Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Jerzy Drwal, Sędziowie Sędzia WSA Ewa Ibrom, Sędzia WSA Jadwiga Pastusiak (sprawozdawca), Protokolant Starszy sekretarz sądowy Wiesława Dudek, po rozpoznaniu w Wydziale III na rozprawie w dniu 31 maja 2011 r. sprawy ze skargi W. L. na uchwałę Rady Gminy K. z dnia [...] 2003 r. nr [...] w przedmiocie ustalenia stałej opłaty za pobyt dziecka w Przedszkolu Samorządowym w K. stwierdza, że zaskarżona uchwała wydana została z naruszeniem prawa.
Pismem datowanym na dzień 8 listopada 2010 r. Wojewoda Lubelski wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie skargę na uchwałę Nr X/67/2003 Rady Gminy Konstantynów z dnia 30 października 2003 r. w sprawie ustalenia opłaty stałej za pobyt dziecka w Przedszkolu Samorządowym w Konstantynowie.
Z uzasadnienia skargi wynika, że Wojewoda kwestionuje treść § 1 przedmiotowej uchwały, którego treść jest następująca: "1. Rodzice ponoszą pełne koszty wyżywienia, związane z pobytem dziecka w Przedszkolu. 2. Ustala się kwotę miesięcznej opłaty stałej za pobyt dziecka w przedszkolu w wysokości - 100 złotych. 3. Ustala się kwotę miesięcznej opłaty stałej, uiszczanej przez rodziców za usługi świadczone ponad podstawy programowe wychowania przedszkolnego w wysokości - 50 złotych".
W ocenie organu nadzoru zapisy te są sprzeczne z treścią art. 14 ust. 5 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r., Nr 256, poz. 2572, ze zm.). Przepis ten (w brzmieniu obowiązującym w dniu podjęcia zaskarżonej uchwały) upoważniał radę gminy do ustalenia opłaty za świadczenia udzielane przez prowadzone przez gminę przedszkola publiczne, z uwzględnieniem art. 6 pkt 1 ustawy, tj. z zastrzeżeniem, że przedszkole publiczne musi prowadzić bezpłatne nauczanie i wychowanie w zakresie co najmniej podstawy programowej wychowania przedszkolnego. Wojewoda wskazał również, że zgodnie z § 10 ust. 2 Załącznika Nr 1 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624, ze zm.), czas na realizację podstawy programowej nie może być krótszy niż 5 godzin.
Na podstawie powyższych regulacji Wojewoda stwierdził, że rada gminy nie ma kompetencji do ustalania w drodze uchwały opłat za pobyt dziecka w przedszkolu publicznym, jeżeli realizuje ono jedynie podstawy programowe, gdyż mieszczące się w tym zakresie świadczenia są bezpłatne. Rada gminy nie może obciążać opłatami rodziców dziecka korzystającego wyłącznie z pięciogodzinnej opieki przedszkolnej.
Organ nadzoru wskazał, że rada gminy ma kompetencje do określenia opłaty za świadczenia przekraczające podstawę programową, niemniej musi wówczas wyraźnie określić, co mieści się w ramach oferowanego świadczenia, tzn. co proponowane jest w zamian za uiszczenie opłaty. Ponadto odwołując się do poglądów orzecznictwa organ wskazał, iż do przedmiotowych opłat znajduje zastosowanie zasada ekwiwalentności, zgodnie z którą opłatę wnosi się za konkretne, wyraźnie wskazane świadczenie przekraczające podstawę programową i w relacji do konkretnych kosztów świadczenia usługi.
W ocenie organu nadzoru wymogów tych nie spełnia sposób określenia opłaty w zakwestionowanej uchwale. Przyjęta w uchwale konstrukcja stałej opłaty powoduje, że każdy rodzic będzie ją ponosił w pełnej wysokości, bez względu na wymiar faktycznego korzystania przez jego dziecko z tych świadczeń. Ujęcie kosztów jako całości sprawia, że poza kontrolą pozostaje, czy w opłacanych zajęciach mieszczą się wyłącznie świadczenia przekraczające podstawy programowe wychowania przedszkolnego, czy także świadczenia zaliczone do tej podstawy. Uchwała nie zawiera żadnej kalkulacji opłaty i brak jest wyjaśnienia, dlaczego jej wysokość ustalono akurat w kwocie 50 zł. Prowadzi to do wniosku, iż opłata jest ponoszona za sam pobyt dziecka w przedszkolu ponad 5 godzin dziennie, co jest niezgodne z ustawą o systemie oświaty, pozwalającą na pobieranie opłat tylko za świadczenia wykraczające poza podstawę programową.