Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Jerzy Krupiński Sędziowie Sędzia WSA Krzysztof Bogusz Sędzia WSA Grażyna Jeżewska (spr.) Protokolant Sekretarz sądowy Agnieszka Jurek po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 3 kwietnia 2012 r. sprawy ze skargi małoletniego P. D. reprezentowanego przez przedstawiciela ustawowego M. D. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Opolu z dnia 21 września 2011 r., nr [...] w przedmiocie zwrotu nienależnie pobranego zasiłku pielęgnacyjnego 1) uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Marszałka Województwa Opolskiego z dnia 18 maja 2011 r., nr [...], 2) określa, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu w całości.
Zastępca Kierownika Referatu Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Opolu, działający z upoważnienia Marszałka Województwa Opolskiego, na podstawie art. 21, art. 23a ust. 9, art. 30 ust. 1 i 8 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zm.), decyzją z dnia 18 maja 2011 r., nr [...], orzekł o zwrocie ustalonego decyzją z dnia 23 lipca 2010 r., nr [...], nienależnie pobranego przez M. D. - przedstawiciela ustawowego P. D., zasiłku pielęgnacyjnego w łącznej kwocie 5130 zł wraz z ustawowymi odsetkami.
W uzasadnieniu organ pierwszej instancji wskazał, że omówioną ostateczną decyzją z dnia 23 lipca 2010 r. ustalono, iż zasiłek pielęgnacyjny wypłacony na podstawie decyzji Prezydenta Miasta Opola z dnia 16 listopada 2005 r., nr [...], w okresie od 1 stycznia 2006 r. do 31 października 2008 r. w łącznej kwocie 5130 zł, był nienależnie pobranym świadczeniem rodzinnym. Stąd w dniu 15 kwietnia 2011 r. zostało wszczęte postępowanie o zwrot nienależnie pobranego zasiłku pielęgnacyjnego ustalonego opisaną wyżej decyzją wraz z ustawowymi odsetkami. Następnie organ pierwszej instancji przywołał mające zastosowanie w sprawie przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych, tj. art. 30 ust. 1 i 8 ustawy. W świetle przytoczonych przepisów oraz stanu faktycznego sprawy uznał, że zasiłek pielęgnacyjny nienależnie pobrany przez M. D. - przedstawiciela ustawowego P. D. ustalony decyzją z dnia 23 lipca 2010 r. w kwocie 5130 zł, podlega zwrotowi wraz z ustawowymi odsetkami, podając kwotę zaległości głównej i odsetek.
W odwołaniu od tej decyzji M. D. - przedstawiciel ustawowy P. D. poinformowała, że nie zgadza się ze stanowiskiem organu pierwszoinstancyjnego, dlatego złożyła w dniu 18 maja 2011 r. skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Opolu, utrzymującą w mocy decyzję Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Opolu z dnia 23 lipca 2010 r.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Opolu, na podstawie art, 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000r. Nr 98, póz. 1071 z późn. zm.), decyzją z dnia 21 września 2011 r., nr [...], po rozpatrzeniu powyższego odwołania, utrzymało w mocy decyzję Zastępcy Kierownika Referatu Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Opolu.
W uzasadnieniu faktycznym Kolegium szczegółowo przedstawiło przebieg postępowania administracyjnego akcentując, że ostateczną decyzją z dnia 23 lipca 2010 r., ROPS uznał, iż zasiłek pielęgnacyjny wypłacony P. D., na podstawie decyzji Prezydenta Miasta Opola z dnia 16 listopada 2005 r. w okresie od 1. stycznia 2006 r. do 31 października 2008 r., w łącznej kwocie 5130 zł, jest nienależnie pobranym świadczeniem rodzinnym. Organ odwoławczy argumentował, że ostateczną decyzją z dnia 28 lutego 2011 r., nr [...], utrzymał w mocy opisaną wyżej decyzję organu pierwszej instancji, na którą M. D. - przedstawiciel ustawowy P. D., złożyła skargę do WSA w Opolu, która na dzień rozpatrzenia sprawy będącej przedmiotem odwołania nie została jeszcze rozpatrzona przez Sąd. Kolegium podało, że na mocy art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zm. - zwanej dalej ustawą), osoba, która pobrała nienależnie świadczenia rodzinne, jest obowiązana do ich zwrotu. Ponadto stwierdziło, że już sam fakt zaistnienia przesłanek określonych w art. 30 ust. 2 pkt 3 ustawy, czyli wypłacania świadczenia rodzinnego w przypadku, o którym mowa w art. 23a ust. 5 ustawy, za okres od dnia, w którym osoba stała się uprawniona do świadczeń rodzinnych w innym państwie w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, do dnia wydania decyzji o uchyleniu decyzji przyznającej świadczenia rodzinne, stanowi podstawę uznania świadczenia rodzinnego za nienależnie pobrane. W odniesieniu do tego wywiodło, że decyzja Zastępcy Kierownika Referatu Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Opolu, z dnia 18 maja 2011 r., nr [...], orzekająca o zwrocie ustalonego nienależnie pobranego przez M. D. zasiłku pielęgnacyjnego w łącznej kwocie 5130 zł wraz z ustawowymi odsetkami została wydana w konsekwencji uprzedniego wydania decyzji własnej z dnia 23 lipca 2010 r. wydanej, m.in. na podstawie art. 30 ust. 2 pkt 3 ustawy ustalającej, że zasiłek pielęgnacyjny wypłacony przedstawicielowi ustawowemu P. D. na podstawie decyzji Prezydenta Miasta Opola za okres od 1 stycznia 2006 r. do 31 października 2008 r. w ww. kwocie, jest nienależnie pobranym świadczeniem rodzinnym. R. D. bowiem od 1 stycznia 2006 r. wykonuje pracę zawodową w Norwegii, z tytułu której ma odprowadzane składki na ubezpieczenie społeczne za granicą, co oznacza, że na podstawie art. 73 rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. ws. stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie, posiadający status pracownika najemnego w Norwegii stał się uprawniony na członków swojej rodziny do świadczeń rodzinnych przewidzianych przez ustawodawstwo państwa wykonywania pracy. Takie ustalenia spowodowały, że świadczenia rodzinne wypłacane w Polsce od tej daty były świadczeniami nienależnie pobranymi (art. 30 ust. 2 pkt 3 ustawy). Kolegium zaakcentowało, że organ pierwszej instancji prawidłowo zawiadomił stronę o wszczęciu postępowania z urzędu w sprawie zwrotu nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych ustalonych decyzją organu z dnia 23 lipca 2011 r. i zakreślił 14-dniowy termin umożliwiający stronie złożenie wyjaśnień w tym zakresie. Przedstawiciel ustawowy P. D., w zakreślonym terminie nie skorzystał z przysługującego prawa do złożenia wyjaśnień w sprawie. Organ odwoławczy odnotował, że jego zdaniem, nie budzi wątpliwości zarówno wysokość nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych podlegających zwrotowi w określonej wysokości, jak i obowiązek zapłaty odsetek. Z harmonogramu wypłaconego zasiłku pielęgnacyjnego przyznanego P. D. wynika bowiem, że w okresie kiedy obowiązywały przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego we wskazanym okresie wypłacono M. D. - przedstawicielowi ustawowemu P. D., w okresie 8 miesięcy (tj. od 1 stycznia 2006 r. do 30 sierpnia 2006 r.) świadczenia w formie zasiłku pielęgnacyjnego w wysokości 1152 zł, po 144 zł miesięcznie (8 m-cy x 144 zł), natomiast w okresie 26 następnych miesięcy (od 1 września 2006 r. do 31 października 2008 r.) miesięcznie wypłacano stronie świadczenia rodzinne w formie zasiłku pielęgnacyjnego w łącznej kwocie 3.978,00 zł, po 153,00 zł miesięcznie (26 m-cy x 153,00 zł). Kolegium podało, że suma świadczeń wypłaconych w ww. okresach wyniosła 5130 zł (1152 zł + 3978zł), a zgodnie z art. 30 ust. 8 ustawy, kwoty świadczeń rodzinnych, o których mowa w ust. 2, podlegają zwrotowi łącznie z ustawowymi odsetkami na rachunek bankowy wskazany przez właściwy organ. Odsetki są naliczane od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu wypłaty świadczeń rodzinnych do dnia spłaty. Kolegium podkreśliło, że decyzja o zwrocie nienależnych świadczeń nie ma charakteru uznaniowego, wręcz przeciwnie, determinowana jest przepisami prawa, co oznacza, że przy spełnieniu określonych warunków ustawowych organ zobowiązany jest do określonego działania. Omawiana decyzja jest następstwem wcześniej podjętych rozstrzygnięć i jest zgodna z prawem. Odnosząc się do podniesionej w odwołaniu kwestii złożenia skargi na decyzję Kolegium utrzymującą w mocy rozstrzygnięcie ROPS w Opolu dotyczące uznania świadczeń rodzinnych za świadczenia nienależnie pobrane, stwierdziło, że okoliczność ta nie miała wpływu na sprawię, gdyż dla prowadzenia postępowania w przedmiocie zwrotu świadczeń nienależnie pobranych niezbędne jest funkcjonowanie w obrocie prawnym decyzji orzekającej o nienależnie pobranym świadczeniu i warunek ten został dochowany, ponieważ zaskarżona do WSA w Opolu decyzja Kolegium z dnia 28 lutego 2011 r. wydana w tym przedmiocie jest decyzją ostateczną.