Skoro ustawodawca zdecydował się zawrzeć w przepisach dotyczących kar w Prawie budowlanym odesłanie do Działu III Ordynacji podatkowej, w tym Rozdziału 8 Przedawnienie, to przepisy te należy stosować w odniesieniu do wszystkich kontrolowanych stanów faktycznych, a w tym również do stanów zaistniałych przed wejściem w życie art. 57 ust. 7 Prawa budowlanego.
Jeżeli zatem zasadą jest, że postanowienie ustalające administracyjną karę pieniężną za przystąpienie do użytkowania obiektu z naruszeniem art. 54 lub 55 Prawa budowlanego może być wydane najpóźniej przed upływem 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym nielegalnie przystąpiono do użytkowania, to tym bardziej kary tej nie można wymierzyć retrospektywnie w stosunku czynów, które już "przedawniły się" przed wejściem w życie nowelizacji art. 57 ust. 7 Prawa budowlanego z dnia 14 kwietnia 2004 r.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Jolanta Szaniecka (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Elwira Brychcy Sędzia WSA Danuta Rzyminiak - Owczarczak Protokolant Starszy sekretarz sądowy Monika Pancewicz po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 kwietnia 2010 r. sprawy ze skargi A Spółki z o.o. z siedzibą w P. na postanowienie Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Poznaniu z dnia [...] września 2009r. Nr [...] w przedmiocie kary z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego I. uchyla zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające je postanowienie Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w P. z dnia [...]sierpnia 2009r. nr [...] znak [...] II. zasądza od Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Poznaniu na rzecz skarżącej spółki kwotę [...] zł ([...] złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania III. określa, że zaskarżone postanowienie nie może być wykonane. /-/ D. Rzyminiak -Owczarczak /-/ J. Szaniecka /-/ E. Brychcy
Postanowieniem z dnia [...] września 2009 r. nr [...]Wielkopolski Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego utrzymał w mocy postanowienie Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w P. z dnia [...]sierpnia 2009 r. nr [...] , którym wymierzono A Sp. z o.o. karę w wysokości 50.000 zł z tytułu nielegalnego użytkowania budynku magazynowego zlokalizowanego w P. przy ul. [...] nr [...], działka nr [...].
Nakładając karę z tytułu nielegalnego użytkowania wyżej opisanego budynku na podstawie art. 57 ust. 7 i odpowiednio art. 59f oraz 59g ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2006 r. Nr 156 poz. 1118, ze zm.) Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w P. wyjaśnił, iż dnia 2 lutego 2009 r. przeprowadzono kontrolę obiektów budowlanych zlokalizowanych przy ul. [...] nr [...] w P . Ustalono, iż na nieruchomości znajdują się 3 obiekty budowlane: budynek biurowy (funkcja zmieniona z mieszkalnej), garaż i budynek magazynowy. Obiekty te zostały zakupione przez A Sp. z o.o. w 1996 r. (aktem notarialny rep. A numer [...]). Podczas kontroli (protokół nr [...]) przedstawiono inspektorom decyzję Kierownika Urzędu Rejonowego w P. z dnia 22 kwietnia 1991 r. znak: [...], którą udzielono A. M. (poprzedniemu właścicielowi nieruchomości) pozwolenie na budowę budynku magazynowego. A.K.(Prezes A Sp. z o.o.) nie okazał natomiast dokumentu świadczącego o zakończeniu budowy. Organ ustalił, że w budynku magazynowym zlokalizowano pokój narad, szatnię i archiwum oraz warsztat z funkcją garażową. Pomieszczenia wyposażono w meble, sprzęt komputerowy, szafki ubraniowe, na regałach składowane są materiały instalacyjne. Po dokonaniu kontroli ponownie wezwano właściciela obiektu do przedstawienia dokumentu potwierdzającego zakończenie budowy. W oświadczeniu z dnia 16 marca 2009 r. A. wyjaśnił, że nie posiada takiego dokumentu, gdyż budynek istniał w momencie zakupu nieruchomości. Organ zauważył, że w przedłożonym akcie notarialnym na stronie 1 figuruje zapis o upoważnieniu dotychczasowego właściciela do sprzedaży nieruchomości zabudowanej domem mieszkalnym i budynkiem garażu z magazynem. Mając na względzie, że nie przestawiono dokumentów o zakończeniu budowy, Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego uznał, iż nastąpiło przystąpienie do użytkowania budynku z naruszeniem art. 54 Prawa budowlanego. Wyjaśnił, iż zgodnie z art. 59f ust. 1 ustawy wymiar kary został naliczony jako iloczyn stawki opłaty (s), współczynnika kategorii obiektu budowlanego (k) i współczynnika wielkości obiektu budowlanego (w). Stawka opłaty (s) została ustalona w art. 59f ust. 2 ustawy w wysokości 500,00 zł. Budynek magazynowy (taka funkcja obiektu jest zgodna z decyzją o pozwoleniu na budowę) zgodnie z załącznikiem do ustawy, sklasyfikowany został w kategorii XVIII. Biorąc pod uwagę powyższe, ustalono współczynniki (k)=10,0 oraz (w)= 1,0. Wyliczenie wymiaru kary obejmuje zgodnie z art. 57 art. 7 ustawy dziesięciokrotne jej podwyższenie.
W zażaleniu spółka A Sp. z o.o. wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia. Zarzuciła błąd w ustaleniach faktycznych polegających na przyjęciu, że w umowie sprzedaży nieruchomości - stwierdzonej aktem notarialnym nr [...]- nie wymienia się budynku magazynowego, podczas gdy obiekt ten był przedmiotem umowy sprzedaży zawartej pomiędzy skarżącą a M. i A. M . Zdaniem A Sp. z o.o. naruszono również art. 47 § 1 i 48 Kodeksu cywilnego poprzez ich niezastosowanie, a w konsekwencji pominięcie okoliczności, że budynek nie może być odrębnym od gruntu przedmiotem własności, a także odrębnym od gruntu przedmiotem czynności prawnej. Skarżąca spółka zarzuciła nadto, iż nie zastosowano w sprawie art. 21 § 1 pkt 2, 59 § 1 pkt 9, 68 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60) w zw. z art. 59g ust. 5 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118, ze zm.) w sytuacji, gdy upłynął termin przedawnienia do wymierzenia kary. Dodatkowo wskazano na przedwczesność wydanej decyzji z uwagi na nie rozpoznanie czy obiekt budowlany na działce nr [...] znajduje się na terenie, który zgodnie z przepisami o planowaniu przestrzennym obowiązującymi w okresie jego budowy nie jest przeznaczony pod zabudowę albo jest przeznaczony pod zabudowę innego rodzaju. W uzasadnieniu odwołania A Sp. z o.o. podniosła, iż nie była inwestorem budynku magazynowego i nie uczestniczyła na żadnym etapie w czynnościach związanych z jego budową. Inwestorami tymi byli poprzedni właściciele nieruchomości - M. i A. małżonkowie M . Oznacza to, że w stosunku do spółki nie powinien znajdować zastosowania art. 57 Prawa budowlanego. A Sp. z o.o. zawierając umowę sprzedaży nieruchomości nabyła nieruchomość gruntową zabudowaną budynkiem mieszkalnym, garażem oraz budynkiem magazynowym. W chwili dokonywania transakcji wszystkie obiekty były wykończone i użytkowane przez sprzedających. Spółka nie mała w związku z tym podstaw by przypuszczać, że M. i A.M. nie dopełnili formalności związanych ze zgłoszeniem zakończenia budowy. A. Sp. z o.o., działała natomiast w dobrej wierze ufając w zapewnienia poprzednich właścicieli, iż nieruchomość nie jest obciążona żadnymi wadami, które uniemożliwiałyby korzystanie z niej w sposób odpowiadający przeznaczeniu nieruchomości. Skarżąca, powołując się na treść pełnomocnictwa do zawarcia aktu notarialnego oraz art. 47 § 1 Kodeksu cywilnego podkreśliła, iż nie ma wątpliwości (wbrew uwagom organu), że w 1996 r. zakupiła również obiekt magazynowy. W końcowej części uzasadnienia A Sp. z o.o. zaznaczyła, że wymierzenie administracyjnej kary pieniężnej było niedopuszczalne z powodu upływu terminu przedawnienia. Zgodnie z art. 59g ust. 5 Prawa budowlanego do kar stosuje się odpowiednio przepisy Działu III Ordynacji podatkowej, w tym dotyczące terminu przedawnienia oraz początku jego biegu. W myśl art. 21 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej zobowiązanie do uiszczenia kary powstaje z dniem doręczenia decyzji organu ustalającej wysokość zobowiązania. Natomiast na mocy art. 68 § 1 Ordynacji podatkowej zobowiązanie, o którym mowa w art. 21 § 1 pkt 2 ustawy nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca została doręczona po upływie 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy. Zobowiązanie podatkowe wygasa w całości lub w części wskutek przedawnienia (art. 59 § 1 pkt 9 Ordynacji podatkowej). Odpowiednie zastosowanie art. 68 § 1 Ordynacji podatkowej do sprawy oznacza, że organ podatkowy nie może nałożyć administracyjnej kary pieniężnej za przystąpienie do użytkowania budynku magazynowego z naruszeniem art. 54 Prawa budowlanego, jeżeli decyzja ustalająca wysokości kary nie zostanie doręczona do adresata przed upływem 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym zaistniało zdarzenie uzasadniające nałożenie tej kary, to jest fizyczne przystąpienie do użytkowania budynku z naruszeniem wskazanego art. 54 Prawa budowlanego. A Sp. z o.o. wyjaśniła, że w sprawie przystąpienie do użytkowania budynku magazynowego nastąpiło w 1996 r., po nabyciu nieruchomości. Zatem doręczenie postanowienia ustalającego wysokość kary powinno nastąpić najpóźniej w terminie 3 lat licząc od końca roku 1996. Tymczasem zaskarżone postanowienie zostało doręczone w dniu 9 kwietnia 2009 r.