Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Jerzy Krupiński Sędziowie Sędzia WSA Krzysztof Bogusz Asesor sądowy Elżbieta Naumowicz (spr.) Protokolant st. sekretarz sądowy Katarzyna Johan po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 października 2006 r. sprawy ze skargi Wojewody Opolskiego na uchwałę Rady Powiatu Kędzierzyńsko-Kozielskiego z dnia 25 października 2005 r., nr XXXIII/275/2005 w przedmiocie opłat za pobyt w placówce opiekuńczo-wychowawczej 1) stwierdza nieważność zaskarżonej uchwały w § 1-3 oraz § 5-7 i załącznika do zaskarżonej uchwały, 2) określa, że zaskarżona uchwała nie podlega wykonaniu w części w jakiej została stwierdzona jej nieważność.
Przedmiotem skargi Wojewody Opolskiego, wniesionej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu w trybie art. 81 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 ze zm.), jest uchwała Rady Powiatu Kędzierzyński-Kozielskiego Nr XXXIII/275/2005 z dnia 25 października 2005 r. w sprawie warunków częściowego lub całkowitego zwalniania z opłat za pobyt dziecka lub osoby pełnoletniej w placówce opiekuńczo-wychowawczej, które ponoszą rodzice dziecka, osoba pełnoletnia lub jej rodzice, opiekunowie prawni lub kuratorzy.
W skardze wniesiono o stwierdzenie nieważności zapisów § 1, § 2, § 3, § 5, § 6, § 7 powyższej uchwały oraz załącznika do tej uchwały z powodu istotnego naruszenia prawa, a także o wstrzymanie wykonania skażonej uchwały. W uzasadnieniu skargi wskazano, że zaskarżona uchwała, podjęta na podstawie art. 81 ust. 6 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, narusza istotnie przepisy art. 81 ust. 3, ust. 4, ust. 5 oraz ust. 6, art. 19 pkt 5 ustawy o pomocy społecznej. Odnośnie zapisów § 1 i § 2 ust. 1 uchwały, określających obligatoryjne przesłanki do całkowitego i częściowego zwolnienia z opłat za pobyt dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej - w zależności od wysokości wskazanego w uchwale dochodu - i wydania w tym zakresie decyzji przez starostę, zarzucono naruszenie przepisu art. 81 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej, uprawniającego starostę do częściowego zwolnienia lub odstąpienia od ustalenia opłaty na wniosek lub z urzędu, ze względu na trudną sytuację materialną rodziny lub osoby. Skarżący wywodził, że norma kompetencyjna, w oparciu o którą podjęto uchwałę, nie daje podstaw do ustalenia przesłanek obligatoryjnego zwalniania z opłat, a upoważnia jedynie do określenia warunków zwolnień, rozumianych jako czynniki uzależniające przyznanie zwolnienia. Rada, określając "warunki", konkretyzuje dla starosty przesłanki wymienione w ust. 4 i 5 art. 81 ustawy o pomocy społecznej. Wskazano, że wydając decyzje w przedmiocie zwolnienia starosta kieruje się uznaniem administracyjnym, na co wskazuje oparcie jego kompetencji w art. 81 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej na konstrukcji blankietowej "starosta może". Według natomiast zapisów uchwały zwolnienie (w całości lub w części) następuje obligatoryjnie, o ile tylko dochód na członka rodziny nie przekracza określonego kryterium, podczas gdy osoba mająca niski dochód nie zawsze zasługuje na udzielenie zwolnienia. Dochód nie jest jedyną podstawą do oceny sytuacji materialnej rodziny, gdyż ustawodawca nakazał poprzedzić podjęcie decyzji o zwolnieniu przeprowadzeniem postępowania zmierzającego do ustalenia sytuacji rodziny, tj. sytuacji rodzinnej, zdrowotnej, dochodowej i majątkowej. Te same zarzuty, zdaniem skarżącego, odnoszą się również do zapisów zawartych w § 5 ust. 1 oraz § 6 zaskarżonej uchwały, w których związano starostę regułami obligującymi go do podejmowania ściśle określonych decyzji.
Odnośnie postanowień § 2 ust. 2 i § 5 ust. 2 zaskarżonej uchwały, ustalających, że odpłatność, o której mowa odpowiednio w § 2 ust. 1 i § 5 ust. 1, łącznie nie może przekroczyć 20% dochodu rodziny, skarżący stwierdził, że staną się one niewykonalne w sytuacji stwierdzenia nieważności § 2 ust. 2 oraz § 5 ust. 1, co uzasadnia wniosek o stwierdzenie nieważności również tych zapisów. Ponadto, wprowadzając te regulacje, rada powiatu naruszyła art. 81 ust. 3 w związku z art. 81 ust. 1 i 86 ust. 7 ustawy o pomocy społecznej, poprzez przejęcie do swojej właściwości kompetencji starosty. Skarżący wskazał, że kwestia wysokości opłaty została w ustawie kompleksowo uregulowana, gdyż zgodnie z art. 81 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej to starosta ustala opłatę w drodze decyzji administracyjnej. Granice w jakich może on się poruszać ustalając wyznacza art. 81 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, stanowiący, że zobowiązane osoby ponoszą opłatę do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania (ustalanego zgodnie z art. 86 ust. 7 ustawy o pomocy społecznej - przez starostę), z tym ze opłata ponoszona przez wskazane w tym przepisie osoby nie może być wyższa niż 50% kwoty stanowiącej dochód dziecka lub osoby pełnoletniej.