decyzja została doręczona stronie w dniu 21 maja 2018 r. Strona nie wniosła odwołania od tej decyzji.
W odrębnym postępowaniu, zainicjowanym wnioskiem M. K., Wojewoda Opolski, decyzją z dnia 5 lipca 2018 r. (Nr [...]), orzekł o odmowie przyznania stronie świadczenia wychowawczego w wysokości dodatku dyferencyjnego na dzieci w okresie od dnia 1 sierpnia 2016 r. do dnia 30 września 2017 r. Decyzję doręczono stronie w dniu 17 lipca 2018 r. Również ta decyzja nie została przez stronę zaskarżona i stała się ostateczna.
Następnie pismem z dnia 23 maja 2019 r. Wojewoda Opolski (zwany dalej również organem pierwszej instancji) zawiadomił M. K. o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie ustalenia nienależnie pobranego świadczenia wychowawczego wypłaconego na podstawie decyzji Wójta Gminy [...] z dnia 19 kwietnia 2016 r. oraz jego zwrotu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie. Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, decyzją z dnia 19 czerwca 2019 r. orzekł, że świadczenie wychowawcze, wypłacone M. K. na podstawie decyzji Wójta Gminy [...] z dnia 19 kwietnia 2016 r. w okresie od dnia 1 sierpnia 2016 r. do dnia 30 września 2017 r. w kwocie 21.000,00 zł, jest nienależnie pobranym świadczeniem i podlega zwrotowi wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. W uzasadnieniu decyzji organ pierwszej instancji przedstawił stan faktyczny sprawy, wskazał, że w sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego od dnia 11 lipca 2016 r. do dnia 30 września 2017 r. Powołał art. 25 ust. 2 pkt 3 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci i podał, że mąż wnioskodawczyni w okresie od dnia 11 lipca 2016 r. był zatrudniony jako pracownik najemny w [...] (umowa o pracę z dnia 11 lipca 2016 r.), co oznacza, że w sprawie świadczenia wychowawczego pobieranego w Polsce przez M. K. mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w okresie, w którym jej mąż był zatrudniony w [...]. Wskazał, że z przekazanego harmonogramu wynika, iż na podstawie decyzji Wójta Gminy [...] z dnia 19 kwietnia 2016 r. wypłacono świadczenie wychowawcze na troje dzieci w okresie od sierpnia 2016 r. do września 2017 r. w wysokości 1.500,00 zł miesięcznie, łącznie 21.000,00 zł (14 miesięcy x 1.500,00 zł). Organ kwotę tę uznał za świadczenie nienależnie pobrane stosownie do treści art. 25 ust. 2 pkt 3 w zw. z art. 16 ust. 10 ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci, w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Jednocześnie organ pierwszej instancji obliczył odsetki na dzień wydania decyzji w kwocie 3.321,45 zł i przedstawił sposób ich wyliczenia.