Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym : Przewodniczący Sędzia WSA Andrzej Matan (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Beata Kalaga - Gajewska Sędzia WSA Stanisław Nitecki Protokolant Monika Rał po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 grudnia 2013 r. sprawy ze skargi Rzecznika Praw Obywatelskich na uchwałę Rady Miasta Katowice z dnia 26 października 2011 r. nr XV/266/11 w przedmiocie statutu żłobka 1) stwierdza nieważność § 9 ust 5 załącznika do zaskarżonej uchwały; 2) określa, że zaskarżona uchwała w zakresie wymienionym w punkcie 1 wyroku nie może być wykonana.
Skargą z dnia 12 grudnia 2012 r. Rzecznik Praw Obywatelskich (dalej: RPO) wniósł o stwierdzenie nieważności paragrafu 9 ust. 5 Statutu Żłobka Miejskiego, stanowiącego załącznik do uchwały nr XV/266/11 Rady Miasta Katowice z dnia 26 października 2011 r., w sprawie uchwalenia Statutu Żłobka Miejskiego (Dz.Urz. Woj. Śl. Z 2011 r, Nr 288), zmienionej uchwałą nr XVII/349/11 Rady Miasta Katowice z dnia 21 grudnia 2011 r., zmieniającą uchwałę w sprawie uchwalenia Statutu Żłobka Miejskiego w Katowicach (Dz.Urz. Woj. Śl. Z 2012 r., poz. 441).
RPO zarzucił uchwale istotne naruszenie prawa - art. 87 ust. 2 oraz art. 94 Konstytucji RP w związku z art. 11 ust. 2 pkt. 3 ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. w sprawie opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz.U. Nr 45, poz. 235 ze zm.).
Jak podniesiono w uzasadnieniu, w kolejnych ustępach § 9 przedmiotowej uchwały określono warunki przyjmowania dzieci do żłobka, przy w ust. 5 tego przepisu postanowiono, iż " szczegółowe warunki określone zostaną w Regulaminie Organizacyjnym Żłobka". Regulamin organizacyjny żłobka, zgodnie z § 12 Statutu Żłobka, jest aktem wewnętrznym.
Szczegółowe zasady naboru dzieci do Żłobka reguluje obecnie "Regulamin zapisów elektronicznych do Oddziałów Żłobka Miejskiego w Katowicach" wprowadzony w dniu 12 marca 2012 r. Zarządzeniem Dyrektora Żłobka, stanowiący załącznik nr 2 do Regulaminu organizacyjnego. Szczegółowe kryteria przyjęć wyrażone w wartościach punktowych określają "Kryteria naboru do Oddziałów Żłobka Miejskiego w Katowicach" będące załącznikiem nr 1 do "Regulaminu zapisów elektronicznych do Oddziałów Żłobka Miejskiego".
Z norm zawartych w przywołanych aktach wewnętrznych wynikają szczegółowe uregulowania kształtujące de facto prawa mieszkańców, a nie postanowienia odnoszące się do zasad działania i funkcjonowania miejskiej jednostki organizacyjne. Zewnętrzny krąg adresatów tj. rodziców ubiegających się o przyjęcie dziecka do Oddziału Żłobka Miejskiego w Katowicach jest charakterystyczny dla powszechnie obowiązujących aktów prawa.
RPO podkreśla, iż zgodnie z art. 94 Konstytucji RP, organy samorządu terytorialnego, na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie, ustanawiają akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów. Podstawę dla uchwalania prawa miejscowego stanowi każdorazowo upoważnienie zamieszczone w ustawie.
Akty prawa miejscowego, jako akty podstawowe, są wydawane wyłącznie w oparciu o wyraźne upoważnienie ustawowe i tylko w granicach w tym upoważnieniu zakreślonych. Przy ustalaniu granic upoważnienia ustawowego niedopuszczalne jest stosowanie wykładni rozszerzającej czy też celowościowej.
Za nieznajdujące oparcia w porządku prawnym Rzeczypospolitej Polskiej należy uznać kształtowanie praw i obowiązków członków danej społeczności lokalnej aktami prawnymi o charakterze wewnętrznym w postaci np. regulaminów gminnych jednostek organizacyjnych, czy też zarządzeń dyrektorów takich placówek, podległych władzom lokalnym. Akty takie z zasady winny odnosić się do kwestii funkcjonowania i zarządzania daną jednostką oraz kształtowania praw obowiązków podmiotów korzystających usług takich jednostek.