Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Ewa Janowska - spr. Sędziowie Sędzia WSA Elżbieta Kmiecik Sędzia WSA Daria Sachanbińska Protokolant st. insp. sądowy Katarzyna Stec po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 lutego 2018 r. sprawy ze skargi Wojewody Opolskiego na uchwałę Rady Gminy Lubsza z dnia 21 września 2017 r., Nr XXXIV/259/2017 w przedmiocie zapewnienia niepełnosprawnym uczniom bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do szkół i placówek stwierdza nieważność zaskarżonej uchwały w całości.
Wojewoda Opolski wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu skargę na uchwałę Rady Gminy Lubsza z dnia 21 września 2017 r., Nr XXXIV/259/17, w sprawie określenia zasad związanych z zapewnieniem bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu uczniów niepełnosprawnych zamieszkałych na terenie Gminy Lubsza, uczęszczających do szkół i placówek, wobec których gmina nie ma ustawowego obowiązku dowożenia, domagając się stwierdzenia nieważności ww. uchwały w całości, z powodu istotnego naruszenia prawa.
Zaskarżona uchwała została podjęta na podstawie art. 18 ust. 1 w związku z art. 7 ust. 6a ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r. poz. 446, z późn. zm.). W paragrafie 1 ust. 1 ww. uchwały postanowiono, że w celu zaspokojenia potrzeb mieszkańców Gminy Lubsza przez wsparcie uczniów niepełnosprawnych i ich rodzin, celem realizacji poszczególnych etapów edukacyjnych dziecka niepełnosprawnego, uczniom niepełnosprawnym, zamieszkałym na terenie Gminy Lubsza, których kształcenie i wychowywanie odbywa się na podstawie art. 127 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2016 r. poz. 59), a wobec których Gmina Lubsza nie ma ustawowego obowiązku bezpłatnego dowożenia, wynikającego z powszechnie obowiązujących przepisów prawa, zapewnia się prawo do bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do szkół i placówek, o których mowa w art. 127 ustawy Prawo oświatowe. W ust. 2 przepisu § 1 uchwały podano, że uczniom niepełnosprawnym, Gmina zapewnia bezpłatny transport i opiekę w czasie przewozu, w ramach dowozów zbiorowych uczniów niepełnosprawnych do szkół i placówek, wobec których na Gminie ciąży ustawowy obowiązek bezpłatnego dowożenia. Bezpłatny transport uczniów niepełnosprawnych do szkół i placówek, do których gmina nie organizuje transportu zbiorowego, o którym mowa w ust. 2, zapewniony jest poprzez zwrot kosztów przejazdu dziecka niepełnosprawnego i jego opiekuna do szkoły lub placówki, na podstawie umowy zawartej pomiędzy wójtem a rodzicami/opiekunami (ust. 3). W ust. 4 paragrafu 1 zaskarżonej uchwały przewidziano, że podstawą zapewnienia bezpłatnego transportu dziecka niepełnosprawnego oraz opieki nad nim podczas przewozu, jak również podstawą zwrotu kosztów transportu ucznia niepełnosprawnego i jego opiekuna, na podstawie umowy, jest skierowanie starosty, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania ucznia, posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, wydane przez zespół orzekający w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogiczych, w tym poradniach specjalistycznych, do szkoły lub placówki zapewniających odpowiednią formę kształcenia, uwzględniając niepełnosprawność. Wykonanie uchwały powierzono Wójtowi Gminy Lubsza (§ 2). W paragrafie 3 postanowiono, że uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Opolskiego.
We wniesionej skardze Wojewoda Opolski przywołał treść przepisu art. 39 ust. 4 ustawy Prawo oświatowe, odnoszącego się do obowiązków gminy w kwestii bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do szkół i placówek uczniów niepełnosprawnych. Zwrócił uwagę na uzasadnienie skarżonej uchwały, w którym podano, że w niektórych przypadkach, ustanowiony w art. 39 ustawy Prawo oświatowe obowiązek gminy zapewnienia bezpłatnego transportu dla niepełnosprawnych uczniów, wygasa w trakcie realizacji przez nich etapów edukacyjnych szkoły ponadpodstawowej, z powodu możliwości odraczania lub przedłużania tym uczniom realizacji obowiązku szkolnego. Wojewoda zaznaczył, że Rada Gminy argumentowała, iż kwestionowana uchwała stworzyła w takiej sytuacji prawne możliwości zapewnienia przez Gminę Lubsza bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do szkół i placówek uczniom niepełnosprawnym zamieszkałym na terenie Gminy Lubsza do ukończenia edukacji bez względu na wiek. Jednakże, w ocenie organu nadzoru, uchwała o podanej treści narusza prawo w stopniu istotnym, jako podjęta bez podstawy prawnej. W jego przekonaniu, wskazany w podstawie prawnej zaskarżonej uchwały przepisy art. 18 ust. 1 oraz art. 7 ust. 1 pkt 6a ustawy o samorządzie gminnym nie zawierają delegacji dla rady gminy do podjęcia tego rodzaju aktu. Organ zauważył, że podstawą do udzielania dofinansowania z budżetu jednostki samorządu terytorialnego dowozu uczniów do szkół stanowią normy prawne ujęte w ustawie Prawo oświatowe, będące przepisami szczególnymi normującymi działalność gminy w zakresie edukacji publicznej. Możliwość dofinansowania transportu do szkół powinna wynikać wprost z obowiązujących przepisów prawa, ponieważ organ władzy publicznej wykonując zadania publiczne, zobowiązany jest działać wyłącznie w granicach obowiązującego prawa, zważywszy na treść art. 7 Konstytucji RP. W tym kontekście Wojewoda podkreślił, że obowiązki gminy w zakresie dowozu uczniów niepełnosprawnych do szkół zostały określone w art. 39 ust. 4 ustawy Prawo oświatowe. Zatem, wedle strony skarżącej, w obowiązujących przepisach brak jest delegacji do podjęcia przez organ stanowiący gminy uchwały o treści, jaką przyjęła Rada Gminy Lubsza, tym bardziej w formie aktu prawa miejscowego.