Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Małgorzata Jużków (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Barbara Brandys-Kmiecik, Sędzia WSA Iwona Wiesner, Protokolant St. sekr. sąd. Joanna Spadek, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 września 2019 r. sprawy ze skargi M. H. na przewlekłe prowadzenie postępowania przez Dyrektora Śląskiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia w Katowicach w przedmiocie rozpoznania wniosku o zwrot kosztów świadczeń opieki zdrowotnej udzielonych za granicą 1) stwierdza, że organ dopuścił się przewlekłego prowadzenia postępowania, które miało miejsce z rażącym naruszeniem prawa; 2) zasądza na rzecz strony skarżącej od Dyrektora Śląskiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia w Katowicach kwotę 500 zł (słownie: pięćset złotych) tytułem sumy pieniężnej, 3) umarza postępowanie w zakresie dotyczącym zobowiązania organu do załatwienia sprawy; 4) zasądza od Dyrektora Śląskiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia w Katowicach na rzecz strony skarżącej kwotę 497 zł (słownie: czterysta dziewięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 23 maja 2019 r., sygn. akt II GSK 231/19 uchylił wyrok tut. Sądu z 29 listopada 2018 r., sygn. akt IV SAB/GL 183/18, którym oddalono skargę na przewlekłość postępowania administracyjnego Dyrektora Śląskiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia w Katowicach (dalej ŚOWNFZ) w przedmiocie zwrot kosztów leczenia za granicą M. H. (skarżący, wnioskodawca). Jak wynika z uzasadnienia powyższego orzeczenia przedmiotem sporu była odmienna ocena długotrwałości prowadzonego przez organ postępowania. Zdaniem skarżącego prowadzenie postępowania od 28 lutego 2017 r., kiedy został złożony wniosek do 26 lipca 2018 r., kiedy wydano decyzję nie znajduje uzasadnienia faktycznego i prawnego. Organ i Sąd I instancji nie podzielił tego stanowiska uznając, że wydanie przez NFZ decyzji w przedmiocie zwrotu kosztów świadczeń opieki zdrowotnej udzielonych za granicą musi poprzedzić zgromadzenie i ocena niezbędnych elementów wniosku oraz jego załączników. Sprawa dotyczy bowiem wydatkowania środków publicznych i wymaga wnikliwych oraz rzetelnych ustaleń. Sąd podkreślił, że przewlekłe prowadzenie postępowania ma miejsce wówczas, gdy będzie można organowi skutecznie przedstawić zarzut niedochowania należytej staranności w takim zorganizowaniu postępowania administracyjnego, aby zakończyło się w rozsądnym terminie, względnie - zarzut prowadzenia czynności (w tym dowodowych) pozbawionych dla sprawy jakiegokolwiek znaczenia. Kierując się powyższą definicją Sąd uznał, że działania organu, pomimo że były podejmowane w dużym odstępie czasowym, to wynikały z istoty sprawy i nie miały charakteru pozornego. Organ miał bowiem w polu widzenia konieczność uzupełnienia dokumentacji medycznej, ustalenia faktycznego przebiegu leczenia stomatologicznego oraz wyjaśnienia powstałych wątpliwości. Nadto duża liczba wniosków o zwrot kosztów leczenia, co wiadome jest Sądowi z urzędu, musiała mieć wpływ na szybkość ich rozpoznawania. Jak wynika z mających zastosowanie w sprawie regulacji prawnych, rozpoczęcie rozpatrywania wniosków o zwrot kosztów następuje zgodnie z kolejnością wpływu do właściwego oddziału wojewódzkiego Funduszu, a każdy z tych wniosków wymagał tożsamej wnikliwości i staranności w rozpatrzeniu sprawy. Sąd doszedł do przekonania, że organ nie prowadził postępowania w sprawie rozpoznania wniosku skarżącego w sposób przewlekły, a zatem jego działań nie można uznać za opieszałe, niesprawne i nieskuteczne, natomiast przedłużanie terminu załatwienia sprawy było uzasadnione.
Jak wskazano wyżej Naczelny Sąd Administracyjny nie podzielił tego stanowiska i uwzględnił skargę kasacyjną wnioskodawcy. W jego ocenie w uchylonym wyroku brakło rozważań dotyczących oceny postępowania organu co do zorganizowania postępowania administracyjnego, w taki sposób by zakończyło się w rozsądnym terminie oraz czy organowi można skutecznie zarzucić prowadzenie czynności pozbawionych dla sprawy jakiegokolwiek znaczenia. Znaczna część czynności organu to powiadomienie o przedłużeniu terminu załatwienia sprawy. Jednocześnie NSA podkreślił, że należało ocenić sprawność prowadzenia postępowania w kontekście kompleksowego wezwania do uzupełnienia wniosku. Tymczasem wezwanie z 29 marca 2017 r. dotyczyło danych, których brak należało stwierdzić po wpłynięciu wniosku (wezwanie o oryginał lub uwierzytelniony odpis orzeczenia o stopniu niepełnosprawności), podobnie w przypadku wezwania z 25 stycznia 2018 r. (wezwanie o informację czy wykonanie zabiegu w znieczuleniu ogólnym wynikało ze wskazań medycznych). Nadto Sąd nie zestawił powyższych wezwań z terminami do załatwienia sprawy określonymi w ustawie z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych (tj. Dz. U. z 2016 r., poz. 1793 ze zm., dalej ustawa o świadczeniach). Za nietrafne uznał także usprawiedliwianie długotrwałości postępowania ilością analogicznych spraw skierowanych do tego samego organu. Obciążenie organu nie wyklucza możliwości uznania, że w konkretnej sprawie organ prowadzi postępowanie przewlekle. W konsekwencji Sąd nie ocenił zasadności podejmowanych czynności, jak i znacznego odstępu czasu pomiędzy nimi w kontekście przewlekłości postępowania i na podstawie art. 185 § 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2018 r. poz. 1302 ze zm.-dalej ppsa) uchylił zaskarżony wyrok.