Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Agnieszka Wójcik, Sędziowie asesor WSA Paweł Dańczak (spr.), sędzia WSA Anita Wielopolska, Protokolant ref. staż. Magdalena Domagała, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 września 2019 r. sprawy ze skargi B.A. na decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia [...] marca 2019 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Wojewody [...] z dnia [...] sierpnia 2018 r. nr [...]; 2. zasądza od Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na rzecz skarżącej B.A. kwotę 680 (sześćset osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Zaskarżoną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie decyzją z dnia [...] marca 2019 r., nr [...], po rozpatrzeniu odwołania M. P., Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, uchylił w całości decyzję Wojewody [...] z dnia [...] sierpnia 2018 r., nr [...], odmawiającą stwierdzenia nieważności decyzji Naczelnika Urzędu Gminy P.
z dnia [...] września 1976 r., znak: [...], o przejęciu na własność, bez odszkodowania, nieruchomości rolnej zabudowanej o powierzchni ogólnej 0,9400 ha, położonej we wsi G., działka nr [...] i [...], zapisanej w księdze wieczystej nr [...], stwierdzając nieważność ww. decyzji Naczelnika Gminy P. z dnia [...] września 1976 r.
Stan niniejszej sprawy, w świetle uzasadnienia zaskarżonej decyzji, przedstawiał się następująco.
Naczelnik Gminy P., działając na podstawie art. 2 ustawy z 13 lipca
1957 r. o zmianie dekretu z 18 kwietnia 1955 r. o uwłaszczeniu i o uregulowaniu innych spraw, związanych z reformą rolną i osadnictwem rolnym (Dz. U. Nr 32, poz. 161), oraz w oparciu o przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z 5 sierpnia 1961 r. w sprawie opuszczonych gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 39, poz. 198), decyzją z dnia [...] września 1976 r. orzekł o przejęciu na własność Państwa, od B. C., nieruchomości rolnej jako opuszczonej, o powierzchni 0,94 ha, składającej się z działek nr [...] i [...], położonej w G..
Wojewoda [...], po rozpatrzeniu wniosku Z. A., decyzją z dnia [...] kwietnia 2013 r., nr [...], odmówił stwierdzenia nieważności decyzji Naczelnika Gminy P. z dnia [...] września 1976 r.
Następnie Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi decyzją z dnia [...] listopada 2016 r., po rozpatrzeniu odwołania Z. A. uchylił decyzję Wojewody [...] z dnia [...] kwietnia 2013 r. i przekazał sprawę organowi pierwszej instancji do ponownego rozpatrzenia.
Decyzją z dnia [...] grudnia 2017 r., nr [...], Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi stwierdził nieważność swojej decyzji z dnia [...] listopada 2016 r.
z uwagi na to, że została skierowana do osoby zmarłej.
Następnie decyzją z dnia [...] marca 2018 r., nr [...], Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, rozpatrując odwołanie podtrzymane przez M. P., uchylił decyzję Wojewody [...] z dnia [...] kwietnia 2013 r.
i przekazał sprawę organowi pierwszej instancji do ponownego rozpatrzenia.
Rozpoznając ponownie sprawę, Wojewoda [...] zaskarżoną decyzją z dnia [...] sierpnia 2018 r. odmówił stwierdzenia nieważności decyzji Naczelnika Gminy P. z dnia [...] września 1976 r. Organ przedstawił w jej uzasadnieniu charakterystykę instytucji stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej, a następnie wyjaśnił, że zgodnie z § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 5 sierpnia 1961 r. w sprawie opuszczonych gospodarstw rolnych, przejęcie gospodarstwa rolnego na własność Państwa następowało bez odszkodowania w stanie wolnym od obciążeń z wyjątkiem służebności gruntowych, których utrzymanie uznane zostanie za zbędne. Jak wskazał organ
I instancji, przepis ten był wielokrotnie analizowany przez sądy administracyjne i jednolicie przez nie interpretowany, w związku z czym należało wskazać, że na rzecz Skarbu Państwa mogło zostać przejęte każde opuszczone gospodarstwo rolne i nie mają tu znaczenia okoliczności i motywy zachowania właścicieli decydujących się na opuszczenie nieruchomości. Organ administracyjny, orzekający o przejęciu, nie miał uprawnień do badania i oceny przyczyn decyzji właścicieli (wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie: z 18 września 1998 r., sygn. akt II SA 1108/98 oraz z 2 września 2005 r., sygn. akt I OSK 26/05). Organ dodał, iż kryteria, którymi organ orzekający o przejęciu gospodarstwa powinien kierować się przy ocenie, czy zostało ono opuszczone, zostały określone przez Radę Ministrów w § 1 ust. 1 rozporządzenia z 5 sierpnia 1961 r. w sprawie opuszczonych gospodarstw rolnych, zgodnie z którym za gospodarstwo rolne opuszczone uważało się takie, na którym nie zamieszkiwał właściciel ani jego małżonek, dzieci lub rodzice, a przy tym gospodarstwo to nie było w całości lub w większej części uprawiane oraz poddawane właściwym zabiegom agrotechnicznym przez właściciela bądź użytkownika albo dzierżawcę. Przejęcie gospodarstwa rolnego na rzecz Skarbu Państwa następowało zatem w sytuacji, gdy spełnione były łącznie dwa warunki: niezamieszkiwanie gospodarstwa przez właściciela (również małżonka, rodziców i dzieci) oraz zaniechanie uprawy gospodarstwa w całości lub w większej części. Odnosząc się do wniosku strony z 10 lipca 2012 r., inicjującego postępowanie w sprawie, w którym pełnomocnik Z. A. stwierdził, że zaskarżona decyzja wydana została bez powiadomienia wnioskodawczyni o toczącym się postępowaniu i bez doręczenia jej decyzji Naczelnika Urzędu Gminy P., w efekcie czego doszło do pominięcia strony w postępowaniu, organ wskazał, że decyzja Naczelnika Urzędu Gminy P. została wydana [...] września 1976 r., natomiast Z. A. nabyła prawo do spadku po mężu - J. A., postanowieniem Sądu Rejonowego w Z. z [...] maja 2014 r., sygn. akt. [...]. Dalej organ wojewódzki wyjaśnił, że z protokołu spisanego [...] kwietnia 1976 r., w sprawie stwierdzenia cech opuszczenia gospodarstwa rolnego wynika, iż B. C. zmarł, nie pozostawiając na gospodarstwie dzierżawcy ani osób reprezentujących prawa właściciela. Zabudowania pozostały niezamieszkałe, a grunty użytkowane były dorywczo przez niejakiego M. S.. Następnie organ wskazał, iż Pan B. C. został wprowadzony na gospodarstwo w G. w maju 1959 r., a postanowieniem Biura Notarialnego w M. z [...] listopada 1964 r. H.