Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący: sędzia WSA Grzegorz Rząsa (spr.) po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 8 maja 2019 r. sprzeciwu M. G. i S.G. od decyzji Prezesa Państwowego Gospodarstwa Wodnego [...] z dnia [...] lutego 2019 r., [...] w przedmiocie cofnięcia bez odszkodowania pozwolenia wodnoprawnego 1. uchyla zaskarżoną decyzję; 2. zasądza od Prezesa Państwowego Gospodarstwa Wodnego [...] na rzecz M. G. i S. G. solidarnie kwotę 100 (sto) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
I. Przedmiotem zaskarżenia w niniejszej sprawie jest decyzja Prezesa Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie (dalej: "Prezes PGW") nr [...] z dnia [...] lutego 2019 r. (dalej: "zaskarżona decyzja") uchylająca decyzję Starosty [...] (dalej: "Starosta") z dnia [...] grudnia 2017 r. znak: [...] cofającą bez odszkodowania pozwolenie wodnoprawne udzielone J. T. decyzją Starosty [...] z dnia [...] lutego 2004 r. na szczególne korzystanie z wód rz. [...] na potrzeby stawów hodowlanych oraz przekazująca sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji.
II. Zaskarżona decyzja została wydana w następującym stanie sprawy.
II.1. Decyzją z dnia [...] lutego 2004 r. Starosta [...] udzielił J. T. pozwolenia wodnoprawnego na piętrzenie wód rz. [...] zastawką w km 92+080 do rzędnej 67,10 m n.p.m; na pobór wody na potrzeby stawów karpiowych w ilości łącznej 196.800 m3/rok, a także na odprowadzanie oczyszczonych wód z obiektu stawowego rowem "A" do rz. [...] w km 91+550 w ilości 104 m3/rok. W warunkach pozwolenia zastrzeżono, że wody do rzeki będą odprowadzane w natężeniu nie większym niż 0,7 m3/s oraz określono liczbę pobranych średnich dobowych prób do analizy w ciągu roku. Na korzystającego z wód nałożono m. in. obowiązek wykonania drenażu odwadniającego stopę grobli podwyższającej skarpę po prawej stronie rz. [...] przy urządzeniu piętrzącym.
II.2. Pismem z dnia 28 listopada 2017 r. Starosta zawiadomił strony o wszczęciu z urzędu postępowania w przedmiocie cofnięcia J. T., bez odszkodowania, przedmiotowego pozwolenia wodnoprawnego. Decyzją z dnia [...] grudnia 2017 r. Starosta [...] cofnął bez odszkodowania własną decyzję z dnia [...] lutego 2004 r. udzielającą pozwolenia wodnoprawnego na korzystanie z wód rz. [...] na potrzeby hodowli ryb karpiowatych, a ponadto nałożył na J. T. obowiązek likwidacji rowu położonego na działce nr [...] w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji. Starosta wskazał na zaniechanie wykonywania przez J. T. badań wody (pkt 4 pozwolenia wodnoprawnego) oraz zaniechanie wykonania drenażu odwadniającego stopę grobli wykonaną w celu podwyższenia skarpy po prawej stronie rzeki [...] przy urządzeniu piętrzącym (pkt 7 pozwolenia wodnoprawnego). Starosta podkreślił, że jak długo pozwolenie wodnoprawne jest w obrocie prawnym, obowiązuje ono zakład zarówno w kwestii uprawnień, jak i ustanowionych w tym pozwoleniu obowiązków. Jeżeli podmiot posiadający pozwolenie wodnoprawne naruszył jego warunki, to wówczas organ właściwy do wydania takiego pozwolenia może je cofnąć z urzędu, zgodnie z art. 136 ust. 4 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne. Starosta uznał, że J. T. posiadający pozwolenie wodnoprawne z dnia [...] lutego 2004 r. (znak: [...]) nie realizuje przedsięwzięć ograniczających negatywne oddziaływanie na środowisko, ustalonych w pozwoleniu (art. 136 ust. 1 pkt 3 ustawy Prawo wodne).
II.3. Odwołanie od decyzji Starosty złożył J. T.
II.4. Uzasadniając wydanie zaskarżonej decyzji kasatoryjnej Prezes PGW wskazał w szczególności, że z analizy całości dokumentów zgromadzonych w sprawie wynika, że postępowanie zostało wszczęte w wyniku pisma S. G. z dnia 20 marca 2017 r., który zgłosił podtapianie jego działki przez obiekt stawowy. W wyniku powyższego w dniu 14 kwietnia 2017 r. Starostwo Powiatowe w [...] przeprowadziło wizję, w czasie której stwierdzono, że piętrzenie na rz. [...] nie jest prowadzone, woda z rzeki nie jest pobierana, doprowadzalnik B jest przekonserwowany, zbiornik na doprowadzalniku B jest napełniony wodą i częściowo zarośnięty, staw główny jest napełniony wodą do rzędnej 66,62 m n.p.m. (pozwolenie na 67,10 m n.p.m.), rejestr poboru zrzutu wody do rzeki jest prowadzony, partycypacja w kosztach utrzymania rzeki jest realizowana, książka obiektu stawów jest prowadzona. W protokole tym nie odnotowano stanu wody na działce S. G. W czasie kolejnej wizji przeprowadzonej w dniu 3 sierpnia 2017 r. piętrzenia w rzece również nie stwierdzono. Doprowadzalnik B był mocno porośnięty i nie prowadził wody, staw był napełniony do rzędnej 66,66 m n.p.m. i mocno zarośnięty trzciną. Taki sam poziom wody występował w zbiorniku B i w magazynie ryb. Na polu S. G., na działce nr [...], woda występowała w koleinach ścieżki technologicznej na dł. 10-15 m. Stwierdzono, że obowiązek wykonania drenażu odwadniającego wzdłuż stopy prawego wału rzeki nie został wykonany. Znaki wodne piętrzenia zostały zainstalowane, urządzenia wodne są utrzymywane. Do protokołu J. T. złożył wyjaśnienie, że nie prowadzi badań jakości ścieków, bowiem przyrost produkcji ryb w stawie nie przekracza 1,5 t zatem ścieki nie występują. Pismem z dnia 22 sierpnia 2017 r. Starosta wezwał J. T. do wycinki trzciny w zakresie umożliwiającym pomiar powierzchni stawów, dostarczenia wyników badań próbek wody z całego okresu trwania pozwolenia wodnoprawnego oraz do udzielenia wyjaśnień dotyczących wykonania drenażu. W odpowiedzi J. T. wyjaśnił, że w świetle obowiązujących przepisów odnoszących się do przyrostu masy ryb w cyklu produkcyjnym, wody odprowadzane ze stawów nie są ściekami w związku z czym prowadzenia badań jest zbędne. Wyjaśnił również, że Starostwo wiedziało o nieprowadzeniu badań i mimo przeprowadzenia kilkunastu przeglądów nigdy nie zgłaszało zastrzeżeń. J. T. poinformował ponadto, że organ wielokrotnie był informowany o niemożliwości wykonania drenażu z uwagi na sprzeciw Pana B. (ówczesnego właściciela terenów przyległych do rzeki), zdaniem którego z 30-letniej praktyki wynika, że krótkotrwałe piętrzenie wody na jazie nie ma wpływu na jego grunty i wykonanie drenażu nie zmieni stosunków wodnych, istniejących jeszcze przed wykonaniem piętrzenia. Takie stanowisko może sugerować, że powodem podmakania terenu przyległego do rzeki jest przepust limitujący jej przepływy, a nie piętrzenie wody na tym przepuście. W aktach sprawy znajdują się pisma dotyczące średnicy przepustu piętrzącego wody rzeki [...], z których wynika, że przepust ten ma zbyt małą średnicę dla bezpiecznego przepuszczania wody miarodajnej. Według pisma RZGW w [...] o niewystarczającej średnicy przepustu piętrzącego świadczy sytuacja z 2011 r. kiedy w celu ochrony terenów przyległych do rzeki [...] koniecznym było wykonanie obejścia zastawki. RZGW w [...] wystąpił wówczas do ZZMiUW w [...] o rozważenie możliwości przebudowy tego przepustu jednak zdaniem ZZMiUW w [...] nie jest on właścicielem tego urządzenia. Z pisma ZZMiUW w [...] z dnia 18 marca 2013 r. wynika, że urządzenie to zostało wykonane na podstawie pozwolenia wodnoprawnego z dnia [...] września 1982 r. udzielonego A. P. na wykonanie stawu wraz ze związanymi z nim urządzeniami. Można zatem domniemywać, że wraz z przejęciem stawów J. T. powinien był również przejąć przedmiotowy przepust z piętrzeniem i to on powinien dokonać przebudowy tego urządzenia. Na podstawie powyższego materiału dowodowego oraz przepisu art. 136 ust. 3 i art. 139 ust. 1 Prawa wodnego z 2001 r., wymienioną w sentencji decyzją z dnia [...] grudnia 2017 r. Starosta [...] cofnął pozwolenie wodnoprawne na korzystanie z wód rz. [...] na potrzeby stawu karpiowego, nakładając jednocześnie obowiązek likwidacji rowu zlokalizowanego na działce [...]. W uzasadnieniu decyzji przedstawiono przebieg postępowania, a jako podstawę do wydania decyzji powołano przepis art. 138 ust. 1, w związku z art. 136 ust. 1 i 4 Prawa wodnego, nie wymieniając która konkretnie przyczyna stanowi podstawę do uchylenia pozwolenia wodnoprawnego. W ocenie Prezesa PGW, organ I instancji nie przeprowadził należytej oceny całości akt sprawy i nie udokumentował co stanowiło podstawę do cofnięcia przedmiotowego pozwolenia wodnoprawnego. Z dokonanych przeglądów można domniemywać, że podstawy takiej organ doszukiwał w przepisie art. 136 ust. 1 pkt 3 ustawy, w świetle którego cofnięcie pozwolenia wodnoprawnego jest możliwe jeżeli zakład nie realizuje obowiązków wobec osób narażonych na szkody albo nie realizuje przedsięwzięć ograniczających negatywne oddziaływanie na środowisko, ustalonych w pozwoleniu wodnoprawnym. Wśród nierealizowanych obowiązków dominowała sprawa nieprowadzenia badania jakości ścieków, jednak organ nie odniósł się do argumentu podnoszonego przez zobowiązanego, że przy przyroście nieprzekraczającym 1,5 t produkcji, ustawa nie zalicza takich wód do ścieków, i że wcześniej prowadzone postępowania nie uznały niewykonywanie tego obowiązku za wystarczającą podstawę do cofnięcia lub ograniczenia pozwolenia wodnoprawnego. Niezrealizowany został również obowiązek wykonania drenażu odwadniającego wzdłuż stopy prawego wału rzeki. Organ nie przyjął wyjaśnień zobowiązanego do wykonania tego drenażu przyjmując, że oświadczenie Pana B. o odmowie wejścia na jego teren w celu wykonania obowiązku pochodzi sprzed 13 lat i nie jest aktualne. Z akt sprawy wynika, że organ I instancji miał jednak świadomość, że wykonanie przedmiotowego drenażu nie rozwiąże problemu, bowiem powodem występowania podtopień na terenie przyległym do rzeki jest przede wszystkim zbyt mała średnica przepustu zlokalizowanego w km 92+800 rz. [...]. Z pisma J. T. z dnia 15 grudnia 2017 r. wynika, że deklarował on przebudowę tego przepustu w dostosowaniu do aktualnych obliczeń hydrologicznych, jeżeli pozwolenie wodnoprawne nie zostanie cofnięte, jednakże organ nie uwzględnił tej deklaracji i sprawę przebudowy przepustu pozostawił bez rozstrzygnięcia. Cofając pozwolenie wodnoprawne organ nałożył na uprawnionego obowiązek likwidacji rowu położonego na działce [...], jednak rów ten nie ma żadnego wpływu na stan uwilgotnienia gruntów na nieruchomości Pana [...] i jego likwidacja nie rozwiąże tego problemu. Z uzasadnienia decyzji nie wynika, aby przedmiotowy rów miał znaczenie dla kształtowania zasobów wodnych, w związku z czym należałoby przeanalizować czy na podstawie przepisu art. 139 ust. 1 Prawa wodnego z 2001 r., nałożenie na zakład takiego obowiązku było możliwe. W świetle powyższych ustaleń wypada podzielić stanowisko wnoszącego odwołanie, że organ I instancji nie wykazał należytej staranności przy rozpatrywaniu zebranego materiału dowodowego co w efekcie miało wpływ na wynik sprawy. Z akt sprawy wynika, że organ nie uwzględnił pełnomocnictw będących w aktach sprawy co oznacza, że strony nie były prawidłowo powiadamiane o toczącym się postępowaniu. Ponadto wątpliwość budzi czy strony postępowania zostały ustalone i zawiadamiane prawidłowo. W aktach sprawy znajduje się m. in. pełnomocnictwo udzielone przez M. G. T. J., które bez wyjaśnienia przyczyny organ pomija. Podtopienia występujące na terenie nieruchomości przyległej do rzeki wskazują na potrzebę przeprowadzenia działań mających na celu likwidację szkód. Nie musi to jednak prowadzić do cofnięcia pozwolenia wodnoprawnego na korzystanie z wód rz. [...] na potrzeby stawów hodowlanych, tym bardziej, że decyzja wydana w tym zakresie przez Starostę [...], nie prowadzi do likwidacji szkód mimo cofnięcia pozwolenia wodnoprawnego. Przy ponownym rozpatrywaniu sprawy organ I instancji powinien przeanalizować, czy w dalszym ciągu prowadzić postępowanie w kierunku cofnięcia pozwolenia wodnoprawnego, czy lepszy skutek możliwy jest do osiągnięcia w wyniku postępowania przeprowadzonego na podstawie przepisu art. 410 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. (odpowiednik przepisu art. 133 Prawa wodnego z 2001 r.) i nałożeniu na zakład obowiązków niezbędnych ze względu na ochronę interesów ludności i gospodarki (np. wykonania urządzeń zapobiegających szkodom).