Podstawą prawną do wydania uchwały w sprawie ustalenia opłat za dostarczaną wodę i odprowadzanie ścieków za pomocą komunalnych urządzeń zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorczych urządzeń kanalizacyjnych, po stwierdzeniu przez Trybunał Konstytucyjny niezgodności par. 3 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 1996 r. w sprawie urządzeń zaopatrzenia w wodę i urządzeń kanalizacyjnych oraz zasad ustalania opłat za wodę i wprowadzanie ścieków /Dz.U. nr 151 poz. 716/ z art. 107 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 24 października 1974 r. - Prawo wodne /Dz.U. nr 38 poz. 230 ze zm./ z powodu wykroczenia poza zakres upoważnienia ustawowego, a tym samym z powodu niezgodności z art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. /Dz.U. nr 78 poz. 483/, jest ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej /Dz.U. 1997 nr 9 poz. 43 ze zm./.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu sprawy ze skargi Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w P. na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody W. z 5 lutego 1998 r. (...) w przedmiocie ustalenia opłat za wodę i wprowadzanie ścieków - oddala skargę.
Wojewoda W., rozstrzygnięciem nadzorczym z 5 lutego 1998 r. (...), wydanym na podstawie art. 91 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym /Dz.U. 1996 nr 13 poz. 74 ze zm./, stwierdził nieważność uchwały (...) Rady Gminy P. z 29 grudnia 1997 r. w sprawie ustalenia opłat za wodę i wprowadzanie ścieków, jako sprzecznej z prawem.
W uzasadnieniu rozstrzygnięcia Wojewoda podał, że przedmiotową uchwałą Rada Gminy P. ustaliła opłaty za wodę i wprowadzanie ścieków. W par. 1 i par. 2 tej uchwały postanowiono o zróżnicowaniu cen ze względu na podmiot korzystający z usług, wyróżniając dwie kategorie odbiorców: gospodarstwa domowe - woda 1,06 zł, ścieki - 0,99 zł, łącznie 2,05 zł/m3; pozostali odbiorcy - woda 1,34 zł, ścieki 1,30 zł - łącznie 2,64 zł/m3. Zgodnie z treścią par. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 1996 r. /Dz.U. nr 151 poz. 716/, opłaty za wodę pobieraną z urządzeń zbiorowego zaopatrzenia w wodę oraz ścieki wprowadzane do zbiorowych urządzeń kanalizacyjnych ustalają, na wniosek podmiotów eksploatujących urządzenia, rady gmin lub wojewodowie, w zależności od tego, czy urządzenia te stanowią własność gminy czy też Skarbu Państwa. Opłaty ustala się jako iloraz podstawy jej naliczenia i ilości pobieranej wody lub wprowadzanych w danym okresie ścieków. Podstawę stanowią planowane i uzasadnione koszty utrzymania i eksploatacji urządzeń zaopatrzenia w wodę i urządzeń kanalizacyjnych, powiększone o narzut zysku /par. 3 ust. 2 rozporządzenia/. Niniejsze przepisy szczegółowo określają sposób ustalania cen wody i odprowadzania ścieków i w żadnym punkcie nie przewidują możliwości ich różnicowania ze względu na podmiot korzystający z usług, wzorem rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 1986 r. w sprawie urządzeń zaopatrzenia w wodę i urządzeń kanalizacyjnych oraz opłat za wodę i wprowadzanie ścieków /Dz.U. nr 47 poz. 234/, obowiązującego do 4 stycznia 1997 r. Mając powyższe na uwadze, należy uznać, że ww. uchwała Rady Gminy P. jest sprzeczna z prawem i należało orzec jak na wstępie.
Skargę na powyższe rozstrzygnięcie nadzorcze złożył Zakład Wodociągów i Kanalizacji w P. Zarzucił jej sprzeczność z prawem i w związku z tym nieważność. Wskazując na powyższe, domagał się uchylenia jej z powodu niezgodności z prawem.
W uzasadnieniu skargi podano, że rozstrzygnięcie nadzorcze upatruje niezgodność z prawem w niedostosowaniu uchwały Rady Gminy do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 1996 r. w sprawie urządzeń zaopatrzenia w wodę i urządzeń kanalizacyjnych oraz opłat za wodę i wprowadzanie ścieków /Dz.U. nr 151 poz. 716/, a konkretnie do jego par. 3, interpretując go w ten sposób, że stawka opłaty dla wszystkich odbiorców ma być jednakowa i że wymienione rozporządzenie nie przewiduje możliwości różnicowania opłat ze względu na podmiot korzystający z usług. Strona skarżąca podniosła, że rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 1996 r. /Dz.U. nr 151 poz. 716/ wprawdzie nie przewiduje podziału rynku ze względu na podmiot z niego korzystający, ale również nie zakazuje takiej praktyki. Podział tego rynku jest konsekwencją stosowania zasady ekwiwalentu usług i stosowania zróżnicowanych stawek opłat, dla różnych grup odbiorców wody i "producentów ścieków", za korzystanie ze środowiska, a wynikających z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1993 r. w sprawie opłat za szczególne korzystanie z wód i urządzeń wodnych /Dz.U. nr 133 poz. 637 ze zm./. Ponieważ opłaty te są elementem rocznych kosztów utrzymania i eksploatacji urządzeń zaopatrzenia w wodę i urządzeń kanalizacyjnych, muszą spowodować zróżnicowanie opłat za dostawę wody i odbiór ścieków dla różnych odbiorców. Skoro podział na grupy odbiorców istnieje, co wykazano w punkcie 1, to istnieje konieczność wykonania kalkulacji dla każdego z nich, a wobec tego nie można postanowienia par. 3 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 1996 r. /Dz.U. nr 151 poz. 716/ traktować jako narzucającego ustalenie jednej, jednolitej stawki opłat, w tym również jednolitego narzutu zysku. Stosowanie ulg i zwolnień, a taki wymiar ma zastosowanie niższego narzutu zysku, przewiduje ustawa z dnia 24 października 1974 r. - Prawo wodne /Dz.U. nr 38 poz. 230 ze zm./ w art. 107 ust. 3 pkt 3.