Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Stefan Kłosowski (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Maria Mysiak, Sędzia NSA Danuta Strzelecka-Kuligowska, Protokolant starszy sekretarz sądowy Anita Jałoszyńska, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 25 stycznia 2018 r. sprawy ze skargi P. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie umorzenia kwoty nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego wraz z odsetkami ustawowymi oddala skargę.
Decyzją z dnia [...] r. nr [...] działający z upoważnienia Prezydenta M. K., Dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w K., po rozpatrzeniu wniosku P. S. z dnia 22 maja 2017 r., odmówił umorzenia nienależnie pobranych przez wnioskodawcę świadczeń z funduszu alimentacyjnego w wysokości [...] zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie.
P. S. odwołał się od powyższej decyzji do Samorządowego Kolegium Odwoławczego, wnosząc o umorzenie nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego wraz z odsetkami. W uzasadnieniu odwołania wskazał, że jest osobą całkowicie niezdolną do pracy, z całkowitym jej zakazem. Zasiłek pielęgnacyjny został mu wstrzymany, a z ZUS otrzymuje jedynie [...] zł. Zdaniem odwołującego się, jego sytuacja jest szczególna.
Decyzją z dnia [...] r. nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję organu I instancji.
W uzasadnieniu decyzji Kolegium wskazało, że z poczynionych w sprawie ustaleń wynika, że P. S. mieszka z ojcem, ale prowadzi odrębne gospodarstwo domowe. Posiada orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności do 5 lipca 2019 r. ze wskazaniem pracy w warunkach chronionych, z którego ponadto wynika, że jest całkowicie niezdolny do pracy do dnia 30 czerwca 2019 r. Źródłem utrzymania P. S. jest renta socjalna, przyznana na okres od 1 maja 2014 r. do 30 czerwca 2019 r., zasiłek pielęgnacyjny oraz alimenty od ojca. W ocenie organu I instancji, wprawdzie obecna sytuacja Wnioskodawcy jest trudna, to jednak istnieje możliwość spłaty przez niego należności w dłuższym czasie, poprzez rozłożenie ww. zobowiązania na raty, których wysokość mógłby sam zadeklarować.
W dalszej części uzasadnienia Kolegium wyjaśniło, iż materialnoprawną podstawę umorzenia nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego stanowi ustawa z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Zgodnie z art. 23 ust. 8 powołanej ustawy organ właściwy wierzyciela, który wydał decyzję w sprawie nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, może umorzyć kwotę nienależnie pobranych świadczeń wraz z odsetkami w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty, jeżeli zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności dotyczące sytuacji rodziny. Przepis ten jest przykładem występującej w systemie prawa administracyjnego instytucji uznania administracyjnego. Kontrola zgodności z prawem decyzji uznaniowej dokonywana przez organ II instancji ogranicza się do zbadania, czy organ pierwszej instancji nie przekroczył granic uznania i czy decyzja taka podjęta została z zachowaniem zasad prowadzenia postępowania administracyjnego, ze szczególnym uwzględnieniem analizy tego, czy zgromadzony materiał dowodowy pozwalał na wydanie rozstrzygnięcia określonej treści.
Kolegium wskazało dalej, że zasadą jest zwrot pobranych nienależnie świadczeń a instytucja umorzenia stanowi wyjątek od tej zasady, który może być zastosowany tylko przy zaistnieniu szczególnie uzasadnionych okoliczności, o których mowa w art. 23 ust. 8 ww. ustawy. Przez szczególnie uzasadnione okoliczności rozumieć należy całokształt okoliczności faktycznych składających się na sytuację dochodową, majątkową i rodzinną wnioskodawcy, zarówno tę z chwili podejmowania decyzji, jak również tę występującą w przyszłości. Okoliczności, które uzasadniają zastosowanie umorzenia kwoty nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego muszą mieć charakter wyjątkowy i dotyczyć sytuacji, w których osoba, z przyczyn obiektywnych, nie zapłaci ciążących na niej należności dobrowolnie i nie ma możliwości ściągnięcia zadłużenia poprzez przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego z jej majątku.