Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia NSA Henryk Ożóg /spr./ Sędziowie: Sędzia WSA Małgorzata Masternak - Kubiak Asesor WSA Ewa Kamieniecka Protokolant: Anna Rudzińska po rozpoznaniu w dniu 6 stycznia 2006r. na rozprawie sprawy ze skargi Wojewody Dolnośląskiego na uchwałę Rady Powiatu Lubańskiego z dnia 30 września 2004r. Nr XXXII/163/2004 w przedmiocie określenia zasad częściowego lub całkowitego zwalniania z ponoszenia opłat rodziców, których dzieci przebywają w rodzinach zastępczych I. stwierdza, że przepisy §§ 4 - 6 ust. 1 zaskarżonej uchwały zostały wydane z naruszeniem prawa, II. orzeka, iż zaskarżona uchwała w części określonej w pkt I wyroku nie może być wykonana.
Rada Powiatu Lubańskiego działając na podstawie art. 12 ust. 11 ustawy z dnia 5 czerwca 1998r. o samorządzie powiatowym (tj. Dz. U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1592 ze zm.); dalej ustawa o samorządzie powiatowym oraz art. 79 ust. 6 ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (j. Dz. U. Nr 64, poz. 593 ze zm.); dalej ustawa o pomocy społecznej podjęła w dniu 30 września 2004r. uchwałę NR XXXII/163/2004 w sprawie określenia zasad częściowego lub całkowitego zwalniania z ponoszenia opłat rodziców, których dzieci przebywają w rodzinach zastępczych.
Wojewoda Dolnośląski pismem z dnia 22 listopada 2004r., NR PN.II.0914-1/19/04 - działając na podstawie art. 81 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym wniósł o stwierdzenie nieważności §4, §5, § 6 ust. 1 wymienionej wyżej uchwały.
W toku bowiem badania legalności tej uchwały organ nadzoru stwierdził, że § 4 w istotny sposób narusza art. 79 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, § 5 uchwały w sposób istotny narusza art. 79 ust. 6 ustawy o pomocy społecznej w związku z art. 7 i art. 94 Konstytucji oraz § 143 i § 115 Załącznika do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002r. "Zasady techniki prawodawczej" (Dz. U. z 2002r. , Nr 100, poz. 908), dalej załącznik do rozporządzenia w sprawie zasad techniki prawodawczej; § 6 ust. 1 uchwały w sposób istotny narusza art. 79 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej.
Rada Powiatu Lubańskiego w § 4 uchwały postanowiła, że : "Opłatę za pobyt dziecka lub osoby pełnoletniej, o której mowa w § 2 pkt 2 niniejszej uchwały w rodzinie zastępczej ustala Starosta Lubański lub z jego upoważnienia Kierownik Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Lubaniu w drodze decyzji administracyjnej do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania".
Przepis § 4 uchwały jest sprzeczny z art. 79 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, który stanowi, że opłata ta nie może przekroczyć wysokości miesięcznej pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dziecka lub osoby pełnoletniej umieszczonej w rodzinie zastępczej. W uchwale posłużono się pojęciem średni miesięczny koszt utrzymania, co sugerowałoby, iż rodzice mogą ponosić wszelkie koszty związane z utrzymaniem dziecka w rodzinie zastępczej. Zgodnie z art. 78 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, jednakże rodzinie zastępczej udziela się pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania każdego umieszczonego w niej dziecka. Z przepisu tego wynika, że rodzina zastępcza otrzymuje z pomocy społecznej świadczenie pieniężne na częściowe pokrycie kosztów utrzymania umieszczonego w niej dziecka, zaś w pozostałym zakresie utrzymuje dziecko z własnych środków. W związku z powyższym organ nadzoru uznaje, że § 4 uchwały w sposób istotny narusza art. 79 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej.
Przepis § 5 zaskarżonej uchwały stanowi, że "w przypadku trudnej sytuacji materialnej rodziców dziecka potwierdzonej wywiadem środowiskowym Starosta Lubański lub z jego upoważnienia Kierownik Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie może wydać decyzję o całkowitym lub częściowym zwolnieniu z opłaty na okres dłuższy niż rok (ust. 1 ). Zwolnienie od opłat następuje na wniosek osoby zainteresowanej zobowiązanej do ponoszenia opłat lub z urzędu w oparciu o wywiad środowiskowy przeprowadzony u osoby zobowiązanej (ust. 2 )". Zgodnie z art. 79 ust. 6 ustawy o pomocy społecznej rada powiatu określa w drodze uchwały, warunki częściowego lub całkowitego zwalniania rodziców z opłat, o których mowa w ust. 1, czyli za pobyt dziecka lub osoby pełnoletniej , o której mowa w art. 78 ust. 5 w rodzinie zastępczej, do wysokości miesięcznej pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dziecka umieszczonego w tej rodzinie. Z treści tego przepisu wynika, że do kompetencji rady powiatu należy ustalenie warunków, na podstawie których rodzice mogą zostać zwolnieni ze wspomnianych opłat. Obejmuje to przesłanki, które powinny być brane pod uwagę przez starostę przy udzielaniu zwolnień, gdyż w oparciu o art. 79 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej decyzję administracyjną o wysokości tej opłaty wydaje starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem w rodzinie zastępczej. Ustawodawca w art. 79 ust. 3 stwierdza, że starosta ustalając wysokość opłaty rodziców dziecka przebywającego w rodzinie zastępczej, uwzględnia ich sytuacją rodzinną zdrowotną, dochodową i majątkową. Z kolei art. 79 ust. 5 tej ustawy wskazuje, że starosta może częściowo zwolnić lub odstąpić od ustalenia opłaty, o której mowa w ust. 1, na wniosek lub z urzędu, ze względu na trudną sytuację materialną rodziny. Przepis art. 79 ust. 6 zawiera umocowanie rady powiatu do określenia warunków zwalniania z opłat przez starostę. Z treści powyższych przepisów wynika, że radzie powiatu przyznane zostało uprawnienie do ustalenia warunków, na podstawie których przyznawane będą zwolnienia, o których mowa w art. 79 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej, a więc okoliczności odnoszących się do sytuacji materialnej rodziny, będącej podstawą zwolnienia. Rada Powiatu podejmując uchwałę dotyczącą warunków zwolnień uwzględnia więc przesłanki, które odnoszą się do sytuacji materialnej rodziny. W tym zakresie kompetencji przyznanych radzie powiatu nie mieści się zastrzeżenie zawarte w § 5 zaskarżonej uchwały, dotyczące okresu na jaki wydawana jest decyzja starosty dotycząca przedmiotowego zwolnienia. Rada Powiatu Lubańskiego uszczupla w ten sposób kompetencje, przyznane mu w drodze ustawy, gdyż to on jest organem właściwym do dokonania zwolnienia i ustalenia, na jaki czas jest ono wydane. Radzie powiatu przysługuje jedynie możliwość ustalenia jakie warunki kwalifikują rodzinę do ubiegania się o zwolnienie. Z powyższych względów Rada Powiatu nie może również regulować trybu przyznawania zwolnienia, co czyni w § 5 ust. 2 zaskarżonej uchwały stanowiąc, że zwolnienie może nastąpić na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu i musi być poprzedzone wywiadem środowiskowym. Zapis ten nie mieści się w kompetencji przyznanej Radzie Powiatu w art. 79 ust. 6 ustawy o pomocy społecznej.